Kathimerini.gr
Η κλιματική κρίση έχει τριπλασιάσει τη διάρκεια των θαλάσσιων καυσώνων, σύμφωνα με νέα επιστημονική μελέτη, προκαλώντας έντονες καταιγίδες και εκτεταμένες καταστροφές σε θαλάσσια οικοσυστήματα.
Περίπου οι μισοί από τους καύσωνες που καταγράφηκαν στις θάλασσες από το 2000 και μετά δεν θα είχαν συμβεί αν είχε αποφευχθεί η υπερθέρμανση του πλανήτη, η οποία οφείλεται κατά κύριο λόγο στην καύση ορυκτών καυσίμων. Οι θερμικές αυτές εξάρσεις δεν είναι απλώς πιο συχνές, αλλά και πιο έντονες – κατά μέσο όρο θερμότερες κατά 1°C.
Πρόκειται για την πρώτη πλήρη αξιολόγηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στους θαλάσσιους καύσωνες παγκοσμίως, αποκαλύπτοντας δραματικές μεταβολές. Οι θερμότεροι, πλέον, ωκεανοί απορροφούν και λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα, επιδεινώνοντας το πρόβλημα.
«Εδώ στη Μεσόγειο, καταγράφουμε θαλάσσιους καύσωνες που είναι θερμότεροι κατά +5°C», δήλωσε η δρ. Μάρτα Μάρκος από το Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών της Μεσογείου στη Μαγιόρκα, επικεφαλής της μελέτης. «Είναι απαίσιο να κολυμπάς. Νιώθεις σαν να μπαίνεις σε σούπα».
Εκτός από την καταστροφή υποθαλάσσιων οικοσυστημάτων όπως τα λιβάδια ποσειδωνίας, τα προβλήματα περνούν και στην ξηρά όπως σημειώνει η Μάρκος: «Οι θερμότερες θάλασσες τροφοδοτούν με περισσότερη ενέργεια τα ισχυρά καιρικά φαινόμενα που πλήττουν τόσο τις παράκτιες περιοχές όσο και την ενδοχώρα».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η φονική πλημμύρα στη Λιβύη το 2023, με περισσότερους από 11.000 νεκρούς. Η καταιγίδα αυτή, σύμφωνα με τους επιστήμονες, ήταν 50 φορές πιο πιθανό να σχηματιστεί, λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας στη Μεσόγειο έως και κατά 5,5°C, γεγονός που αύξησε τη συγκέντρωση υδρατμών στην ατμόσφαιρα, προκαλώντας καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις.
«Η μόνη λύση είναι η μείωση της καύσης ορυκτών καυσίμων. Η σχέση είναι απολύτως σαφής», τονίζει η Μάρκος. «Πάνω από το 90% της επιπλέον θερμότητας που παγιδεύεται από τα αέρια του θερμοκηπίου αποθηκεύεται στον ωκεανό. Αν σταματήσεις να θερμαίνεις την ατμόσφαιρα, σταματάς να θερμαίνεις και τη θάλασσα».
Μεταξύ των πιο πρόσφατων και σοβαρών θαλάσσιων καυσώνων είναι ο καύσωνας του Ειρηνικού το 2014-15, που προκάλεσε μαζικούς θανάτους θαλάσσιων οργανισμών, καθώς και το θερμό «κύμα» στη Θάλασσα της Τασμανίας το 2015-16. Το 2023 σημειώθηκαν ρεκόρ θερμοκρασιών σε περιοχές γύρω από τη Μεσόγειο. Οι επιστήμονες είχαν προειδοποιήσει ήδη από το 2019 ότι οι θαλάσσιοι καύσωνες αυξάνονται δραματικά, καταστρέφοντας τη θαλάσσια ζωή.
Η δρ Ζόι Τζέικομπς από το Εθνικό Κέντρο Ωκεανογραφίας του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία δεν συμμετείχε στην έρευνα, δήλωσε: «Οι θαλάσσιοι καύσωνες ενέχουν σοβαρούς κινδύνους για τις κοινωνίες – μεμονωμένα περιστατικά έχουν προκαλέσει ζημιές εκατομμυρίων δολαρίων, πλήττοντας την αλιεία, τις ιχθυοκαλλιέργειες και τον τουρισμό. Παράλληλα, εντείνουν και τα κύματα καύσωνα στη στεριά, ενισχύοντας ακραία φαινόμενα όπως οι κυκλώνες και οι θύελλες».
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences, στηρίχθηκε στη σύγκριση μοντέλου θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας από το 1940 έως σήμερα, με και χωρίς την επίδραση της κλιματικής κρίσης.
Σύμφωνα με την ανάλυση, τη δεκαετία του 1940 υπήρχαν κατά μέσο όρο 15 ημέρες έντονης ζέστης ετησίως στην επιφάνεια των ωκεανών. Σήμερα ο αριθμός αυτός έχει εκτοξευθεί σε περίπου 50 ημέρες τον χρόνο. Σε ορισμένες περιοχές –όπως ο Ινδικός Ωκεανός, ο τροπικός Ατλαντικός και ο δυτικός Ειρηνικός– οι ημέρες καύσωνα φτάνουν τις 80 ετησίως,.
Στις τροπικές ζώνες, όπου οι θερμοκρασίες είναι ήδη υψηλές, η επιπλέον θερμότητα επεκτείνει τη διάρκεια των καυσώνων. Στις ψυχρότερες θάλασσες, όπως η Μεσόγειος και η Βόρεια Θάλασσα, αυξάνει κυρίως την έντασή τους.
Ο δρ Σιάνγκμπο Φενγκ από το Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ, μέλος της ερευνητικής ομάδας, σημείωσε: «Καθώς οι θερμοκρασίες συνεχίζουν να αυξάνονται διεθνώς, οι θαλάσσιοι καύσωνες θα γίνονται πιο συχνοί και πιο ακραίοι. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες μεταμορφώνουν θεμελιωδώς τους ωκεανούς μας. Χρειαζόμαστε άμεση δράση για να προστατεύσουμε το θαλάσσιο περιβάλλον».
