Εδώ και χρόνια, ο πρόεδρος της Συρίας, Μπασάρ αλ Ασαντ, κατάφερνε να αντιμετωπίζει τους αντάρτες με τη βοήθεια της Ρωσίας, του Ιράν και της Χεζμπολάχ. Πλέον, με τους συμμάχους αυτούς αποδυναμωμένους ή απορροφημένους από τις δικές τους διαμάχες, οι αντάρτες άδραξαν την ευκαιρία ώστε να αλλάξουν την ισορροπία των δυνάμεων.
Οι εν λόγω ομάδες αφιέρωσαν μήνες στο να εκπαιδεύονται και να προετοιμάζονται για μια αιφνιδιαστική επίθεση, αλλά ίσως ούτε και οι ίδιοι να μην περίμεναν πόσο γρήγορα θα προχωρούσαν. Το περασμένο Σάββατο, οι αντάρτες είπαν ότι είχαν καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος του Χαλεπίου, μίας από τις μεγαλύτερες πόλεις της Συρίας, καθώς και ότι πλέον ελέγχουν σημαντικές εκτάσεις γης στα δυτικά και τα βορειοδυτικά της χώρας, σύμφωνα με πληροφορίες τόσο των ίδιων όσο και του Συριακού Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Πολίτες και μαχητές της συριακής αντιπολίτευσης στέκονται μπροστά σε ένα κατεστραμμένο άγαλμα στην πλατεία Βασιλεία στο Χαλέπι, 30/11/2024. [Φωτ.: REUTERS/ Mahmoud Hassano]
Σημειώνεται ότι σήμερα, Δευτέρα, πολιτοφυλακές υποστηριζόμενες από το Ιράν εισήλθαν στη Συρία από το Ιράκ και κατευθύνονται στο βόρειο τμήμα της χώρας, για να ενισχύσουν τις δυνάμεις του συριακού στρατού που συγκρούονται με τους αντάρτες, όπως αναφέρουν δύο πηγές του συριακού στρατού.
Επιπλέον, δεκάδες Ιρακινοί μαχητές της ομάδας Χασντ αλ Σάαμπι, φίλα προσκείμενοι στο Ιράν, πέρασαν επίσης στη Συρία μέσω μιας στρατιωτικής διαδρομής κοντά στο πέρασμα Αλ Μπουκάμαλ, όπως δήλωσε στο Reuters ανώτερη πηγή του συριακού στρατού.
«Πρόκειται για νέες ενισχύσεις που στέλνονται για να βοηθήσουν τους συντρόφους μας στις πρώτες γραμμές στα βόρεια», ανέφερε αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι μεταξύ των εν λόγω πολιτοφυλακών βρίσκεται η ιρακινή Κατιάμπ Χεζμπολάχ και ομάδες της Φατεμιγιούν.
Παρ’ όλα αυτά η χρονική στιγμή της πρόσφατης επίθεσης των ανταρτών αλλά και η επιτυχία της, αποκαλύπτουν – σύμφωνα με αναλυτές – τα τρωτά σημεία τής άλλοτε πανίσχυρης συμμαχίας του Ασαντ.
Ο συριακός εμφύλιος ξέσπασε πριν από 13 χρόνια με τη βίαιη καταστολή φιλειρηνικών διαδηλώσεων κατά της κυβέρνησης, η οποία κλιμακώθηκε σε σύγκρουση μεταξύ των δυνάμεων του Ασαντ και των ανταρτών. Με την πάροδο του χρόνου, οι αντιμαχόμενες πλευρές άντλησαν στήριξη από ξένους πολεμιστές, καθώς και από περιφερειακές αλλά και παγκόσμιες δυνάμεις.
«Ο Ασαντ είναι πλέον ολομόναχος»
Το Ιράν, η Χεζμπολάχ και η Ρωσία έστειλαν βοήθεια στον συριακό στρατό. Η Χεζμπολάχ και οι υποστηριζόμενοι από το Ιράν πολεμιστές της πολέμησαν στο πλευρό των συριακών δυνάμεων, ενώ η Ρωσία και το Ιράν έστειλαν στρατιωτικούς συμβούλους. Σημειώνεται μάλιστα ότι η Ρωσία πραγματοποίησε σφοδρές εναέριες επιθέσεις σε εδάφη που τελούσαν υπό τον έλεγχο των ανταρτών.
Σήμερα, όμως, το Ιράν έχει αποδυναμωθεί από τις ισραηλινές επιθέσεις, τις απώλειες στο πεδίο που κατέγραψαν οι συμμαχικές της δυνάμεις –ο λεγόμενος «άξονας της αντίστασης»–, καθώς και από την οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει εντός των συνόρων του. Η Χεζμπολάχ, μία από τις συμμαχικές δυνάμεις της Τεχεράνης, έχει υποστεί βαριά πλήγματα και απώλειες μετά από 13 μήνες πολέμου με το Ισραήλ και τη δολοφονία του ηγέτη της Χασάν Νασράλα. Παράλληλα, η Ρωσία πλησιάζει στον τρίτο χρόνο πολέμου με την Ουκρανία.
Ενοπλα μέλη της συριακής αντιπολίτευσης περπατούν σε έναν δρόμο στο Χαλέπι, 30/11/2024. [Φωτ.: REUTERS/ Mahmoud Hassano]
«Κατάφερε να επιβιώσει στον εμφύλιο πόλεμο χάρη σε όλη τη βοήθεια που έλαβε, και αυτή πλέον δεν υπάρχει», λέει για τον Ασαντ ο Τζόσουα Λάντις, επικεφαλής των προγράμματος σπουδών για τη Μέση Ανατολή στο Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα των ΗΠΑ. «Το Ισραήλ άλλαξε την ισορροπία των δυνάμεων στην περιοχή, κηρύσσοντας αυτόν τον σφοδρό πόλεμο εναντίον του άξονα της αντίστασης».
«Πλέον ο Ασαντ είναι ολομόναχος», αναφέρει.
Η θέση του αποδυναμώθηκε ακόμη περισσότερο από την αλλαγή που φαίνεται να υπήρξε στη στάση της Τουρκίας, η οποία είναι σύμμαχος με πολλές από τις ομάδες των ανταρτών και στο παρελθόν είχε αντιταχθεί σε μια επίθεση εναντίον της συριακής κυβέρνησης.
Μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου του 2023, το Ισραήλ πραγματοποιεί όλο και περισσότερες εναέριες επιθέσεις εναντίον της Χεζμπολάχ, η οποία άρχισε να εξαπολύει ρουκέτες εναντίον του ως ένδειξη υποστήριξης στη Χαμάς.
Παράλληλα, τόσο η Χεζμπολάχ όσο και οι ιρανικές δυνάμεις είτε έσπευσαν να κρυφτούν είτε αποσύρθηκαν από τη Συρία, ώστε να πολεμήσουν αλλού, αναφέρει ο Χαΐντ Χαΐντ, ένας ερευνητής από το ινστιτούτο Chatham House του Λονδίνου.
Κομβικός ο ρόλος της Ρωσίας
Η Ρωσία όμως είναι εκείνη που ίσως έπαιξε τον πιο σημαντικό ρόλο στη στήριξη του Ασαντ. Παρότι εξακολουθεί να στηρίζει την κυβέρνησή του με κάποιες εναέριες επιθέσεις, έχει πλέον εστιάσει το μεγαλύτερο μέρος των στρατιωτικών της προσπαθειών στον δικό της πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας.
Τονίζεται ωστόσο ότι, ακόμα και με τη Χεζμπολάχ και το Ιράν στο πλευρό της από τις πρώτες ημέρες του εμφυλίου, η συριακή κυβέρνηση έχασε τον έλεγχο αρκετών εδαφών μέχρι που η Ρωσία παρενέβη άμεσα το 2015. Οι εναέριες επιθέσεις της Ρωσίας, μαζί με τα συριακά πολεμικά αεροσκάφη και ελικόπτερα, βοήθησαν στο να στρέψουν τη μάχη υπέρ του Ασαντ.
Ο συριακός στρατός αντιμετώπιζε ανέκαθεν δυσκολίες στις πολεμικές συγκρούσεις σε αστικό περιβάλλον, αλλά κατά τα ταραχώδη χρόνια του εμφύλιου πολέμου οι εναέριες δυνάμεις του μαζί με αυτές της Ρωσίας επέτρεψαν στον Ασαντ να υποτάξει τις ομάδες των ανταρτών.
Αυτή τη φορά, όμως, «το καθεστώς είναι πολύ πιο αδύναμο από ό,τι θα πίστευε κανείς, και η Ρωσία είναι σχεδόν απούσα», αναφέρει η Νταρέν Χαλίφα από το International Crisis Group.
Σημαία της συριακής αντιπολίτευσης κοντά σε ένα καμένο πανό του προέδρου της Συρίας Μπασάρ αλ Ασαντ στο Χαλέπι, 30/11/2024. [Φωτ.: Mahmoud Hassano]
Η Ρωσία έχει πραγματοποιήσει από την Τετάρτη κάποιες εναέριες επιθέσεις κατά των ανταρτών και πόλεων υπό τον έλεγχο των δυνάμεων της αντιπολίτευσης, αλλά δεν επρόκειτο για σημαντικά πλήγματα, αναφέρει ο Χαΐντ. «Δεν είδαμε τα ίδια επίπεδα στήριξης και την ίδια σφοδρότητα στα πλήγματα όπως είχαμε δει στο παρελθόν».
Μετά την επίθεση στο Χαλέπι, η Μόσχα «απέλυσε» τον ανώτατο στρατηγό της στη Συρία, σύμφωνα με δύο στρατιωτικούς bloggers, οι οποίοι έχουν σχέσεις με το υπουργείο Αμυνας της Ρωσίας.
Εντός τεσσάρων ημερών, οι αντάρτες άλλαξαν δραστικά την κατάσταση στις πρώτες γραμμές των μαχών, η οποία παρέμενε στατική εδώ και πάνω από μια τετραετία. Και οι συνθήκες για την εξέλιξη αυτή διαμορφώθηκαν από γεγονότα εκτός των συνόρων της Συρίας.
Η εκεχειρία Ισραήλ – Χεζμπολάχ και οι αποτυχίες του Ασαντ
Την περασμένη εβδομάδα, η Χεζμπολάχ και το Ισραήλ κατέληξαν σε συμφωνία εκεχειρίας. Η ομάδα που ηγείτο της επίθεσης κατά της συριακής κυβέρνησης, Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ, η οποία συνεργαζόταν παλαιότερα με την Αλ Κάιντα, είναι πιθανόν να αποφάσισε ότι ήταν η χρονική στιγμή ήταν ευνοϊκή, αναφέρει ο κ. Χαΐντ και άλλοι αναλυτές.
«Ενας από τους παράγοντες που μπορεί να τους ώθησαν στο να κάνουν αυτό το βήμα ήταν ο φόβος ότι η Χεζμπολάχ ίσως ξαναστείλει τους πολεμιστές της, οι οποίοι είχαν αποσυρθεί από εκείνα τα μέτωπα», λέει ο Χαΐντ.
Αλλά ήταν και οι ίδιες οι συνθήκες στο πεδίο της Συρίας που διαμόρφωσαν τις προϋποθέσεις για μια επιτυχημένη επίθεση των ανταρτών.
Ακόμα και με τους συμμάχους του να εμπλέκονται πλέον σε άλλες διαμάχες, ο Ασαντ εμφανιζόταν αρκετά σίγουρος ότι δεν υπήρχε κίνδυνος για τα δικά του μέτωπα. Η κυβέρνησή του είχε μάλιστα αποσύρει κάποιες από τις δυνάμεις της στις εν λόγω περιοχές.
Επιπλέον, ο Ασαντ δεν σημείωσε καμία πρόοδο σε οικονομικό επίπεδο, κάτι που ανέμεναν πολλοί Σύροι όταν η κυβέρνηση κατέλαβε εκ νέου μεγάλα τμήματα της χώρας τα τελευταία χρόνια. Ο Ασαντ απέτυχε μάλιστα να ενώσει τη χώρα ή να κερδίσει εκ νέου τη στήριξη του λαού.
Πολεμιστής της συριακής αντιπολίτευσης οδηγεί μηχανάκι σε δρόμο του Χαλεπίου, 30/11/2024. [Φωτ.: Mahmoud Hassano]
Η κυβέρνηση συνέχισε μάλιστα να στρατολογεί με τη βία νεαρούς άντρες-στρατιώτες, που όταν βρέθηκαν αντιμέτωποι με την οργανωμένη και ταχεία προέλαση των ανταρτών την περασμένη εβδομάδα επέλεξαν να υποχωρήσουν παρά να πολεμήσουν.
Ο παράγοντας Τουρκία
Οι ηγέτες της ομάδας Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ δήλωσαν ότι παρακολουθούσαν τις γεωπολιτικές αλλαγές γύρω τους –ιδιαίτερα την αποδυνάμωση του άξονα της αντίστασης από το Ισραήλ καθώς και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία– και άρχισαν να αξιολογούν πώς θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν αυτές τις αλλαγές, αναφέρει η κ. Χαλίφα.
«Την ίδια στιγμή», λέει, «συνέχισαν να οικοδομούν τις στρατιωτικές τους ικανότητες κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους».
Υπήρχαν όμως και άλλοι παράγοντες που έπρεπε να λάβουν υπόψη οι αντάρτες.
Μέχρι πρόσφατα, η Τουρκία, η οποία υποστηρίζει κάποιες από τις ομάδες ανταρτών που συμμετείχαν στην επίθεση αλλά έχει μια πιο περίπλοκη σχέση με τη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ, είχε αντιταχθεί σε μια επίθεση κατά της συριακής κυβέρνησης, προσθέτει η κ. Χαλίφα.
Επιπλέον, η Τουρκία φιλοξενεί περισσότερους Σύρους πρόσφυγες από οποιαδήποτε άλλη χώρα (πάνω από τρία εκατομμύρια, σύμφωνα με στοιχεία της κυβέρνησης), και αξιωματούχοι ανησυχούν εδώ και καιρό ότι οποιοδήποτε νέο ξέσπασμα βίας κοντά στα νότια σύνορα θα μπορούσε να πυροδοτήσει ένα νέο κύμα προσφύγων.
Η επίθεση της περασμένης εβδομάδας, όμως, δείχνει ότι οι Τούρκοι αξιωματούχοι ίσως άλλαξαν στάση, τονίζει η Χαλίφα.
«Ολα αυτά τα στοιχεία μαζί κατέστησαν κατάλληλη αυτή τη χρονική συγκυρία», επισημαίνει.
Με πληροφορίες από New York Times, Reuters
