Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
Το ανοιχτό μέτωπο της Ουκρανίας που μετρά ήδη πάνω από 120 ημέρες πολέμου… η επαμφοτερίζουσα στάση της Τουρκίας του Ερντογάν που (θα έπρεπε να) προβληματίζει… οι «ρωσικές απειλές» όπως εκείνες προέρχονται όμως όχι μόνο από τον ευρωπαϊκό βορρά αλλά και από τον αφρικανικό βορρά… ο ελέφαντας στο δωμάτιο που δεν είναι άλλος από τον κινεζικό δράκο… και το προς ανανέωση κείμενο της νατοϊκής Στρατηγικής Αντίληψης (Strategic Concept) αναμένεται να βρεθούν, ως θέματα, στο επίκεντρο της Συνόδου Κορυφής της Συμμαχίας που ξεκινά τις επόμενες ημέρες στη Μαδρίτη.
Η ετήσια Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ, που λαμβάνει χώρα αυτήν την εβδομάδα στην ισπανική πρωτεύουσα (28 – 29 – 30 Ιουνίου), 40 χρόνια έπειτα από την ένταξη της Ισπανίας στη Συμμαχία, είναι η πρώτη που διεξάγεται έπειτα από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία τον περασμένο Φεβρουάριο, αν και είχε προηγηθεί εκείνη η έκτακτη νατοϊκή συνάντηση Κορυφής της 24ης Μαρτίου στις Βρυξέλλες.
REUTERS/Johanna Geron
Ουκρανία
Ο συνεχιζόμενος πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν θα μπορούσε παρά να βρεθεί στο επίκεντρο των συζητήσεων, καθώς ρίχνει βαριά και συντριπτική την σκιά του πάνω από όλες τις εξελίξεις διεθνώς. Εάν το ανακοινωθέν της Συνόδου Κορυφής της ομάδας των G7, που πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες στις βαυαρικές Άλπεις στη Γερμανία, αποτελεί κάποιου είδους πρόγευση, τότε θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο πως οι νατοϊκοί θα επαναβεβαιώσουν την στήριξή τους προς την πλευρά της Ουκρανίας, χωρίς ωστόσο να είναι ακόμη σαφές εάν εκείνοι θα ανταποκριθούν σε όλα όσα ζητάει (στρατιωτικά – αμυντικά) ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Η νατοϊκή «δύναμη ταχείας αντίδρασης» που πολλαπλασιάζεται και η Ρωσία ως «άμεση απειλή»
Μιλώντας σήμερα από το βήμα συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε εν όψει τη Συνόδου Κορυφής της Μαδρίτης, ο γενικός γραμματέας της Συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ διεμήνυσε πως οι σύμμαχοι αναμένεται αυτήν την εβδομάδα να αποφασίσουν να ενισχύσουν σημαντικά τη Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης του ΝΑΤΟ, που σήμερα αριθμεί περί τα 40.000 άτομα και στο μέλλον θα αριθμεί πάνω από… 300.000, αλλά και να χαρακτηρίσουν τη Ρωσία «άμεση απειλή» για τη Συμμαχία.
Αναφορικά με την έκβαση του πολέμου, πάντως, είναι σαφές πως υπάρχει προβληματισμός, όχι μόνο λόγω των – εξαιρετικά κοστοβόρων για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, της ιδίας της Ρωσίας συμπεριλαμβανομένης – ρωσικών «επιτυχιών» επί του πεδίου (βλ. Μαριούπολη, Σεβεροντονέτσκ) αλλά και λόγω της παρατεινόμενης χρονικής διάρκειας της σύρραξης που, σε συνδυασμό με τις όλες τις λοιπές «παράπλευρες απώλειες» (σε ενέργεια, εφοδιαστικές αλυσίδες, τιμές τροφίμων, πληθωρισμό), δοκιμάζει τις αν(τ)οχές κοινωνιών και πολιτικών δυνάμεων στις χώρες μέλη του ΝΑΤΟ.
Τουρκία
Οι σύμμαχοι προσέρχονται στη Μαδρίτη με το βλέμμα στραμμένο στην Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και στην στάση που εκείνη πρόκειται να κρατήσει αναφορικά με το βέτο που έχει θέσει στην ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας. Οι σχετικές διαπραγματεύσεις θα συνεχίζονταν έως και την τελευταία στιγμή, με πεδίο τις Βρυξέλλες (όπου βρέθηκαν οι Ιμπραχίμ Καλίν και Σεντάτ Ονάλ τη Δευτέρα) και την ισπανική πρωτεύουσα (όπου αναμένεται μια τετραμερής Ερντογάν – Νιινίστο – Άντερσον – Στόλτενμπεργκ την Τρίτη). Πάντως από την πλευρά της, η Άγκυρα άφηνε να εννοηθεί πως δεν επρόκειτο να κάνει πίσω. Το καλύτερο σενάριο ενόψει Μαδρίτης, όπως έχουν τα πράγματα αυτήν την στιγμή, θέλει τον Ερντογάν «να στέλνει ένα θετικό σήμα ότι οι ενταξιακές συνομιλίες μπορούν να ξεκινήσουν και ότι ένα πρωτόκολλο ένταξης μπορεί στη συνέχεια να υπογραφεί, αλλά σε μεταγενέστερη ημερομηνία», έγραφε η Αμπερίν Ζαμάν προ ημερών στο Al-Monitor, επικαλούμενη πηγές που θέλουν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους.
Στα καθ’ ημάς, αυτό που μένει βέβαια να φανεί είναι εάν η τουρκική πλευρά θα επιχειρήσει όντως να θέσει θέματα «αποστρατιωτικοποίησης» των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου ή «ελληνικών προκλήσεων» ενώπιον των συμμάχων με φόντο τη νατοϊκή Σύνοδο Κορυφής, όπως είχε κάνει πρόσφατα στην Κωνσταντινούπολη, στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής συνέλευσης του ΝΑΤΟ, και όπως διαμηνύουν τουρκικά δημοσιεύματα ότι πρόκειται να (ξανα)κάνει.
Ως προς αυτό πάντως, η Αθήνα έχει – ενόψει της συνόδου της Μαδρίτης – προετοιμαστεί «για δύο εναλλακτικά σενάρια αναφορικά με τις κινήσεις του Τούρκου προέδρου», όπως έγραφε προ ημερών η «Κ», ενώ και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου έχει από την πλευρά του ξεκαθαρίσει πως η ελληνική πλευρά «δεν πρόκειται να αφήσει αναπάντητη καμία τουρκική πρόκληση στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ».
Βόρεια Αφρική
Ως οικοδεσπότης της Συνόδου, ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ αναμένεται να «σταθεί» όχι μόνο στο προφανές μέτωπο της Ουκρανίας αλλά και στο – λιγότερο προφανές, πλην όμως υπαρκτό – μέτωπο της βόρειας Αφρικής όπου επίσης δραστηριοποιούνται ρωσικές δυνάμεις με δυνητικά αποσταθεροποιητικό δράση (όπως για παράδειγμα μισθοφόροι της ομάδας Wagner που λέγεται πως έχουν πια «βάσεις» σε Λιβύη, Μάλι, Σουδάν και Κεντροαφρικανική Δημοκρατία).
«Ως οικοδεσπότης της Συνόδου Κορυφής, η Ισπανία θέλει να δώσει έμφαση στη γεωγραφική της εγγύτητα με την Αφρική, καθώς κάνει παράλληλα λόμπινγκ προκειμένου να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στη νότια πτέρυγα της Ευρώπης», κι αυτό με το βλέμμα στραμμένο στο νέο, ανανεωμένο δόγμα Στρατηγικής Αντίληψης (Strategic Concept) του ΝΑΤΟ που αναμένεται να υιοθετηθεί κατά τη συμμαχική Σύνοδο Κορυφής αυτήν την εβδομάδα στην ισπανική πρωτεύουσα, όπως σημειώνει σε άρθρο του το πρακτορείο Associated Press. Σύμφωνα μάλιστα με το ρεπορτάζ του AP, αυτήν την ανησυχία της Μαδρίτης για τις εξελίξεις στη βόρεια Αφρική τη συμμερίζονται επί του παρόντος και άλλες δυνάμεις όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Ιταλία.
«Η “Στρατηγική Αντίληψη” αποτελεί το κυρίαρχο κείμενο, μετά την Ιδρυτική Συνθήκη του ΝΑΤΟ (4-4-1949), και σε αυτήν διατυπούται η Στρατηγική Προοπτική της Συμμαχίας υπό το πρίσμα των τρεχουσών και διαφαινομένων προκλήσεων και κινδύνων σταθερότητας και ασφάλειας στο διαμορφούμενο στρατηγικό περιβάλλον, παρέχοντας παράλληλα και τις απαραίτητες στρατηγικές κατευθύνσεις προς τις Συμμαχικές Δυνάμεις», έγραφε ο ναύαρχος ε.α., επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Παναγιώτης Χηνοφώτης στην «Κ» το 2009, ενόψει τότε της ανανέωσης του εν λόγω Strategic Concept (που υιοθετήθηκε τελικώς το 2010 στη Λισαβόνα).
Νέα «Στρατηγική Αντίληψη» του ΝΑΤΟ
Το «Strategic Concept For the Defence and Security of The Members of the North Atlantic Treaty Organisation», που είχε υιοθετηθεί στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής της Συμμαχίας στη Λισαβόνα τον Νοέμβριο του 2010, έχει πια, δεδομένων των ραγδαίων εξελίξεων της τελευταίας περιόδου, μείνει εκ των πραγμάτων… πολύ πίσω. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως εκείνο το κείμενο τοποθετούσε «χαμηλά» τον κίνδυνο ενός συμβατικού πολέμου στον ευρωατλαντικό χώρο («Today, the Euro-Atlantic area is at peace and the threat of a conventional attack against NATO territory is low», ανέφερε συγκεκριμένα), πλην όμως στο μεσοδιάστημα επρόκειτο να αλλάξουν πάρα πολλά.
Κίνα
Παρά τον πόλεμο στην Ουκρανία και όσα επεισοδιακά έχουν μεσολαβήσει το τελευταίο διάστημα κυρίως με επίκεντρο την περιοχή του Ντονμπάς, η νούμερο ένα πρόκληση για την Ουάσιγκτον δεν είναι η Ρωσία του Πούτιν αλλά η Κίνα του Σι Τζινπίνγκ, μια Κίνα που άλλωστε παρακολουθεί στενά και τις εξελίξεις στο Ουκρανικό, χωρίς να εμπλέκεται άμεσα μεν υπέρ της επιτιθέμενης Μόσχας, αλλά «κυνηγώντας» ανταλλάγματα, οφέλη και διδάγματα από τον πόλεμο.
Υπό αυτήν την έννοια, το Πεκίνο ρίχνει και εκείνο την σκιά του πάνω από τη νατοϊκή Συμμαχία, μια Συμμαχία που υπενθυμίζεται πως κατά την περυσινή της Σύνοδο Κορυφής είχε για πρώτη φορά κατατάξει Κίνα μεταξύ των «συστημικών προκλήσεων» («systemic challenges»)…
