Του Απόστολου Τομαρά
Ο θάνατος του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου τον Αύγουστο του 1977 ανοίγει τον δρόμο στον τότε Ηγούμενο της Ιεράς Μονής Αγίου Νεοφύτου Χρυσόστομο για το αρχιερατικό αξίωμα, καθώς ο τότε Μητροπολίτης Πάφου Χρυσόστομος μετακομίζει, στην Ιερά Αρχιεπισκοπή. Επτά μήνες αργότερα ο μέχρι τότε ηγούμενος Χρυσόστομος εκλέγεται ως ο νέος Μητροπολίτης Πάφου.
Προερχόμενος από φτωχή οικογένεια - ο πατέρας του ήταν εργάτης και η μητέρα του ασχολείτο με αγροτικές εργασίες -ένα τραγικό γεγονός οδηγεί τα βήματα του στην Εκκλησία.
«Όταν χτιζόταν το μοναστήρι (του Αγίου Νεοφύτου) ο πατέρας μου ήταν εργάτης έσκαβε τα θεμέλια. Μια μέρα ένα τέταρτο προτού σχολάσει έπεσαν τα θεμέλια και πλάκωσαν τον πατέρα μου.»
Με τον ίδιο να συμπληρώνει είκοσι-οκτώ χρόνια αρχιερατίας η κληρικό-λαϊκή εκλογική συνέλευση εξέλεξε τον Χρυσόστομο στο υψηλότερο ιεραρχικό σκαλοπάτι.
Ο θάνατος του πατέρα στιγματίζει τον νεαρό με το κοσμικό όνομα Ηρόδοτος. Τότε ήταν που ο τότε Ηγούμενος της Μονής τον προσλαμβάνει, ως δόκιμο στον Αγνό Νεόφυτο. Με έξοδα της Μονής συνεχίζει της σπουδές του στο Ελληνικό Γυμνάσιο Πάφου, με την ολοκλήρωση των οποίων χειροτονείται διάκονος από τον τότε Χωρεπίσκοπο Τριμυθούντος Γεώργιο. Γεννηθείς στις 10 Απριλίου 1941 στο χωριό Τάλα της Πάφου θυμάται την σχέση που είχε σε παιδική ηλικία με την Εκκλησία.
«Πήγαινα στο νερό μέσα και μια φορά έβαλα περισσότερο θυμίαμα πνίγηκε ο παπάς θύμωσε και ήλθε και μου έδωσε ένα μπάτσο ... και έτσι δεν ξαναπήγα στο ιερό έφυγα ήταν η τελευταία φορά που πήγα στο ιερό.»
Ως διάκονος ο Χρυσόστομος μεταβαίνει στην Αθήνα το 1968 όπου τελειώνει πέντε χρόνια αργότερα την Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το 1972 είναι η χρονιά σταθμός για τον ίδιο. Στις 19 Οκτωβρίου εκλέγεται, ομόφωνα ηγούμενος και πνευματικός ηγέτης της Μονής Αγίου Νεοφύτου. Η ενθρόνιση πραγματοποιείται από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο τον τρίτο.
Μητροπολίτης Πάφου την περίοδο εκείνη είναι ο μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος. Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγίου Νεοφύτου παραμένει μέχρι τον Φεβρουάριο του 1978. Ο θάνατος του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και η εκλογή του τότε Μητροπολίτη Πάφου Χρυσοστόμου ως νέου Αρχιεπισκόπου του ανοίγει τον δρόμο για το αρχιερατικό αξίωμα. Εκλέγεται δια βοής και ενθρονίζεται από τον προκάτοχο του Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο.
Με τον ίδιο να συμπληρώνει είκοσι-οκτώ χρόνια αρχιερατίας η κληρικό-λαϊκή εκλογική συνέλευση εξέλεξε τον Χρυσόστομο στο υψηλότερο ιεραρχικό σκαλοπάτι, ως τον τριακοστό-τρίτο μετά την πλήρη κατάληψη της Κύπρου από τους Τούρκους το 1571, προκαθήμενο της αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Κύπρου.
Η διαδρομή του μακαριστού Αρχιεπισκόπου στην κεφαλή της Εκκλησίας μόνο εύκολη δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί. Πρώτο μέλημα του νέου ηγέτη των Ορθοδόξων Χριστιανών της Κύπρου ήταν να επαναφέρει το κλίμα ηρεμίας και ομόνοιας στους κόλπους της Ιεράς Συνόδου. Πρωταγωνιστής ο ίδιος του τεταμένου κλίματος που προκάλεσε η κρίση του 2000 ο Χρυσόστομος κατάφερε να επουλώσει τις πληγές του παρελθόντος με την Εκκλησία και την Ιεραρχία να φεύγουν από τα φώτα της δημοσιότητας. Η αλλαγή του καταστατικού χάρτη της Εκκλησίας και η μετατροπή της Ιεράς Συνόδου σε πλήρη με αύξηση των Μητροπόλεων και Επισκοπών θεωρείται από τα πρώτα σημαντικά του νέου Αρχιεπισκόπου. Το δεύτερο έργο που θα μείνει στην Εκκλησία ήταν η ίδρυση Κεντρικού Εκκλησιαστικού Ταμείο το οποίο ανέλαβε το μισθολογικό κομμάτι των κληρικών. Η κρίση του 2013 κτύπησε και την Εκκλησία τα οικονομικά της οποίας υπέστησαν καθίζηση. Η οικονομική ζημιά ήταν τεράστια με την Εκκλησία να χάνει τον έλεγχο που είχε σε μεγάλες επενδύσεις όπως η τράπεζα Κύπρου. Αν το καράβι της Εκκλησίας κατάφερε να ανταπεξέλθει στην φουρτούνα οφείλεται και στη στήριξη που πρόσφερε η Αρχιεπισκοπή σε φτωχότερες επισκοπές και Μητροπόλεις.
Παρά τις ζημιές η Αρχιεπισκοπή συνέχισε το φιλανθρωπικό της έργο προσφέροντας στήριξη σε χιλιάδες συνανθρώπους μας που κατέφευγαν στην Αρχιεπισκοπή ακόμα και για καθημερινές ανάγκες τους. Στο πνευματικό κομμάτι το μεγαλύτερο επίτευγμα του μακαριστού Αρχιεπισκόπου είναι αναμφίβολα η ενίσχυση της ενότητας της Ορθοδοξίας με τη στήριξη της μητέρας Εκκλησίας το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Σε δύσκολες στιγμές ένεκα της επιθετικής συμπεριφοράς του Πατριαρχείου Μόσχας στο Φανάρι ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος τάχθηκε στο πλευρό του Οικουμενικού Πατριάρχη ενισχύοντας με τον τρόπο αυτό και τον παραδοσιακό χαρακτήρα της Εκκλησίας της Κύπρου από την διείσδυση του ρωσικού στοιχείου στους κόλπους της. Δεν δίστασε να μνημονεύσει τον Μητροπολίτη Επιφάνιο προκαθήμενο της Ουκρανικής Εκκλησίας η οποία αναγνωρίσθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ως ηγέτης των Ελλήνων Ορθοδόξων ενίσχυσε το διάλογο σε τοπικό επίπεδο με τα υπόλοιπα δόγματα και θρησκείες. Ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος διατήρησε τον ισχυρό λόγο της Εκκλησίας στο Εθνικό θέμα κάνοντας δυναμική δημόσια παρουσία σε κρίσιμες στιγμές των συνομιλιών.
