Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
Αμερικανοί και Ρώσοι είχαν αλλεπάλληλες συναντήσεις αυτήν την εβδομάδα (στη Γενεύη, στις Βρυξέλλες, στη Βιέννη) με το βλέμμα στραμμένο στα ανατολικά (βλ. Ουκρανία) αλλά και ακόμη ανατολικότερα, προς την πλευρά του Πεκίνου, καθώς η Κίνα πια γιγαντώνεται επιφέροντας όμως έτσι αλλαγές και στις γεωπολιτικές-στρατηγικές προτεραιότητες των ΗΠΑ. Αλλαγές που αναδιαμορφώνουν και το πρίσμα μέσα από το οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες προσεγγίζουν πια όλες τις άλλες ανταγωνιστικές προς την Ουάσιγκτον δυνάμεις (βλ. Ρωσία).
Δεν είναι, ωστόσο, μόνο οι Δυτικοί που κοιτούν προς την πλευρά της Κίνας. Είναι παράλληλα και οι Κινέζοι που κοιτούν προς την πλευρά των συνομιλιών που είχε αυτήν την εβδομάδα η νατοϊκή Δύση με τη Μόσχα επί ευρωπαϊκού εδάφους.
Οι Κινέζοι θέλουν να δουν ως που θα φτάσει η Μόσχα στην κόντρα της με τη Δύση για την Ουκρανία, για να μπορέσουν έτσι (να προσπαθήσουν) να αξιολογήσουν και τον βαθμό της αποφασιστικότητας των δυνητικών αμερικανικών αντιδράσεων στο μέτωπο της Ταϊβάν εάν η ένταση στις θάλασσες της Ασίας χτυπήσει κόκκινο όπως είναι πιθανό το προσεχές διάστημα δεδομένης της κλιμάκωσης των τελευταίων ετών.
Αυτό υποστηρίζει ο Μάικλ Σούμαν, συγγραφέας του βιβλίου «Superpower Interrupted: The Chinese History of the World» και fellow στο Global China Hub του Atlantic Council, σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε στον ιστοχώρο του αμερικανικού περιοδικού the Atlantic.
Όπως ο πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλάντιμιρ Πούτιν θέλει να επαναφέρει τη – γειτονική στη Ρωσία – Ουκρανία υπό ρωσικό έλεγχο, έτσι και ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ θα ήθελε να θέσει τη – γειτονική στην Κίνα – Ταϊβάν υπό τον απόλυτο έλεγχο του Πεκίνου.
Για το Πεκίνο άλλωστε, το νησί της Ταϊβάν συνεχίζει (δεν στάματησε ποτέ) να αποτελεί κομμάτι της κινεζικής επικράτειας στο πλαίσιο της καλούμενης πολιτικής της «μίας Κίνας» (βλ. «one-China policy»). Ως προς αυτό, μένει βέβαια να συμφωνήσει και η ίδια η Ταϊπέι που όμως έχει διαφορετική άποψη.
Οι ομοιότητες ανάμεσα σε αυτές τις δύο εστίες έντασης πληθαίνουν, δε, εάν αναλογιστεί κανείς πως τόσο η Ουκρανία όσο και η Ταϊβάν αναπτύσσουν προοδευτικά ισχυρότερους δεσμούς με τις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια, προκαλώντας έτσι ενόχληση πίσω σε Ρωσία και Κίνα αντίστοιχα.
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, το Πεκίνο παρακολουθεί λοιπόν και εκείνο «στενά» τις αμερικανορωσικές εξελίξεις γύρω από την Ουκρανία.
Τεστ και ερμηνείες
Εάν η ουκρανική κρίση αποτελεί άλλωστε ένα τεστ για την προβολή της αμερικανικής ισχύος στη διεθνή σκακιέρα αλλά και για τον βαθμό της ανθεκτικότητας των αμερικανικών συμμαχιών (με το ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, με τις Ιαπωνία-Ινδία-Αυστραλία στην Ασία), όπως λέγεται, τότε από την έκβαση αυτής της κρίσης αναμένεται να συναχθούν συμπεράσματα τα οποία θα αγγίζουν και την ίδια την Κίνα.
«Ο τρόπος με τον οποίο ο Σι Τζινπίνγκ θα ερμηνεύσει (ή χειρότερα, θα παρερμηνεύσει) την έκβαση της αντιπαράθεσης στην Ουκρανία θα μπορούσε να επηρεάσει το εάν η Κίνα θα επιχειρήσει να επανενωθεί με την Ταϊβάν και το πως θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο. Ως εκ τούτου, (σ.σ. η κινεζική ερμηνεία των εξελίξεων) θα έχει επιπτώσεις και στην ασφάλεια και σταθερότητα της Ανατολικής Ασίας», γράφει ο Μάικλ Σούμαν, προσθέτοντας έτσι μια άλλη διάσταση στον εν εξελίξει ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων (big power competition). Μια διάσταση που δεν «κοιτάει» προς το Πεκίνο αλλά από το Πεκίνο, το οποίο Πεκίνο παρουσιάζεται πολύ πιο διεκδικητικό άλλωστε τα τελευταία χρόνια στις θάλασσες της Ασίας αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο ακόμη και στρατιωτικής εισβολής στην Ταϊβάν (όπως και οι Ρώσοι από την πλευρά τους «παίζουν» διαπραγματευτικά με το ενδεχόμενο μιας στρατιωτικής εισβολής στην Ουκρανία αν και επισήμως το αρνούνται).
Θα ήταν λάθος ωστόσο να βάλει κανείς όλες τις εστίες της έντασης στο ίδιο καλάθι, προσεγγίζοντάς τες με τους ιδίους όρους. Στα μάτια της Ουάσιγκτον, η Ασία είναι πλέον (επισήμως από τη δεύτερη θητεία του Μπαράκ Ομπάμα στην προεδρία και έπειτα) περισσότερο σημαντική από ό,τι είναι η Ανατολική Ευρώπη και η Ουκρανία.
Διαφορές
Διαφορές υπάρχουν ωστόσο και στον τρόπο με τον οποίο οι Ρώσοι από τη μία πλευρά και οι Κινέζοι από την άλλη προσεγγίζουν τα ανοιχτά μέτωπα. Το Πεκίνο λέγεται, για παράδειγμα, πως έχει την πολυτέλεια να περιμένει – ως αναδυόμενη δύναμη – καθώς έχει χρόνο μπροστά του, ενώ αντιθέτως η Μόσχα, παρά την ανθεκτικότητα και την ανάκαμψή της σε κάποια (κυρίως στρατιωτικά) μέτωπα, μετράει φθορές και πιέζεται χρονικά.
Η Ρωσία βέβαια από την άλλη, έχει αποδειχθεί πως είναι στην πράξη έτοιμη να αναλάβει στρατιωτική δράση όταν και όπου εκείνη κρίνει ότι χρειάζεται (Γεωργία-Νότια Οσσετία-2008, Κριμαία-2014, Συρία, Λιβύη), έχοντας μάλιστα σημειώσει και στρατιωτικές επιτυχίες τα τελευταία χρόνια. Μια κινεζική στρατιωτική επιχείρηση στο στενό της Ταϊβάν αντιθέτως, θα ισοδυναμούσε με είσοδο σε αχαρτογράφητα νερά.
Ρωσία και Κίνα συγκλίνουν σε πολλά, πλην όμως δεν ταυτίζονται ούτε είναι σύμμαχοι με τη νατοϊκή έννοια του όρου. Ως εκ τούτου, το Πεκίνο θα μπορούσε να ανησυχεί ακόμη και για το ενδεχόμενο ενός – πολύ δύσκολα υλοποιήσιμου είναι η αλήθεια, πλην όμως όχι απίθανου – αμερικανορωσικού συμβιβασμού.
