Aναμένοντας την υπαγόρευση ενός νέου Μινσκ

Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία φτάνει να ξεπερνά τις 12 ημέρες, παίρνοντας μια όψη ανθρωπιστικής καταστροφής και πισωγυρίσματος της Ευρώπης πολλές δεκαετίες πίσω, αυτό που καθίσταται σαφές είναι πως:

• Για την Ουκρανία αποτελεί έναν αγώνα επιβίωσης που υπό τις περιστάσεις μάλλον οδηγεί στο κακό σενάριο της περικύκλωσης του Κιέβου, της απώλειας μεγάλων εδαφών σε σχέση με την περίοδο 2014-2015 κι ενός ρεύματος προσφύγων προς την Ευρώπη που ήδη ξεπέρασε το 1 εκατ. ανθρώπους και

• Για την Ρωσία αποτελεί μια νικηφόρα (χαμένη) εκστρατεία με τεράστιο κόστος πολιτικής και οικονομικής απομόνωσης σε διεθνές επίπεδο, το οποίο έχει φέρει τις σχέσεις Ρωσίας-Δύσης σε ιστορικό χαμηλό, αντίστοιχο των εποχών της κορύφωσης του Ψυχρού Πολέμου

Μεταξύ των δύο αυτών συνθηκών, που είναι αντικειμενικές πέραν της τακτικής κατάστασης στο έδαφος, υπάρχει ένα τεράστιο πεδίο –ενδιάμεσα- για την σεναριολογία ως προς την έκβαση του πολέμου, την ανάλυση για την μεγάλη γεωπολιτική εικόνα ή την αποτίμηση για τις οικονομικές συνέπειες σε παγκόσμιο επίπεδο από την σύγκρουση.

Δηλαδή η ερμηνεία της «ημέρας μετά» του πολέμου εμπεριέχει στοιχεία τα οποία δεν μπορούν, στην παρούσα φάση, να ερμηνευτούν με σχήματα απολυτότητας. Ακριβώς γιατί ο πόλεμος, όπως γράφτηκε στην «Κ», είναι α. περιφερειακός β. αποτελεί, μετά την ρωσική εισβολή μεγάλης κλίμακας στις 24 Φεβρουαρίου, κλιμάκωση του ρωσοουκρανικού πολέμου που ξεκίνησε το 2014 και γ. απειλεί με περαιτέρω εξάπλωση/υπερχείληση.

Ως προς το πρώτο, η ιστορία των περιφερειακών συγκρούσεων του 20ου αιώνα, μεταπολεμικά, μας έδειξε προς την κατάσταση των μακράς διάρκειας συγκρούσεων (long protracted wars) από το Βιετνάμ (1955-1975) και την Ανγκόλα (1961-1975) μέχρι την σοβιετική Εισβολή στο Αφγανιστάν (1979-1989) ή τις επεμβάσεις στο Ιράκ (2003-2017).

Ως προς το δεύτερο, ακόμη κι αν ο πόλεμος σταματήσει αύριο το πρωί τα ιστορικά γεγονότα των τελευταίων χρόνων στην Ουκρανία παραμένουν άλυτα και οι συμφωνίες του Μινσκ, νεκρό γράμμα. Ως προς το τρίτο, κανείς δεν φαντάζονταν όταν η Γερμανία του Χίτλερ εισέβαλλε στην Πολωνία, το 1939, ότι έξι χρόνια μετά εκστρατευτικό σώμα από την... Βραζιλία (!) θα έπιανε Γερμανούς Γρεναδιέρους ως αιχμαλώτους σε μάχη επί ιταλικού εδάφους.

Κι εδώ εδράζεται ένα επιχείρημα που καταρρίπτει τα περί Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου με αφορμή την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αλλά που υπενθυμίζει και το «ποτέ μην λες ποτέ» της σημερινής εκδοχής του κόσμου μας –που ένας πόλεμος στην Ουκρανία καθορίζει τις τιμές πώλησης ενός αναψυκτικού στην Αγλαντζιά της Λευκωσίας ή στο Μοσχάτο της Αθήνας.

 Η Ουκρανία έχει απωλέσει σημαντικό ποσοστό εδαφών στο land bridge της Κριμαίας ενώ η τύχη της Μαριούπολης κρίνει τον εν λόγω χερσαίο διάδρομο. Μια πίεση επί του Κιέβου (περικύκλωση) θα σήμαινε την απαρχή των σοβαρών συνομιλιών στο Ουκρανικό

Tι να αναμένουμε

Στο Ουκρανικό αυτή την στιγμή υπάρχουν δύο ορόσημα:

• H συνάντηση των ΥΠΕΞ Ρωσίας-Ουκρανίας, Σεργκέι Λαβρόφ και Βικτόρ Κουλέμπα επί τουρκικού εδάφους, την προσεχή Πέμπτη (σ.σ. 14 μέρες μετά την εισβολή) που αφήνει περιθώριο αποκλιμάκωσης και

• Οι πρωτοβουλίες του Ισραηλινού ΠΘ Ναφτάλι Μπένετ και του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για συνεχή ανοικτά κανάλια διπλωματίας Ρωσίας-Δύσης. Του πρώτου λόγω του ιδιάζοντος συγκείμενου στο τρίγωνο Κιέβου-Τελ Αβίβ-Μόσχας και του δευτέρου ως επικεφαλής μιας μεγάλης ευρωπαϊκής δύναμης η οποία παραδοσιακά, όπως και το 2008 στη Γεωργία ή στο Μινσκ το 2015, εισακούεται στη Μόσχα του Πούτιν (ή παλιότερα στην ΕΣΣΔ του Μπρέζνιεφ)

Αμφότερα τα ορόσημα αφήνουν περιθώρια αποκλιμάκωσης καθώς και της εγκαινίασης ενός μακρού και δύσκολου δρόμου για εκεχειρία και περαιτέρω διπλωματική εμπλοκή Ρωσίας-Δύσης. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, δεν την εγγυώνται κιόλας.

Στο πεδίο πρέπει να θεωρείται δεδομένη πως μια ενθυλάκωση του Κιέβου σημαίνει κάποιας μορφής «έκβαση» του πολέμου –περνάει βέβαια μέσα από το Δνείπερο και το Χάρκοβο- και πως ο πραγματικός χρόνος συνέχισης των εχθροπραξιών, μέχρι την Πέμπτη 10.03, και την τριμερή στην Αττάλεια, είναι με μια λέξη: Tεράστιος. Όπως και η κατάρρευση των συνομιλιών –με το Κίεβο να μην αποδέχεται αναγνώριση των απωλεσθέντων εδαφών της περιόδου 2014-2015 (Κριμαία, ανατολικές επαρχίες) –ειδικά μετά την αξιοπρεπή αντίσταση που κέρδισε την καρδιά και το μυαλό των ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο και το μέγεθος της καταστροφής που προκάλεσε στη χώρα η ρωσική εισβολή.

Αντί επιλόγου

Tα ρωσικά αιτήματα για σύναψη εκεχειρίας –όπως παρουσιάστηκαν- δεν πρέπει να προσληφθούν ούτε ως απόλυτη συναίνεση αλλά ούτε και χωρίς την, κλασική, ρωσική στρατηγική παραπλάνηση (маскировка). H Mόσχα επανέλαβε τα περί μη εισόδου του Κιέβου στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ και τα περί αναγνώρισης της Κριμαίας και των ανατολικών ως ρωσικού εδάφους κι αυτόνομων κρατιδιών αντίστοιχα αλλά παρέλειψε το πάγιο αίτημα για αποστρατικοποίηση της Ουκρανίας.

Το μαξιμαλιστικό συγκείμενο δηλαδή γύρω από τα επιχειρήματα της «αποναζιστικοποίησης» του Κιέβου και της πλήρης ουδετερότητάς του/αφοπλισμού του, ρευστοποιούνται. Τα αιτήματα της Μόσχας ωστόσο μπορεί να είναι και το τέλειο raison d’ etre για το πάγιο αφήγημα της Ρωσίας του Πούτιν για δορυφοροποίηση της χώρας. Και σε κάθε περίπτωση φαντάζουν, για τους εμπόλεμους Ουκρανούς, μαξιμαλιστικά και για την Δύση ως ισχυρό προηγούμενο –για την επόμενη εκδήλωση ρωσικής επιθετικότητας.

Η τύχη του Κιέβου κρίνεται αυτή την εβδομάδα στα διπλωματικά κανάλια. Και περνάει τον πόλεμο της Ουκρανίας σε μια νέα φάση. Ένα νέο Μινσκ, ως προς την συνθήκη και όχι το περιεχόμενο, είναι τώρα πιο απαραίτητο όσο ποτέ. Ποιός θα το υπαγορεύσει;