Kathimerini.gr
Κωνσταντίνος Φίλης
Η Τουρκία αισθάνεται δικαιωμένη από τις τελευταίες εξελίξεις στη Συρία, όσο και αν επιχειρεί να κρατήσει αποστάσεις από τις επιθέσεις τζιχαντιστικών στοιχείων αλλά και δυνάμεων της αντιπολίτευσης, που οδήγησαν στην κατάληψη της επαρχίας του Xαλεπίου.
Και αυτό γιατί, σύμφωνα με την Αγκυρα, η ανάκτηση των συνόρων της συμπεφωνημένης με τη Ρωσία και το Ιράν «ζώνης αποκλιμάκωσης» ήδη από το 2019 αποτελεί απάντηση, μάλλον διόρθωση, της παραβίασης των συμφωνηθέντων από μεριάς του καθεστώτος και των συμμάχων του.
Η Τουρκία καλούσε δημοσίως πολλές φορές μέσω του προέδρου της τον Σύρο ομόλογό του σε συνομιλίες, τις οποίες αυτός απέρριπτε, με αποτέλεσμα η πρώτη να αποδίδει τις επιχειρήσεις των τελευταίων ημερών στην αδιαλλαξία του Ασαντ.
Φατρίες της αντιπολίτευσης, που μέχρι πρότινος ήταν κατακερματισμένη, συνεργάστηκαν με τζιχαντιστικά στοιχεία και αξιοποιώντας την απορρόφηση Ιράν, Ρωσίας και Χεζμπολάχ στις δικές τους προτεραιότητες, αντεπιτέθηκαν με τριπλό στόχο:
- την ανάκτηση εδαφών ώστε να διαπραγματευθούν από ισχυρότερη βάση, εν αναμονή και της έλευσης Τραμπ,
- το ανακάτεμα της τράπουλας, σε μία συνθήκη όπου το καθεστώς Ασαντ φαινόταν να έχει κυριαρχήσει στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας και,
- τρίτον, την επαναφορά του… ξεχασμένου ζητήματος της Συρίας στην ατζέντα, αν όχι στις προτεραιότητες, της διεθνούς κοινότητας.
Ανεξάρτητα από τον βαθμό εμπλοκής τους, στην παρούσα φάση ωφελούνται η μεν Τουρκία γιατί ενισχύει το κατοχικό της αποτύπωμα στη Συρία, αποκτά δυνάμει πρωταγωνιστικό διαπραγματευτικό ρόλο και ισχυροποιείται έναντι των Κούρδων, το δε Ισραήλ γιατί το Ιράν υποχρεώνεται να στραφεί εκ νέου στο μέτωπο της Συρίας, ωστόσο η αποδυνάμωση του Ασαντ δυσχεραίνει τη μεταφορά όπλων και στελεχών της Τεχεράνης σε υποστήριξη της Χεζμπολάχ.
Σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις, κυρίως γιατί έχει τα χρηματοδοτικά εργαλεία αλλά και ασκεί επιρροή σε κάποιες εκ των αντιπολιτευτικών δυνάμεων, θα διαδραματίσει η Σαουδική Αραβία, όπως και άλλες σουνιτικές μοναρχίες του Κόλπου που είχαν στηρίξει άκριτα όσους επιχειρούσαν την ανατροπή του Ασαντ (υπενθυμίζεται πως η Συρία επέστρεψε στον Αραβικό Σύνδεσμο το 2023).
Οι Κούρδοι της Συρίας θα πρέπει να επιδείξουν ιδιαίτερη προσοχή, γιατί όχι μόνον ενδυναμώνονται εντός της Συρίας δυνάμεις απέναντι στις οποίες έχουν πολεμήσει, αλλά και επειδή η Τουρκία θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει την ευκαιρία για να πετύχει την εδαφική τους συρρίκνωση και την επιχειρησιακή τους εξασθένηση.
Κομβικός εδώ είναι ο ρόλος του Ισραήλ (που ως προς την τύχη του Ασαντ οι απόψεις του δεν απέχουν από τις αντίστοιχες της Τουρκίας, αλλά στηρίζει τους Κούρδους) και των ΗΠΑ, που διατηρούν δυνάμεις στα ελεγχόμενα από τους Κούρδους εδάφη.
Τέλος, ως προς το προσφυγικό, η Αγκυρα διατείνεται ότι έχουν ήδη επιστρέψει περίπου ένα εκατομμύριο Σύροι και εφόσον ομαλοποιηθεί η κατάσταση στο εσωτερικό της Συρίας –προφανώς έχει άλλη αντίληψη περί εξομάλυνσης από το καθεστώς Ασαντ και τους εταίρους του– θα επιστρέψουν ακόμη περισσότεροι, οι οποίοι βρίσκονται στην τουρκική επικράτεια σε περιοχές ελεγχόμενες από την Τουρκία και δυνάμεις αντιπολίτευσης. Κοντολογίς, η Αγκυρα «πουλάει» κυρίως στους Ευρωπαίους ότι η παραμονή της στη Συρία θα οδηγήσει σε επαναφορά εκατομμυρίων Σύρων στη χώρα τους, εξέλιξη που θα μείωνε αισθητά την πίεση που αισθάνονται πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις λόγω της εγκατάστασης τριών και πλέον εκατομμυρίων στην Τουρκία.
* O κ. Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων (IGA) και καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.
