Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
Είναι πια γεγονός… ένα γεγονός η κομβικότητα όμως του οποίου ακόμη τελεί υπό διερεύνηση, καθώς οι εκτιμήσεις διίστανται αναφορικά με όσα θα μπορούσαν να ακολουθήσουν.
Επειτα από ένα ανηλεές ανθρωποκυνηγητό 12 μηνών, ο Γιαχία Σινουάρ, ο καλούμενος και «αρχιτέκτονας των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου», έπεσε νεκρός από ισραηλινά πυρά στη Ράφα, στη νότια Γάζα, στις 17 Οκτωβρίου.
Ο θάνατός του, αν και σημαντικός, σαν να προέκυψε «κατά τύχη», όχι σε κάποια από τις διαβόητες στοές της Χαμάς αλλά υπεργείως, κατά τη διάρκεια μιας «τυπικής» ανταλλαγής πυρών μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστίνιων ενόπλων. Εάν δεχθούμε όσα ανέφεραν επισήμως οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις, τότε οι στρατιώτες που σκότωσαν τον Σινουάρ δεν ήξεραν ποιον χτύπησαν, καθώς η επιχείρησή τους δεν βασίστηκε σε πληροφορίες σχετικές με τη θέση του ηγέτη της Χαμάς.
Εάν ο Ισμαήλ Χανίγια σκοτώθηκε τον περασμένο Ιούλιο (στην Τεχεράνη) έπειτα από μια καλά συντονισμένη, πολύμηνη και προφανώς πολυεπίπεδη επιχείρηση στην οποία είχε συμμετοχή πλήθος πρακτόρων, ο Γιαχία Σινουάρ αντιθέτως σαν να χάθηκε από «από σπόντα», μέσα στα χαλάσματα της νότιας Γάζας.
Η ουσία, ωστόσο, έγκειται στο ίδιο το γεγονός του θανάτου του.
- Τι σημαίνει για την ίδια τη Χαμάς και για το μέλλον της ο θάνατος του Σινουάρ;
- Πώς αξιολογείται αυτή η απώλεια από τις δυνάμεις που στηρίζουν τις ταξιαρχίες αλ-Κασάμ, τον ένοπλο βραχίονα της παλαιστινιακής οργάνωσης στη δημιουργία του οποίου είχε πρωταγωνιστήσει ο ίδιος ο Σινουάρ;
- Και πώς επηρεάζει αυτός ο θάνατος τις πολεμικές εξελίξεις στη Γάζα, έπειτα από σχεδόν 13 μήνες πολέμου;
«Αυτή είναι μια καλή μέρα για το Ισραήλ, για τις ΗΠΑ, για τον κόσμο όλο», δήλωσε από την πλευρά του χθες ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν.
«Αυτή η στιγμή μας δίνει την ευκαιρία να τερματίσουμε επιτέλους τον πόλεμο στη Γάζα. Είναι ώρα να ξεκινήσει η επόμενη μέρα», δήλωσε η νυν αντιπρόεδρος και υποψήφια για την προεδρία των ΗΠΑ με το κόμμα των Δημοκρατικών, Κάμαλα Χάρις, κατά τη διάρκεια προεκλογικής εκδήλωσης στο Μιλγουόκι.
Πράγματι, η είδηση του θανάτου του Σινουάρ δίνει στην αμερικανική διοίκηση την «ευκαιρία» να επαναφέρει τις πιέσεις που ασκούσε εδώ και μήνες προς την πλευρά Νετανιάχου, μαζί με την Αίγυπτο και το Κατάρ, με αίτημα μια συμφωνία εκεχειρίας στη Γάζα. Ο υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ Λόιντ Οστιν το δήλωσε ανοιχτά. Ο θάνατος του Σινουάρ ανοίγει παράθυρα ευκαιριών που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στον τερματισμό του πολέμου και, παράλληλα, στη σημαντική αύξηση της ανθρωπιστικής βοήθειας που φτάνει στη Γάζα, είπε ο επικεφαλής του αμερικανικού Πενταγώνου. Ο δε Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν ετοιμάζεται να επιστρέψει τις προσεχείς ημέρες στη Μέση Ανατολή με ακριβώς αυτό το αίτημα: της εκεχειρίας δηλαδή και της απελευθέρωσης των αρκετών δεκάδων ομήρων που εξακολουθούν να βρίσκονται στα χέρια της Χαμάς.
Η προεκλογική «ελπίδα» των Αμερικανών
(AP Photo/Evan Vucci)
«Στέλνω τον Μπλίνκεν στο Ισραήλ», δήλωσε ο Τζο Μπάιντεν το πρωί της Παρασκευής, κατά την άφιξή του στο Βερολίνο, όπου επρόκειτο να έχει συνάντηση με τους Σολτς, Μακρόν και Στάρμερ.
Η διοίκηση Μπάιντεν δεν το κρύβει ότι θα ήθελε μια θετική είδηση από το μέτωπο της Μέσης Ανατολής πριν από τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές της 5ης Νοεμβρίου, μια θετική εξέλιξη την οποία θα μπορούσε να «πουλήσει» ως επιτυχία της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής όπως εκείνη όμως ορίζεται από το κόμμα των Δημοκρατικών, απέναντι σε έναν «γεωπολιτικά αναξιόπιστο» Ντόναλντ Τραμπ.
Σύμφωνα με όσα αναφέρουν τα ισραηλινά ΜΜΕ (Jerusalem Post κ.ά.), ο Αντονι Μπλίνκεν ετοιμάζεται να επιστρέψει στη Μέση Ανατολή τις προσεχείς ημέρες κομίζοντας συγκεκριμένες προτάσεις για εκεχειρία, απελευθέρωση ομήρων, ανοικοδόμηση (της Γάζας) και αποχώρηση των Ισραηλινών στρατιωτών από τον παράκτιο παλαιστινιακό θύλακα της Ανατολικής Μεσογείου. Σημειώνεται ότι το επικείμενο ταξίδι θα είναι το 11ο που πραγματοποιεί ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στη φλεγόμενη Μέση Ανατολή έπειτα από τον Οκτώβριο του 2023.
Ωστόσο η «μπάλα» δεν βρίσκεται επί του παρόντος στο «γήπεδο» των ΗΠΑ αλλά σε εκείνο του Ισραήλ και όσων συγκρούονται άμεσα με αυτό, είτε μιλάμε για τη Χαμάς στη Γάζα είτε για την –υποστηριζόμενη από το Ιράν– Χεζμπολάχ στον Λίβανο.
Η Χαμάς έσπευσε, από την πλευρά της, να στείλει το μήνυμα ότι παραμένει ενεργή, παρά τον θάνατο των ηγετών της. Υπενθυμίζεται ότι πριν από τον Γιαχία Σινουάρ, είχαν πέσει νεκροί τους περασμένους μήνες και πολλοί άλλοι «κορυφαίοι»: ο Σάλεχ αλ-Αρούρι, ο Μοχάμεντ Ντέιφ, ο Μαρουάν Ισα, ο Ισμαήλ Χανίγια κ.ά.
Σε ανάλογο πνεύμα, η Χεζμπολάχ έσπευσε και εκείνη να διαμηνύσει, από τον Λίβανο, ότι θα παραμείνει στο πλευρό της Χαμάς, εντείνοντας μάλιστα τις επιθέσεις της κατά των Ισραηλινών.
Οι εν λόγω εξαγγελίες δεν εκπλήσσουν. Κανείς δεν περίμενε, άλλωστε, από τις εν λόγω ομάδες να παραδεχθούν δημόσια τις όποιες ήττες τους, ειδικά όταν ο πόλεμος συνεχίζεται στη Γάζα αλλά και εντός των συνόρων του Λιβάνου πια, από τις αρχές Οκτωβρίου και έπειτα.
«Ο θάνατος του Σινουάρ θα μπορούσε να ταρακουνήσει, αλλά όχι και να ανατρέψει τη Χαμάς. Αποτελεί βαθύ πλήγμα […] αλλά η Χαμάς θα συνεχίσει να μάχεται», σημειώνουν οι New York Times. «Το Ισραήλ έχει δολοφονήσει δεκάδες ηγέτες της Χαμάς και πολλές χιλιάδες μαχητές της από τότε που εκείνη ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1980 […] Αυτά τα χτυπήματα όμως ποτέ δεν την εμπόδιζαν από το να ανακάμπτει, ενίοτε με ακόμη μεγαλύτερη αγριότητα», σύμφωνα με την ίδια ανάλυση.
Το χάος ως δίκοπο μαχαίρι
(AP Photo/Osamah Abdulrahman)
Από την άλλη πλευρά βέβαια, ο Σινουάρ και ο Χανίγια δεν είναι απλώς άλλες δύο απώλειες σαν όλες τις άλλες. Αντιθέτως, ο χαμός τους αφήνει πίσω σοβαρά κενά ηγεσίας που θα μπορούσαν να προκαλέσουν χάος στις τάξεις της Χαμάς, ένα «χάος» το οποίο θα μπορούσε όμως να λειτουργήσει κατά τρόπο διττό: είτε παραλυτικά για την παλαιστινιακή οργάνωση (προς όφελος δηλαδή του Ισραήλ), είτε εκρηκτικά (οδηγώντας δηλαδή σε νέες αντεπιθέσεις με ρουκέτες, επιθέσεις αυτοκτονίας και δολοφονίες Ισραηλινών ομήρων).
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με ένα από τα σενάρια που έχουν κυκλοφορήσει, τον θανόντα Σινουάρ θα μπορούσε να διαδεχθεί στην ηγεσία της Χαμάς ο αδελφός του, Μοχάμεντ Σινουάρ, ο οποίος θεωρείται όμως πιο ακραίος αλλά και πιο άπειρος από τον εκλιπόντα…
«Ο Σινουάρ θα είναι δύσκολο να αντικατασταθεί», σημειώνει η Εϊμι Μακίνον σε ανάλυσή της για το περιοδικό Foreign Policy. Σύμφωνα με όσα έχουν αναφέρει Αμερικανοί αξιωματούχοι, εκείνος είχε άλλωστε τον τελευταίο λόγο για όλα τα σημαντικά: την εκεχειρία στη Γάζα, αλλά και την απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων.
Το μεγάλο –και κομβικό για την από εδώ και πέρα πορεία των εξελίξεων– ερώτημα έχει, ωστόσο, να κάνει με την ισραηλινή ηγεσία και τις δικές της διαθέσεις.
Ο γρίφος των διαθέσεων του Νετανιάχου
(AP Photo/Pamela Smith)
«Μετά τον θάνατο του Γιαχία Σινουάρ, ο Νετανιάχου έχει την ευκαιρία να ανακηρυχθεί νικητής και να τερματίσει τον πόλεμο. Θα την εκμεταλλευτεί;», γράφει ο Τζόσουα Κίτινγκ στον αμερικανικό ιστοχώρο Vox. Ως προς αυτό ωστόσο, οι απόψεις διίστανται. Ο «πολεμικός στόχος» του Νετανιάχου δεν ήταν απλώς να εξοντώσει την ηγεσία της Χαμάς αλλά να εξαλείψει συνολικά την εν λόγω παλαιστινιακή οργάνωση που διοικούσε τη Γάζα μετά το 2007. Ισοδυναμεί η εξόντωση του Σινουάρ με «εξόντωση» της Χαμάς; Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα εκτιμήσεις, μάλλον όχι και, ως εκ τούτου, ο πόλεμος συνεχίζεται, αν και μεγάλο μέρος της διεθνούς κοινότητας έχει εν τω μεταξύ αποκηρύξει τον στόχο της εξάλειψης της Χαμάς ως «ανέφικτο» και «μη υλοποιήσιμο» ή «μη ρεαλιστικό».
«Ενώ ο θάνατος του ηγέτη της Χαμάς αποτελεί πολιτική νίκη για τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, το Ισραήλ δεν είναι πιο κοντά σε ένα ρεαλιστικό σχέδιο για τη (σ.σ. μεταπολεμική) διακυβέρνηση της Γάζας», γράφει ο Αμερικανός ακαδημαϊκός Ντάνιελ Μπάιμαν (Georgetown University, CSIS). «Το Ισραήλ έχει καταστρέψει τη Χαμάς ως οργάνωση, αλλά τόσο η Χαμάς όσο και το Ισραήλ δείχνουν ότι θα συνεχίσουν να πολεμούν, ενώ το Ισραήλ ακόμη δεν έχει επιλύσει το πιο δύσκολο ερώτημα για το τι θα ακολουθήσει στη Γάζα […] Η δολοφονία του Σινουάρ δεν λύνει το ευρύτερο πρόβλημα (σ.σ. μεταπολεμικής) διακυβέρνησης στη Γάζα», προσθέτει ο Μπάιμαν, ενώ όμως παράλληλα παραμένουν άλυτα και άλλα ζητήματα, που είχαν διχάσει τις εμπλεκόμενες πλευρές στο πρόσφατο παρελθόν, όπως ήταν για παράδειγμα εκείνο του μεταπολεμικού ελέγχου του διαδρόμου της Φιλαδέλφειας στα σύνορα Γάζας-Αιγύπτου…
Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο Ισραηλινός Μπεν Κάσπιτ στο Al-Monitor, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου μπορεί όμως να «ποντάρει» πια και σε μια άλλη πιθανή εξέλιξη, που θα μπορούσε να του λύσει τα χέρια ενάντια στην Τεχεράνη, όπως θα ήταν… η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο του 2025…
«Συμφωνία πριν από τις εκλογές θέλουν οι Αμερικανοί, αλλά ο Νετανιάχου δεν βιάζεται», γράφαμε στην «Κ» τον περασμένο Αύγουστο, βάζοντας τότε στο κεντρικό κάδρο των εξελίξεων τους Γ. Σινουάρ και Μπ. Νετανιάχου.
Δυο μήνες μετά, ο Σινουάρ δεν είναι πια εδώ. Ο Νετανιάχου εξακολουθεί, όμως, να μη βιάζεται…
