Του Γιάννη Ιωάννου
Όταν πριν ένα μήνα η Ρωσία εισέβαλλε στην Ουκρανία, η μέση πρόσληψη του πολέμου σε μερίδα της ελληνόφωνης ανάλυσης ήταν πως «το Κίεβο θα αντέξει δύο με τρεις ημέρες».
Ένα μήνα μετά ο πόλεμος στην Ουκρανία όχι μόνο έχει αποδειχτεί ανθεκτικός αλλά έχει καταστεί και μια –με στρατιωτικούς όρους- «σικελική εκστρατεία» για τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις. Η αντίσταση της Ουκρανίας, η απόδοση του στρατού της, ο επικοινωνιακός της θρίαμβος στο επίπεδο της παγκόσμιας κοινής γνώμης και οι φοβερές ρωσικές απώλειες σε υλικό και στρατιώτες δείχνουν πως η Ρωσία του Πούτιν μάλλον τα βρήκε σκούρα.
Ωστόσο ούτε η μία προσέγγιση (αυτή του ουκρανικού θριάμβου) αλλά ούτε κι αυτή της ρωσικής πανωλεθρίας πρέπει να επηρεάζουν την ορθολογιστική ανάλυση, ακριβώς γιατί αυτά που έχει σημασία να απαντηθούν, μετά από 30 ημέρες εχθροπραξιών, είναι:
• Πόσο θα διαρκέσει ο πόλεμος. Ένα ερώτημα διάρκειας. Οι 30 ημέρες είναι ένας «μικρός» χρόνος για να βγάλει κάποιος ένα ασφαλές συμπέρασμα. Οι 6 μήνες είναι ένας «μεγάλος» χρόνος. Κι ο πόλεμος έως το Πάσχα ή τις αρχές Μάη ένα σενάριο που δεν πρέπει να αποκλειστεί
• Πώς τελειώνει ο πόλεμος. Ένα ερώτημα έκβασης. Η αντίσταση της Ουκρανίας μπορεί να είναι θαυμάσια και η απόδοση του ρωσικού στρατού να κρίνεται προβληματική. Ωστόσο το στρατηγικό αδιέξοδο (stalemate) δείχνει να «σχηματοποιεί» καλύτερα την απάντηση στο ποιός κερδίζει και ποιός χάνει. Και κυριότερα. Ως προς το «τι»
• Ποιά είναι η επόμενη ημέρα. Ένα ερώτημα διεθνούς διπλωματίας. Υπό το βάρος τόσο της ουκρανικής κρίσης 2013-2022 όσο και του προηγούμενου που αφήνει ο πόλεμος η επόμενη ημέρα στην Ουκρανία δεν αφορά μόνο την ίδια την χώρα αλλά το σύνολο των σχέσεων Ρωσίας-Δύσης
Το γαλλικό υπουργείο Άμυνας έχει, κατά τη γνώμη του γράφοντος, την καλύτερη «οριοθέτηση» της τακτικής κατάστασης επί του εδάφους. Ακριβώς γιατί έχει εστιάσει στους πέντε κύριους «άξονες» των στρατιωτικών επιχειρήσεων.
Τι συμβαίνει επί του εδάφους
Μετά από ένα μήνα πολέμου στην Ουκρανία οι κυρίαρχες δυναμικές που καταγράφονται επί του εδάφους παραμένουν:
• H αδυναμία περικύκλωσης του Κιέβου. Οι ουκρανικές δυνάμεις φέρεται να έχουν περάσει στην επιθετική πρωτοβουλία αποροφώντας την άμυνα των πρώτων ημερών της ρωσικής εισβολής. Είναι λογικό κάτι τέτοιο να σημειώνεται στα δυτικά προάστεια της πόλης μιας και η ουκρανική στρατηγική εστιάζει στο να μην υπάρξει ρίσκο αν τα μέτωπα σε Χάρκοβο και Δνείπερο (που οι Ρώσοι επιβραδύνουν) υποχωρήσουν. Το Κίεβο μπορεί να μην περικυκλωθεί ποτέ δεν πρέπει όμως να θεωρείται από την ανάλυση ως μη ΑΝΣΚ της Ρωσίας –ακόμη και σε επίπεδο πολέμου φθοράς
• Ο χερσαίος διάδρομος στη Κριμαία. Η Ρωσία έχει, κυριολεκτικά, ισοπεδώσει την Μαριούπολη και θα ήθελε, ιδανικά, να καταλάβει την πόλη προκειμένου να συνενώσει την προσαρτημένη Κριμαία με τις ανατολικές αποσχισθείσες περιοχές. Η πόλη δεν είναι όπως το Κέρσον, στο οποίο η Ρωσία ναι μεν κατέχει αλλά δεν κινήθηκε, τακτικά, σε μια επίθεση σάρωσης/καταστροφής της πόλης. Η Μαριούπολη μπορεί να αντέξει, μπορεί κι όχι. Είναι όμως πλέον μια περιοχή που θα «απορροφήσει» -όσο κυνικό κι αν ακούγεται- την ανεξέλεγκτη βία αυτού του πολέμου. Κάνοντας τον να μεταπτώσει σε μια κατάσταση πολέμου ανάλογη του 2014-2015
• Αν ο πόλεμος αντέξει σε διάρκεια το Χάρκοβο θα γίνει, αναπόφευκτα, πεδίο εντατικοποίησης των συγκρούσεων τις επόμενες εβδομάδες. Παραμένει η σημαντικότερη πόλη (2η μεγαλύτερη) της Ουκρανίας, εγγύτερα στις ανατολικές επαρχίες και με σημαντικό ρίσκο για αποκοπή των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων
• Η Μαύρη Θάλασσα. Αν η στρατηγική της Ρωσία επιμείνει στο να μετατρέψει την Ουκρανία σε περίκλειστο κράτος αποκόπτοντας ή περιορίζοντας την πρόσβασή της στις δύο πλευρές της χερσονήσου (Μαύρη Θάλασσα κι Αζοφική) τότε το Μικολάιβ αναπόφευκτα θα καταστεί πεδίο σκληρών συγκρούσεων αν ο πόλεμος επιμείνει. Βέβαια πλήρης αποκοπή του Κιέβου από την Μαύρη Θάλασσα προϋποθέτει επιχείρηση στην Οδησσό, που όπως ανέλυσε η «Κ» στο παρελθόν σηματοδοτεί μια γενίκευση του πολέμου μιας και μια τέτοια επιχείρηση θα έπαιρνε πολλές εβδομάδες
Φώτο του Reuters από την Σεβαστούπολη της Κριμαίας κατά την διάρκεια της κηδείας του Andrei Paliy, υποδιοικητή του Στόλου της Μαύρης Θάλασσας (Black Sea Fleet) του ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού. Η απώλεια υψηλόβαθμων Ρώσων αξιωματικών αποτελεί πλήγμα στο γόητρο των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων αλλά και του ίδιου του Πούτιν.
Tι να αναμένουμε
Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για τις απώλειες της κάθε πλευράς όπως και των αμάχων, καθίσταται σαφές πως τα στατιστικά που προκύπτουν από διάφορες πηγές καταδεικνύουν το ισχυρό κόστος που έχουν δεχθεί οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις σε προσωπικό ΚΙΑ (Killed in Action).
Είτε αυτές οι απώλειες είναι πάνω των 5.000 αντρών είτε εκτείνονται στον αριθμό των 15.000+ που επικοινωνούν οι ουκρανικές αρχές. Aυτό εξάγει πολλά συμπεράσματα για την απόδοση του ρωσικού στρατού που σε συνδυασμό με τις εικόνες καταστροφής υποδομών και πόλεων ανά την ουκρανική επικράτεια μας δίνουν και την συνολική εικόνα της καταστροφής -30 ημερών- που έχει επιφέρει αυτός ο πόλεμος.
Η χρονική διάρκεια ενός μήνα δεν σηματοδοτεί απαραίτητα και το «πέρας» του πολέμου. Σηματοδοτεί όμως την μεταστροφή του: Που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων α. την αναζήτηση μιας «στρατηγικής εξόδου» για την Ρωσία του Πούτιν β. την επόμενη ημέρα για την δύσκολη διαπραγμάτευση που θα κληθεί να διαχειριστεί η κυβέρνηση Ζελένσκι –συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης του post-conflict περιβάλλοντος της χώρας που θα γεννήσει –πέραν της ανάγκης ανοικοδόμησης- και εσωτερικές πολιτικές προκλήσεις και δυναμικές γ. το ρίσκο στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ ή από μη ορθολογικές επιλογές για την συνέχιση του πολέμου (πχ χρήση χημικών όπλων, άμεση εμπλοκή της Λευκορωσίας, κοκ) και δ. τις ευρύτερες διεθνείς διπλωματικές προεκτάσεις της ουκρανικής κρίσης –συμπεριλαμβανομένης της προσφυγικής διάστασης του Ουκρανικού.
Ένας μήνας πολέμου στην Ουκρανία πέρασε. Μετά τι; Το ερώτημα, χωρίς υπερβολές, του ενός εκατομμυρίου. Η απάντηση του οποίου περιέχει μεταξύ άλλων πόνο, καταστροφή, απώλειες αμάχων και νεκρούς νεαρούς στρατιώτες.
