Kathimerini.gr
Νατάσα Στασινού
Ακόμη δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα τον νικητή των εκλογών στις ΗΠΑ. Αν είναι όμως κάτι σίγουρο είναι πως η 3η Νοεμβρίου 2020 απέδειξε ότι οι (μη) πολιτικοί τύπου Τραμπ και ένα συντηρητικό, λαϊκιστικό κίνημα που εμπνέει μεγάλες μερίδες του πληθυσμού δεν ήταν ένα πυροτέχνημα του 2016, αλλά ένα ανθεκτικό, πολιτικό προϊόν σε έναν κόσμο, που αλλάζει.
Το πρώτο συμπέρασμα της κάλπης είναι πως εάν οι εκλογές ήταν ένα «δημοψήφισμα» για τον αμφιλεγόμενο χαρακτήρα και τις παράδοξες πρακτικές του Αμερικανού προέδρου, τότε αυτά εξακολουθούν να ελκύουν πολλούς- σχεδόν και όσους απωθούν. Ή τουλάχιστον απωθούν μεγάλη μερίδα του πληθυσμού λιγότερο από αυτό που ο κοινωνιολόγος Σαλβατόρε Μπαμπόουνς χαρακτήρισε «υστερία των ελίτ» και «τυραννία των ειδικών», από το δασκαλίστικο «κούνημα του δαχτύλου». Ο Τραμπ έπεισε και πείθει ως «αντίδοτο» σε αυτά, πολύ περισσότερο βεβαίως από τον Μπάιντεν ακόμη και εάν κανείς δεν αμφισβητεί το ήθος ή την επάρκεια του υποψηφίου των Δημοκρατικών.
Το δεύτερο συμπέρασμα είναι πως οι «ετικέτες» δεν βοηθούν. Μπορεί όσοι θεωρούν τις φυλετικές διακρίσεις και τη ρατσιστική βία μεγάλη ανησυχία να ψήφισαν σε πολύ υψηλό ποσοστό Μπάιντεν, αλλά μία προσεκτική ανάγνωση των δεδομένων από τα exit poll δείχνουν πως η ιδέα ότι οι Αμερικανοί χωρίζονται αυστηρά σε κουτάκια με βάση την φυλή, την εθνικη καταγωγή ή το φύλο τους (κάτι στο οποίο στηρίχθηκε υπερβολικά η εκστρατεία των Δημοκρατικών) δεν επαληθεύεται.
Ο Τραμπ δεν κέρδισε τους λευκούς άνδρες στον βαθμό που πολλοί πίστευαν. Από την άλλη, όπως αποκάλυψε exit poll της Edison τη νύχτα των εκλογών, αύξησε τη δύναμή του κατά 2 μονάδες σε σχέση με το 2016 στις λευκές γυναίκες, κατά 4 μονάδες στους μαύρους άνδρες και κατά 3 σε ισπανόφωνους άνδρες και γυναίκες.
Στη Φλόριντα, σύμφωνα με exit poll του NBC, κέρδισε το 55% των ψήφων των Κουβανών, το 30% των Πορτορικανών και το 48% «άλλων ισπανόφωνων».
Στο Νότιο Τέξας στην κομητεία Ζαπάτα (όπου το 95% των κατοίκων είναι μεξικανικής καταγωγής) το 2016 η Χίλαρι Κλίντον είχε κερδίσει με 33 μονάδες το 2016. Αλλά ο Τραμπ φαίνεται να επικρατεί αυτή τη φορά με 52,5%. Επίσης σε ολόκληρη την Κοιλάδα του Ρίο Γκράντε αν και έμεινε σαφώς πίσω από τον Μπάιντεν, τα πήγε πολύ καλύτερα φέτος από ό,τι πριν από τέσσερα χρόνια.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε και κάτι ακόμη: Στην ορκωμοσία του τον Ιανουάριο του 2017 ο Ντόναλντ Τραμπ είχε κατά τη συνήθη ρητορική και ύφος του μιλήσει για «εχθρούς» και «εισβολείς», αλλά είχε μιλήσει και για τους «ξεχασμένους». Εκείνοι ήταν που τον οδήγησαν στον Λευκό Οίκο και που τέσσερα χρόνια αργότερα σε μεγάλο βαθμό εξακολουθούν να εμπιστεύονται περισσότερο ως «άνθρωπό τους», ως «αντισυστημικό», έναν άνθρωπο που στην πραγματικότητα έβγαλε δισεκατομμύρια από το σύστημα. Ποιοι είναι αυτοί; Λευκοί και όχι μόνο της εργατικής τάξης στις λεγόμενες ζώνες της σκουριάς, όσοι αισθάνθηκαν τις παρενέργειες του ελεύθερου εμπορίου, της παγκοσμιοποίησης και της αυτοματοποίησης ή έστω δεν καρπώθηκαν τα οφέλη τους. Ο οικονομολόγος Μίλο Μπράνκοβιτς έχει εξηγήσει πολύ καλά πώς οι δυνάμεις αυτές έβγαλαν εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους στον αναπτυσσόμενο κόσμο από τη φτώχεια, περιόρισαν τις ανισότητες μεταξύ των χωρών, αλλά και τις όξυναν στο εσωτερικό των ανεπτυγμένων χωρών, δημιουργώντας ένα μοτίβο που θυμίζει ελέφαντα με ανυψωμένη προβοσκίδα. Αυτός κάνει αισθητή την παρουσία του τα τελευταία χρόνια στις κάλπες.
Στον 21ο αιώνα βλέπουμε τα εισοδήματα της μεσαίας τάξης στις αναδυόμενες οικονομίες να αυξάνονται, την ώρα που εκείνα της μεσαίας τάξης του ανεπτυγμένου κόσμου μένουν στάσιμα. Η μεταξύ τους ψαλίδα κλείνει και δημιουργείται έτσι μία παγκόσμια μεσαία τάξη. Όσοι βρίσκονται περίπου στη μέση και στο υψηλότερο σημείο παγκόσμιας εισοδηματικής πυραμίδας έχουν κέρδη στο εισόδημά τους. Όσοι είναι φτωχότεροι από το 15% των πλουσιότερων ανθρώπων του πλανήτη, αλλά πλουσιότεροι όλων των άλλων χάνουν. Είναι οι «ξεχασμένοι»των ΗΠΑ και συνολικά της Δύσης.
Και κάπως έτσι φτάνουμε στο τρίτο συμπέρασμα: Τελικά σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, ακόμη και σε αυτήν που διεξάγεται εν μέσω φονικής πανδημίας, «είναι και η οικονομία ανόητε».
