Kathimerini.gr
Tην ώρα που η Τουρκία προετοιμάζεται για πολεμική επιχείρηση μεγάλης κλίμακας εναντίον των Κούρδων στη Συρία, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, συναντήθηκε στην Aγκυρα με τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που επιθυμεί αναθέρμανση των σχέσεων της χώρας του με την Ε.Ε.
Εκμεταλλευόμενος την ταραχή στη Συρία μετά την πτώση του καθεστώτος Ασαντ, ο Ερντογάν επιθυμεί αυτή τη στιγμή να εξαλείψει τον ISIS αλλά και το κουρδικό ΡΚΚ, όπως χαρακτηριστικά δήλωσε λίγο μετά τη συνάντηση με τη Φον ντερ Λάιεν. Από την πλευρά της, η πρόεδρος της Κομισιόν δήλωσε ότι η Ε.Ε. πρέπει να επιδιώξει «επαφές» με την ισλαμιστική οργάνωση Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) που εκδίωξε τον Σύρο πρώην πρόεδρο.
Αμερικανοί αξιωματούχοι εξέφρασαν πάντως την ανησυχία τους χθες σχετικά με σχέδια που φέρεται να έχει εκπονήσει η Τουρκία με στόχο μεγάλης κλίμακας στρατιωτική εισβολή σε εδάφη ελεγχόμενα από τις κουρδικές πολιτοφυλακές SDF στη βόρεια Συρία, σύμφωνα με αποκάλυψη της εφημερίδας Wall Street Journal.
Η Τουρκία φέρεται να αναπτύσσει στα σύνορα μονάδες ειδικών δυνάμεων, βαρύ πυροβολικό και επιθετικά ελικόπτερα. Σε επιστολή του με αποδέκτη τον εν αναμονή πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ανώτατο στέλεχος της κουρδικής πολιτικής διοίκησης στη βόρεια Συρία, τον καλεί να ασκήσει πίεση στον Ερντογάν προκειμένου να προλάβει τουρκική εισβολή πριν από την ορκωμοσία του στην Ουάσιγκτον στις 21 Ιανουαρίου.
Σε χθεσινό ανακοινωθέν, το γενικό επιτελείο των κουρδικών δυνάμεων αναφέρει ότι τα τελευταία 24ωρα δυνάμεις μισθοφόρων υπό τουρκική διοίκηση επιτέθηκαν στην πόλη του Μανμπίτζ και κατευθύνονται προς το φράγμα Τισρίν στον Ευφράτη με τελικό στόχο την πόλη Κομπάνι. Στις επιχειρήσεις αυτές συμμετείχαν αεροσκάφη της τουρκικής αεροπορίας, που βομβάρδιζαν θέσεις κουρδικών πολιτοφυλακών.
Μετά το πέρας της συνομιλίας της με τον Ερντογάν, η Φον ντερ Λάιεν προανήγγειλε την ενίσχυση της Τουρκίας με επιπλέον ένα δισ. ευρώ εντός του 2024 για τους Σύρους πρόσφυγες, ενώ έθεσε παράλληλα ξεκάθαρα κριτήρια όσον αφορά τις επιστροφές των προσφύγων στη Συρία. Ξεκαθάρισε επίσης το μέλλον των σχέσεων της Ε.Ε. με την Τουρκία, πατώντας «φρένο» στην επιδίωξη του Ερντογάν για «ολική επαναφορά» των ευρωτουρκικών σχέσεων. Τα κονδύλια θα χορηγηθούν για την κάλυψη της υγειονομικής περίθαλψης και εκπαίδευσης προσφύγων στην Τουρκία και «θα συμβάλουν στη διαχείριση του μεταναστευτικού και των συνόρων, συμπεριλαμβανομένης της εθελοντικής επιστροφής των Σύρων προσφύγων». Η Τουρκία φιλοξενεί σχεδόν τρία εκατ. πρόσφυγες από την έναρξη του εμφυλίου το 2011 στη Συρία, ενώ έχει ενισχυθεί χρηματοδοτικά με σχεδόν 10 δισ. ευρώ από την Ε.Ε. τα τελευταία δέκα χρόνια. Η Αγκυρα φυσικά ελπίζει ότι η αλλαγή πολιτικής ηγεσίας στη Δαμασκό θα επιτρέψει σε αρκετούς την επιστροφή τους.
Νέες ανάγκες
«Καθώς τα πράγματα εξελίσσονται επί του πεδίου, μπορούμε να προσαρμόσουμε αυτό το ένα δισεκατομμύριο στις νέες ανάγκες, που μπορεί να προκύψουν στη Συρία», ξεκαθάρισε η Φον ντερ Λάιεν. Σχετικά με το τι εννοεί ως προς αυτό, η πρόεδρος της Κομισιόν στην επιστολή της προς τους Ευρωπαίους ηγέτες –ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, την Πέμπτη, όπου τόσο οι εξελίξεις στη Συρία, όσο και το μεταναστευτικό θα κυριαρχήσουν– αναφέρει συγκεκριμένα ότι «η Ε.Ε. έχει θέσει σε εφαρμογή πακέτο ύψους 1 δισ. ευρώ με το μεγαλύτερο μερίδιο να πηγαίνει προς τη συνεχιζόμενη βοήθεια για τους πρόσφυγες και τη διαχείριση της μετανάστευσης και των συνόρων, συμπεριλαμβανομένων 95 εκατ. ευρώ για τη στήριξη της προετοιμασίας εθελοντικών επιστροφών Σύρων και 60 εκατ. ευρώ για την προστασία τους».
Σε ό,τι αφορά την επιστροφή των Σύρων προσφύγων η πρόεδρος της Κομισιόν υπήρξε σαφής, τονίζοντας ότι «όλες οι επιστροφές πρέπει να είναι εθελοντικές, ασφαλείς και αξιοπρεπείς», ενώ σημείωσε ότι η Ε.Ε. είναι ήδη σε επαφή με την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR) για να διασφαλίσει ότι πληρούνται όλες οι απαραίτητες προϋποθέσεις. Σε ανάλογη επισήμανση προχώρησε χθες και η διευθύντρια της UNHCR για τη Μέση Ανατολή, τονίζοντας ότι ένα εκατομμύριο Σύροι πρόσφυγες αναμένεται να επιστρέψουν στη χώρα τους το πρώτο εξάμηνο του 2025 και ζήτησε από τις χώρες που τους φιλοξενούν, να απέχουν από το να τους αναγκάσουν να το κάνουν.
Εκμεταλλευόμενος, πάντως, την παρουσία της Φον ντερ Λάιεν, ο Ταγίπ Ερντογάν ζήτησε «αναβάθμιση της συνεργασίας» με την Ε.Ε., άρση «όλων των περιορισμών» στις διμερείς σχέσεις, επανεκκίνηση του υψηλού πολιτικού διαλόγου με τις Βρυξέλλες, εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης και επιτάχυνση των διαδικασιών για παροχή βίζας. Σε μια, μάλιστα, έμμεση αναφορά στην Ελλάδα και την Κύπρο, ο Τούρκος πρόεδρος τόνισε ότι «τα κοινά μας συμφέροντα δεν πρέπει να παραμένουν αιχμάλωτα σε περιορισμένες ατζέντες κάποιων κρατών-μελών». Από την πλευρά της, η πρόεδρος της Κομισιόν μπορεί να υποσχέθηκε ότι η Ε.Ε. θα συνεχίσει τις συζητήσεις για μια «σύγχρονη τελωνειακή ένωση», ωστόσο τόνισε ότι «η πρόοδος στον τομέα αυτό απαιτεί ισχυρότερες προσπάθειες», ενώ υπογράμμισε ότι «είναι σημαντικό να αποκατασταθούν οι συνομιλίες με την Κύπρο στο πλαίσιο του ΟΗΕ».
Παράλληλα και σχετικά με την «επόμενη μέρα» στη Συρία, αναγνώρισε τις «νόμιμες ανησυχίες» της Τουρκίας για την ασφάλεια, επισημαίνοντας ότι πρέπει να αντιμετωπιστούν, όπως και να αποφευχθεί η αναζωπύρωση τρομοκρατικών ομάδων στην εποχή μετά τον Ασαντ. Η Ε.Ε. και η Τουρκία εξάλλου προχωρούν σε επαναπροσέγγιση των διπλωματικών τους επαφών με τη νέα πολιτική ηγεσία της Συρίας, με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να επιβεβαιώνει ότι ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής αντιπροσωπείας επιστρέφει στη Δαμασκό.
Με Ιορδανία και Μαρόκο
Η ανησυχία της δεν είναι μόνο να είναι «παρούσα» η Ε.Ε. στις εξελίξεις, αλλά και να αποφευχθούν νέες «προκλήσεις ασφάλειας». Για τον λόγο αυτό επιδιώκει παράλληλα επαφές με όλους τους περιφερειακούς παράγοντες. Εξάλλου, στη σχετική επιστολή της προς τους Ευρωπαίους ηγέτες υπογραμμίζει ότι «χρειαζόμαστε τη βοήθεια του Λιβάνου, της Ιορδανίας, της Τουρκίας, ώστε να προετοιμαστούμε για διαφορετικά ενδεχόμενα, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης για απρόβλεπτες μετακινήσεις ανθρώπων και νέες προκλήσεις ασφάλειας», απαριθμώντας τα οφέλη που προσφέρει η συνεργασία με χώρες εκτός Ε.Ε. στη διαχείριση των προσφυγικών ροών και των προσφύγων. Στο πλαίσιο αυτό άλλωστε επισκέφθηκε την Ιορδανία, τη Δευτέρα, ενώ όπως αποκάλυψε η επίτροπος Μεσογείου Ντουμπράβκα Σουίτσα χθες στους Financial Times, η Κομισιόν είναι έτοιμη να υπογράψει συμφωνίες πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ με την Ιορδανία και το Μαρόκο για τη μείωση της μετανάστευσης στο μπλοκ.
Η ίδια η πρόεδρος της Κομισιόν στη σχετική επιστολή της προς τους «27» σημειώνει ότι «θα πρέπει να επιδιώξουμε να υπογράψουμε μια στρατηγική και ολοκληρωμένη εταιρική σχέση με την Ιορδανία, στις αρχές του επόμενου έτους». Ωστόσο, μετά την αποτυχία του μοντέλου Ιταλίας – Αλβανίας σημειώνει ότι «θα πρέπει να εξετάσουμε τις νομικές, επιχειρησιακές και πρακτικές πτυχές», με σεβασμό «των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της αρχής μη επαναπροώθησης».