Την περασμένη εβδομάδα, κατά τη διάρκεια του δείπνου που διαδέχθηκε την πρώτη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στην Πράγα, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης απευθυνόταν σε συνολικά 44 ηγέτες όταν ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον διέκοψε και ξεκίνησε να λογομαχεί.
Ο κ. Ερντογάν κατηγόρησε τον κ. Μητσοτάκη για ανειλικρίνεια σχετικά με τη διευθέτηση των διαφορών στο ανατολικό Αιγαίο. Ο Τούρκος πρόεδρος επιτέθηκε, επίσης, στην Ευρωπαϊκή Ένωση με την κατηγορία ότι εκείνη συντάσσεται με τα μέλη της, Ελλάδα και Κύπρο, όπως σημειώνει σε άρθρο του ο επικεφαλής διπλωματικός ανταποκριτής των New York Times στην Ευρώπη Στίβεν Ερλάνγκερ, επικαλούμενος ως πηγές έναν Ευρωπαίο διπλωμάτη και δύο ανώτερους Ευρωπαίους αξιωματούχους που βρίσκονταν στο επίμαχο δείπνο.
Ενώ οι άλλοι, «έκπληκτοι και ενοχλημένοι» όπως σημειώνει στο άρθρο του ο Ερλάνγκερ, τελείωναν το δείπνο τους, ο κ. Ερντογάν παραχώρησε συνέντευξη Τύπου από το βήμα της οποίας απείλησε την Ελλάδα με εισβολή. «Μπορεί να έρθουμε ξαφνικά ένα βράδυ», είπε ο Τούρκος ηγέτης, και όταν ένας δημοσιογράφος τον ρώτησε εάν αυτό σήμαινε ότι θα επιτεθεί στην Ελλάδα, ο Τούρκος πρόεδρος του απάντησε: «Το θέμα το κατάλαβες καλά».
Πριν από αυτό το «ξέσπασμα» είχαν προηγηθεί ωστόσο και άλλα πολλά ανάλογα «ξεσπάσματα» εκ μέρους του κ. Ερντογάν.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας «κλιμακώνει τις απειλές κατά της συμμάχου του στο ΝΑΤΟ Ελλάδας από το καλοκαίρι, χρησιμοποιώντας γλώσσα που συνήθως χρησιμοποιούν στρατιωτικά γεράκια και υπερεθνικιστές», γράφει ο Στίβεν Ερλάνγκερ στους Τάιμς της Νέας Υόρκης, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι ο Ερντογάν βρίσκεται αντιμέτωπος με αυξανόμενες πολιτικές και οικονομικές δυσκολίες πριν από τις εκλογές που αναμένεται να πραγματοποιηθούν στην Τουρκία την ερχόμενη άνοιξη.
Είναι λίγοι οι διπλωμάτες και οι αναλυτές που προβλέπουν πόλεμο, ωστόσο υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση μεταξύ των Ευρωπαίων διπλωματών ότι ένας πολιτικά απειλούμενος Ερντογάν είναι όλο και πιο επικίνδυνος για τους γείτονές του — και ότι μπορεί να συμβούν ατυχήματα, συνεχίζει στο άρθρο του ο διπλωματικός συντάκτης των NY Times.
Ο κ. Ερντογάν χρειάζεται μια κρίση για να ενισχύσει την ασταθή του θέση μετά από σχεδόν 20 χρόνια στην εξουσία, δηλώνει στους New York Times ένας διπλωμάτης που ειδικεύεται στην Τουρκία, ζητώντας να διατηρήσει την ανωνυμία του. Και αν δεν του δοθεί μια τέτοια ευκαιρία – κρίση, τότε μπορεί να επιχειρήσει να την προκαλέσει – δημιουργήσει ο ίδιος.
Σύμφωνα με τον Ερλάνγκερ, οι αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, δύο χωρών μελών του ΝΑΤΟ, απειλούν τώρα να προσθέσουν μια δύσκολη νέα διάσταση στις προσπάθειες της Ευρώπης να διατηρήσει την ενότητά της απέναντι στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία και στις συσσωρευμένες οικονομικές επιπτώσεις του.
Ο κ. Ερντογάν έχει πια καταστεί ένας ενοχλητικός και απρόβλεπτος σύμμαχος για τους εταίρους του στο ΝΑΤΟ, όπως σημειώνεται στο άρθρο των New York Times, ενώ έχει έρθει πιο κοντά και στον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν.
Ο Τούρκος ηγέτης έχει γλιτώσει σε έναν βαθμό από την κριτική των συμμάχων λόγω των προσπαθειών του να μεσολαβήσει μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, ειδικά στη συμφωνία για τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών.
Ο ίδιος ωστόσο, αρνήθηκε να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία και συνεχίζει να παίρνει ρωσικό αέριο μέσω του αγωγού TurkStream, ενώ ζητά από τη Μόσχα να του επιτρέψει να καθυστερήσει τις πληρωμές για τις εισαγωγές ρωσικής ενέργειας.
Την Πέμπτη, ο κ. Ερντογάν συνάντησε τον κ. Πούτιν στο Καζακστάν, όπου συζήτησαν το ενδεχόμενο η Τουρκία να γίνει ενεργειακός κόμβος για την εξαγωγή μεγαλύτερων ποσοτήτων ρωσικού φυσικού αερίου μετά την καταστροφή των αγωγών στη Βαλτική Θάλασσα.
Όμως είναι η κλιμακούμενη ρητορική κατά της Ελλάδας που πλέον τραβά την προσοχή.
Ο Σινάν Ουλγκέν, διευθυντής του ερευνητικού ινστιτούτου EDAM με έδρα την Κωνσταντινούπολη, υποστηρίζει, μιλώντας στους NY Times, ότι όντως υπάρχει μια εκλογική πτυχή στις ενέργειες του κ. Ερντογάν. Παράλληλα ωστόσο, σύμφωνα με τον Ουλγκέν, υπάρχουν και βαθιά ριζωμένα προβλήματα που ευνοούν τη χρόνια αστάθεια και τις επικίνδυνες εντάσεις μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας.
Ο διευθυντής του τουρκικού ερευνητικού ινστιτούτου EDAM εκτιμά ότι η ένταση στα ελληνοτουρκικά ανεβαίνει στην παρούσα φάση εν όψει των εκλογών που αναμένονται όχι μόνο στην Τουρκία αλλά και στην Ελλάδα.
Ο κ. Μητσοτάκης διανύει και εκείνος προεκλογική περίοδο, με τις εκλογές να αναμένονται στην Ελλάδα το προσεχές καλοκαίρι, ζημιωμένος από το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων. Και όπως και στην Τουρκία έτσι και στην Ελλάδα… τίποτα δεν μπορεί να μαγνητίσει τον πατριωτισμό περισσότερο από όσο μια διαμάχη με έναν παλιό εχθρό.
Σε αντίθεση ωστόσο με τον Ερντογάν, ο Έλληνας πρωθυπουργός επιχειρεί να φανεί στιβαρός και ακλόνητος χωρίς όμως να κλιμακώνει την ένταση, όπως σημειώνεται στο άρθρο των New York Times. Στην Πράγα για παράδειγμα, ο κ. Μητσοτάκης απάντησε ότι οι ηγέτες πρέπει να λύνουν προβλήματα και όχι να δημιουργούν νέα, και ότι είναι έτοιμος να συζητήσει όλα τα θέματα αλλά ότι δεν μπορεί να μείνει σιωπηλός όταν η Τουρκία απειλεί την κυριαρχία των ελληνικών νησιών.
«Δεν μπορώ να διανοηθώ μια σύρραξη Ελλάδος – Τουρκίας. Αν συνέβαινε αυτό η Τουρκία θα έπαιρνε μια απάντηση καταλυτική. Γνωρίζει η Τουρκία τον βαθμό ετοιμότητας των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων», είχε δηλώσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης τον περασμένο Σεπτέμβριο στη ΔΕΘ, απαντώντας σε ερώτηση της «Κ» και του Σταύρου Παπαντωνίου.
Ο Στίβεν Ερλάνγκερ των New York Times ανατρέχει σε εκείνη την φράση του Έλληνα πρωθυπουργού, αναγνωρίζοντας μάλιστα ότι «οι ελληνικές στρατιωτικές ικανότητες έχουν ενισχυθεί σημαντικά το τελευταίο διάστημα, στο πλαίσιο των διευρυμένων αμυντικών συμφωνιών με τη Γαλλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Σύμφωνα με τον διπλωματικό συντάκτη των Τάιμς της Νέας Υόρκης, o κ. Μητσοτάκης έχει επίσης εκμεταλλευτεί την αμερικανική ενόχληση για τις σχέσεις του κ. Ερντογάν με τη Ρωσία και για τις τουρκικές καθυστερήσεις στο μέτωπο της ένταξης Φινλανδών και Σουηδών στο ΝΑΤΟ.
Τον Μάιο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν ο πρώτος Έλληνας πρωθυπουργός που μίλησε στο αμερικανικό Κογκρέσο, προτρέποντας τους Αμερικανούς νομοθέτες να επανεξετάσουν τις πωλήσεις όπλων στην Τουρκία.
Είπε ότι η Ελλάδα θα αγοράσει F-35, ενώ η Τουρκία, που έμεινε εκτός του προγράμματος των F-35 λόγω της αγοράς των ρωσικών S-400, εξακολουθεί από την πλευρά της να πιέζει με αίτημα να αποκτήσει F-16 και κιτ εκσυγχρονισμού, χρησιμοποιώντας τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ ως μοχλό.
Ωστόσο, ο κ. Ερντογάν αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα εντός των τουρκικών συνόρων, και σε αυτό το πλαίσιο, οι εντάσεις με την Ελλάδα θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως ένας «εύκολος» και «παραδοσιακός» τρόπος αποπροσανατολισμού των ψηφοφόρων και συσπείρωσής τους, όπως σημειώνεται στο σχετικό άρθρο των NY Times.
Ο κ. Ερντογάν ηγείται μιας προβληματικής οικονομίας, με τον πληθωρισμό επισήμως στο 83% – και ανεπισήμως ακόμη υψηλότερα – και την τουρκική λίρα σε τροχιά υποτίμησης. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Τουρκίας έχει υποχωρήσει περίπου στα 7.500 δολάρια από περισσότερα από 12.600 δολάρια που ήταν το 2013, βάσει του πραγματικού πληθυσμού της Τουρκίας στον οποίο συμπεριλαμβάνονται πια και περίπου τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία, σύμφωνα με τον Μπιλγκέ Γιλμάζ, καθηγητή στο Wharton School του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, το όνομα του οποίου έχει ακουστεί ως υποψήφιο και για τη θέση του νέου υπουργού Οικονομικών της Τουρκίας σε περίπτωση που ο κ. Ερντογάν χάσει τις εκλογές.
Πόσο πιθανή είναι όμως μια εκλογική ήττα Ερντογάν; Ο πολύπειρος Τούρκος διπλωμάτης και βουλευτής του ερντογανικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) Βολκάν Μποζκίρ είναι σίγουρος ότι ο Ερντογάν και το κόμμα του δεν πρόκειται να χάσουν τις επόμενες εκλογές. Υπάρχουν αναλυτές, ωστόσο, που εκτιμούν ότι το AKP θα μπορούσε όντως να χάσει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, ενδεχομένως δε και τις προεδρικές εκλογές αν και αυτό το δεύτερο φαντάζει πιο δύσκολο.
Ο Κωνσταντίνος Φίλης από την πλευρά του εκτιμά, μιλώντας στους New York Times, ότι ο κ. Ερντογάν προσπαθεί να κρατήσει ανοιχτές όλες τις επιλογές του, «προβάλλοντας την Ελλάδα ως βολική εξωτερική απειλή και δημιουργώντας ένα επικίνδυνο πλαίσιο εντός του οποίου θα μπορούσε να δικαιολογήσει μια πιθανή κίνηση κατά της Ελλάδας».
Ο Τούρκος ηγέτης θα μπορούσε, σύμφωνα με τον κ. Φίλη, να στείλει ξανά μετανάστες προς την Ευρώπη, ή να προχωρήσει σε νέες ενεργειακές έρευνες σε αμφισβητούμενες περιοχές στα ανοιχτά της Κύπρου ή της Κρήτης, ή να παρενοχλήσει / παρεμποδίσει κάποιο ελληνικό πλοίο που μεταφέρει στρατιωτικό εξοπλισμό σε ένα από τα νησιά του Αιγαίου.
Σύμφωνα με τον κ. Ουλγκέν από την άλλη πλευρά, μια ένοπλη σύγκρουση Τουρκίας – Ελλάδας δεν είναι πια κάτι το οποίο μπορεί να αποκλειστεί. «Ωστόσο εάν συμβεί, θα είναι μικρής κλίμακας», εκτιμά ο Τούρκος αναλυτής.
Πηγή: New York Times
