Kathimerini.gr
Την Κυριακή 14 Απριλίου 2025, έξι γυναίκες επιβιβάστηκαν σε μια διαστημική κάψουλα της Blue Origin, πέρασαν το όριο του Διαστήματος και επέστρεψαν λίγα 11 λεπτά αργότερα στην έρημο του Τέξας. Η αποστολή NS-31 όπως ονομάστηκε, πραγματοποιήθηκε από τον πύραυλο New Shepard της Blue Origin, της ιδιωτικής διαστημικής εταιρείας που ίδρυσε ο Τζεφ Μπέζος. Παρουσιάστηκε ως σταθμός στην ιστορία των διαστημικών πτήσεων καθώς το πλήρωμα της αποτελούνταν αποκλειστικά από γυναίκες.
Πράγματι, πρόκειται για μια σπάνια στιγμή στη διαστημική ιστορία: από το 1963, όταν η Σοβιετική κοσμοναύτισσα Βαλεντίνα Τερέσκοβα ταξίδεψε μόνη της στο Διάστημα με την αποστολή Vostok 6, δεν έχει υπάρξει άλλη πτήση με αποκλειστικά γυναικείο πλήρωμα. Η NS-31 παρουσιάστηκε λοιπόν από την Blue Origin και τα διεθνή μέσα ως μια στιγμή ορατότητας, μια υπενθύμιση ότι και οι γυναίκες μπορούν να γράψουν ιστορία στο Διάστημα. Ομως, πολύ σύντομα, άρχισαν να καταγράφονται σοβαρές ενστάσεις.
Η Blue Origin φρόντισε να δώσει πανηγυρικό τόνο στην αποστολή. Σε δελτία Τύπου και αναρτήσεις της, χαρακτήρισε τις γυναίκες «πρωτοπόρους» και «αφηγήτριες» με ισχυρή φωνή, ικανές να εμπνεύσουν τις επόμενες γενιές. Το πλήρωμα περιελάμβανε έξι γυναίκες: την τραγουδίστρια Κέιτι Πέρι, τη δημοσιογράφο του CBS Γκέιλ Κινγκ, τη φιλάνθρωπο και πιλότο Λόρεν Σάντσες (σύντροφος του Μπέζος), την ακτιβίστρια Αμάντα Νούεν, την αεροδιαστημική μηχανικό Αισα Μπόου και την παραγωγό Κεριάν Φλιν.
«Καθεμία από αυτές τις γυναίκες είναι μια αφηγήτρια η οποία θα αξιοποιήσει την εμπειρία ζωής που βίωσε σήμερα για να δημιουργήσει διαρκή αντίκτυπο, εμπνέοντας ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη για γενιές» δήλωσε ανώτερο στέλεχος της εταιρείας μετά την επιτυχή προσγείωση. Πράγματι, η Νούεν και η Μπόου έγιναν αντίστοιχα η πρώτη γυναίκα βιετναμέζικης καταγωγής και το πρώτο άτομο από τις Μπαχάμες που φτάνουν στο Διάστημα. Ωστόσο, το πιο προβεβλημένο στιγμιότυπο της πτήσης ήταν η ερμηνεία της Πέρι στο «What a Wonderful World» ενώ αιωρούνταν στο εσωτερικό της κάψουλας –μια σκηνή που, για άλλους, θύμισε επιστημονική φαντασία και για άλλους… καμπάνια αρώματος.
Βήμα προς τα πίσω;
Η αποστολή απέκτησε μέχρι και δικό της έμβλημα, σχεδιασμένο με σύμβολα που αντιστοιχούσαν στην ταυτότητα κάθε γυναίκας: ένα μικρόφωνο για τη Γκέιλ Κινγκ, μια κιθάρα για την Κέιτι Πέρι, ένα πενάκι για τη Σάντσες. Η επικοινωνιακή καμπάνια κορυφώθηκε με αποκλειστική φωτογράφιση στο περιοδικό ELLE. Στην εν λόγω συνέντευξη, οι ίδιες οι συμμετέχουσες υιοθέτησαν έναν τόνο ανάλαφρης γυναικείας αλληλεγγύης, επιμένοντας ότι μπορούν να συνδυάσουν τη θηλυκότητα με την τεχνολογική τόλμη. Χαρακτηριστικά, είχαν ενθουσιώδη στιχομυθία για το μακιγιάζ και την εμφάνισή τους στο Διάστημα. «Το διάστημα επιτέλους θα γίνει glamorous» δήλωσε η Κέιτι Πέρι, ενώ και η επιστήμονας της παρέας, Αϊσα Μπόου, αποκάλυψε ότι έκανε πρόβα με ελεύθερη πτώση για να βεβαιωθεί ότι τα μαλλιά της θα μείνουν στη θέση τους στη μηδενική βαρύτητα. Αν και αυτές οι αναφορές παρουσιάστηκαν με χιούμορ στο πλαίσιο της προβολής (τονίζοντας ότι «οι γυναίκες είναι πλήρεις αντιθέσεων: και επιστήμονες και φιλάρεσκες» όπως είπε η Νούεν), συνέβαλαν στη συνολική ανάλαφρη και ενθουσιώδη ατμόσφαιρα της κάλυψης.
Υπήρξαν όμως και άλλες φωνές, πολύ λιγότερο ενθουσιώδεις. Αρκετές αρθρογράφοι και σχολιαστές μίλησαν για μια επιφανειακή προσέγγιση της γυναικείας ενδυνάμωσης, αν όχι για κακοποίηση του ίδιου του όρου. Στον Guardian, η Μουάιρα Ντόνεγκαν παρομοίασε την αποστολή στο Διάστημα με παρωδία των φεμινιστικών κατακτήσεων: ενώ διαφημίστηκε επί μήνες ως «θρίαμβος του φεμινισμού» και νίκη της επιστήμης, στην πραγματικότητα ήταν –όπως έγραψε– «μια διεστραμμένη κηδεία για την Αμερική που κάποτε πρέσβευε την επιστημονική πρόοδο και τη γυναικεία χειραφέτηση». Η αρθρογράφος τόνισε ότι στην περίπτωση της Λόρεν Σάντσες δεν ήταν κάποια δική της εταιρεία ή κάποιο προσωπικό επιστημονικό επίτευγμα που της εξασφάλισε μια θέση στην κάψουλα. Ηταν απλώς η σχέση της με έναν άνδρα, τον δισεκατομμυριούχο ιδιοκτήτη του πυραύλου. Αντίστοιχα, η Μαρίνα Χάιντ, επίσης στον Guardian, παραφράζοντας εύστοχα τα λόγια του Νιλ Αρμστρονγκ σχολίασε το όλο εγχείρημα ως «ένα γιγάντιο βήμα προς τα πίσω για το γυναικείο φύλο».
Αντιδράσεις
Το εγχείρημα της Blue Origin σχολιάστηκε εκτενώς και από πρόσωπα της ποπ κουλτούρας. Η ηθοποιός Ολίβια Μαν, μιλώντας στην εκπομπή The View, αναρωτήθηκε: «Ποιο σκοπό εξυπηρετεί να ανεβαίνουν στο διάστημα;» αυτές οι γυναίκες, τη στιγμή που «στοιχίζει τόσο πολλά χρήματα ενώ πολλοί άνθρωποι δεν έχουν να αγοράσουν ούτε αυγά». «Ξέρω ότι μάλλον δεν είναι δημοφιλές να το πω, αλλά υπάρχουν τόσα άλλα πράγματα που έχουν σημασία στον κόσμο αυτή τη στιγμή», δήλωσε, αμφισβητώντας το νόημα της πτήσης.
Η Εμιλι Ραταϊκόφσκι ήταν πιο καυστική. Σε story της στο Instagram αποκάλεσε την πτήση «αηδιαστική», λέγοντας ότι «λέτε ότι νοιάζεστε για τη Μητέρα Γη, κι όμως ανεβαίνετε με ένα διαστημόπλοιο το οποίο ανήκει σε μια εταιρεία που μονομερώς καταστρέφει τον πλανήτη», είπε αιχμηρά, αναφερόμενη στην περιβαλλοντική επιβάρυνση και τη σπατάλη πόρων για ένα τέτοιο εγχείρημα. «Κοιτάξτε σε τι κατάσταση βρίσκεται ο κόσμος και σκεφτείτε πόσοι πόροι δαπανήθηκαν για να σταλούν αυτές οι γυναίκες στο διάστημα. Για ποιον σκοπό;»
Αντίστοιχα, η ηθοποιός και σκηνοθέτιδα Ολίβια Γουάιλντ δεν άφησε ασχολίαστη την περίσταση. Μέσω Instagram, ανάρτησε ένα meme που σατίριζε την πτήση και πρόσθεσε το δικό της καυστικό σχόλιο: «Ενα δισεκατομμύριο δολάρια τουλάχιστον μας έδωσαν μερικά καλά memes, απ’ ό,τι φαίνεται». Αν και τα σχόλια ήταν διαφορετικής βαρύτητας, όλα συγκλίνουν σε ένα σημείο: ότι η αποστολή φάνηκε να αφορά περισσότερο τη δημόσια εικόνα παρά κάποιο ουσιαστικό βήμα προόδου.
Τελικά, τι έμεινε από τη NS-31;
Για κάποιους, η εικόνα έξι γυναικών σε μια διαστημική κάψουλα, έστω και για λίγα λεπτά, αποτέλεσε μια στιγμή ορατότητας. Για άλλους, ήταν ένα θεαματικό λάθος. Μια εκστρατεία ενδυνάμωσης που στηριζόταν σε όρους καμπάνιας μόδας, χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο. Η ίδια η Λόρεν Σάντσες δήλωσε πως «ήταν μια εμπειρία ζωής» και πως οι κριτικές τη στενοχώρησαν. «Θα ήθελα όσοι αμφισβητούν αυτήν την πτήση να έρθουν να δουν τη δουλειά των ανθρώπων στην Blue Origin», είπε σε συνέντευξή της μετά την αποστολή. Το ερώτημα όμως παραμένει: μπορεί ένα επικοινωνιακό αφήγημα να είναι ταυτόχρονα αυθεντικό και χρήσιμο; Ή, στην εποχή της εμπορευματοποίησης των πάντων η γραμμή μεταξύ εμπνευσμένου συμβολισμού και καλοστημένου PR έχει γίνει δυσδιάκριτη; Και ίσως αυτό, από μόνο του, είναι ένα μάθημα για το πώς μιλάμε σήμερα για τις γυναίκες, την πρόοδο, και το ποια είναι τελικά τα όρια του θεάματος.
