Kathimerini.gr
Τζιχαντιστικές οργανώσεις σε συνεργασία με οργανώσεις ανταρτών ξεκίνησαν το Σαββατοκύριακο αιφνιδιαστική επίθεση και κατέλαβαν το Χαλέπι, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας, δίνοντας το έναυσμα για νέες συγκρούσεις στη χώρα, όπου ο εμφύλιος πόλεμος ουσιαστικά δεν τελείωσε ποτέ.
Πριν από οκτώ χρόνια, ο πρόεδρος, Μπασάρ Αλ Ασταντ, με τη βοήθεια ρωσικών αεροπορικών δυνάμεων είχε καταφέρει να εκδιώξει τις εν λόγω οργανώσεις από το Χαλέπι, στρατηγικής σημασίας κόμβο της Συρίας. Οι συριακές δυνάμεις είχαν –έπειτα από εκείνο το κρίσιμο σημείο καμπής στον εμφύλιο– τον έλεγχο του Χαλεπίου.
Χάνοντας και πάλι την πόλη, το καθεστώς Ασαντ αντιμετωπίζει πλέον τη μεγαλύτερη απειλή των τελευταίων ετών. Ρωσία, Ιράν και Κίνα ξεκαθάρισαν ,πάντως, πως θα σταθούν σταθούν στο πλευρό του. Ακολουθούν τα σημεία-κλειδιά της σύγκρουσης.
Τι συνέβη στο Χαλέπι
Η νέα επίθεση στη Συρία ξεκίνησε την Τετάρτη, όταν ομάδες ανταρτών ανακοίνωσαν ότι κατέλαβαν γρήγορα τον έλεγχο στρατιωτικής βάσης και 15 χωριών που κατείχαν οι κυβερνητικές δυνάμεις στη βορειοδυτική επαρχία του Χαλεπίου.
Οι αντάρτες, υπό την ηγεσία της τζιχαντιστικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), απέκοψαν τον κύριο αυτοκινητόδρομο από τη Δαμασκό προς το Χαλέπι. Η Ρωσία, σύμμαχος του Ασαντ, εξαπέλυσε αεροπορικές επιδρομές σε απάντηση, ενώ σήμερα, Δευτέρα, μέλη ιρανικών οργανώσεων εισήλθαν στη χώρα μέσω Ιράκ για να ενισχύσουν τις συριακές κυβερνητικές δυνάμεις.
Μέχρι το βράδυ της Παρασκευής, πάντως, οι πολεμιστές της HTS είχαν προχωρήσει από τη βάση τους στην ύπαιθρο στα περίχωρα του Χαλεπίου και την Κυριακή φάνηκε ότι είχαν τον πλήρη έλεγχο της πόλης. Ο συριακός στρατός έστελνε ενισχύσεις και εξοπλισμό στην επαρχία Χάμα εν μέσω σφοδρών μαχών, καθώς οι αντάρτες προσπαθούσαν να προωθηθούν νότια προς την περιφερειακή πρωτεύουσα της περιοχής. Εν τω μεταξύ, συριακές και ρωσικές αεροπορικές επιδρομές σφυροκοπούσαν περιοχές που ελέγχονταν από την αντιπολίτευση.
Την ίδια στιγμή, οι κουρδικές Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG) άρχισαν να αποσύρονται από βορειοανατολικά τμήματα της πόλης του Χαλεπίου βάσει συμφωνίας που συνήψαν με τους αντάρτες, σύμφωνα με πηγές των ανταρτών και κάτοικο της περιοχής.
Ηγέτης της συριακής αντιπολίτευσης δήλωσε τη Δευτέρα ότι οι αντάρτες δεν θα σταματήσουν να μάχονται έως ότου η συριακή κυβέρνηση δεσμευτεί στη διαδικασία του ΟΗΕ και σε πολιτική μετάβαση.
«Είμαστε έτοιμοι να διαπραγματευτούμε ήδη από αύριο», δήλωσε ο Χάντι Αλ Μπάχρι σε τηλεοπτική συνέντευξη που παραχώρησε από την Κωνσταντινούπολη.
Τι γνωρίζουμε για τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία
Το 2011, οι διαδηλώσεις στο πλαίσιο της Αραβικής Ανοιξης καταπνίγηκαν από τις δυνάμεις του Ασαντ. Η αναταραχή οδήγησε σε ένοπλη εξέγερση που τελικά μετατράπηκε σε εμφύλιο πόλεμο με πολλές φατρίες ανταρτών, υποστηριζόμενες από περιφερειακούς παράγοντες με ανταγωνιστικές ατζέντες, και τα αρχικά αιτήματα για νέα, πλουραλιστική διευθέτηση επισκιάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από εξτρεμιστικές τζιχαντιστικές οργανώσεις, μεταξύ των οποίων οργανώσεις-βραχίονες της Αλ Κάιντα και του Ισλαμικού Κράτους.
Ο πόλεμος έχει προκαλέσει τον θάνατο περίπου μισού εκατομμυρίου ανθρώπων, ενώ σχεδόν 7 εκατ. άλλοι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα ως πρόσφυγες. Οσοι παραμένουν αντιμετωπίζουν τις οδυνηρές συνέπειες της οικονομικής κρίσης διαρκείας.
Οι αντάρτες, που κάποτε φαινόταν πως αποτελούσαν σοβαρή απειλή για την εξουσία του Ασαντ, ηττήθηκαν, καθώς ο πρόεδρος της Συρίας ανέκτησε σταδιακά τον έλεγχο περίπου του 70% της χώρας με την καθοριστική υποστήριξη της Ρωσίας και του Ιράν, που επαναβεβαίωσαν, στη σκιά των νέων εξελίξεων, τη στήριξή τους στη Δαμασκό, όπως και η Κίνα.
Οι αντάρτες είχαν περιοριστεί σε τμήματα της βόρειας και της βορειοδυτικής Συρίας, όπου διατηρούσαν παρουσία με την προστασία της γειτονικής Τουρκίας. Ο πόλεμος δεν τερματίστηκε ποτέ πλήρως, παρόλο που το 2020 ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Τούρκος ομόλογός του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μεσολάβησαν για κατάπαυση του πυρός στη βορειοδυτική περιοχή, Ιντλίμπ.
Γιατί οι συγκρούσεις ξεκίνησαν πάλι
Η HTS προετοιμαζόταν για αυτή την επιχείρηση εδώ και καιρό, με μεγάλες στρατιωτικές ασκήσεις για αρκετές εβδομάδες το φθινόπωρο. Σύμφωνα με στρατιωτικούς αναλυτές, οι δυνάμεις της λειτουργούν πλέον με πολύ πιο επαγγελματικό τρόπο σε σχέση με την περίοδο πριν από την κατάπαυση του πυρός. Συγκεκριμένα, υπάρχουν αναφορές για νέα στρατιωτική σχολή όπου εκπαιδεύονται τα μέλη τους, καθώς έχει αναλάβει τον πλήρη έλεγχο της τοπικής διακυβέρνησης στα προπύργιά του.
Αλλοι κρίσιμοι παράγοντες για τη νέα προέλαση είναι η ευρύτερη γεωπολιτική κατάσταση και η αίσθηση ότι οι σύμμαχοι του Ασαντ είναι αποπροσανατολισμένοι ή αποδυναμωμένοι. Η Χεζμπολάχ, οργάνωση υποστηριζόμενη από το Ιράν, που στο παρελθόν πρόσφερε κρίσιμη βοήθεια στις δυνάμεις του Ασαντ, έχει αποδεκατιστεί από τις επιχειρήσεις του Ισραήλ στον Λίβανο.
Η Ρωσία παραμένει μεγάλος παίκτης στην περιοχή, ωστόσο οι δυνάμεις της Μόσχας ήταν απασχολημένες στην Ουκρανία.
Επιπλέον, το Ισραήλ έχει κλιμακώσει δραματικά τις αεροπορικές επιδρομές κατά των ιρανικών δυνάμεων στο έδαφος της Συρίας και έχει επίσης πλήξει αποθήκες όπλων του Ασαντ στο Χαλέπι.
Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε εξαπολύσει αεροπορικές επιδρομές εναντίον συριακών στρατιωτικών εγκαταστάσεων κατά την πρώτη του θητεία ως πρόεδρος των ΗΠΑ, ασκώντας παράλληλα ευρύτερη πολιτική πίεση στο Ιράν. Ο Ντάριν Χαλίφα, ειδικός σε θέματα Συρίας στην Crisis Group, δήλωσε στους FT ότι όλα αυτά αποτελούν «μοναδική ευκαιρία» για τις δυνάμεις εναντίον του Ασαντ.
Η επίθεση ενδέχεται επίσης να πυροδοτήθηκε σε απάντηση για τις πρόσφατες ρωσικές και συριακές αεροπορικές επιδρομές εναντίον περιοχών των ανταρτών, με πιθανό στόχο ευρύτερη στρατιωτική εκστρατεία.
Σημειώνεται ότι ξεκίνησε την ίδια ημέρα που τέθηκε σε ισχύ η εκεχειρία στον Λίβανο.
Τι είναι η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ
Ο ιδρυτής της HTS, Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι, συμμετείχε κάποτε στην ιρακινή εξέγερση κατά των ΗΠΑ ως μέλος της οργάνωσης που τελικά εξελίχθηκε στο Ισλαμικό Κράτος. Στα ενδιάμεσα στάδια εξέλιξής της έχει δηλώσει πίστη στην Αλ Κάιντα.
Τελικά, διέκοψε δημόσια τους δεσμούς με αυτές τις δύο οργανώσεις το 2016 και μετονομάστηκε σε Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, που σημαίνει Οργάνωση για την Απελευθέρωση του Λεβάντε.
Η HTS είναι πλέον η ισχυρότερη φατρία ανταρτών στη Συρία και ελέγχει την Ιντλίμπ, όπου ζουν περίπου 4 εκατ. άνθρωποι, έχοντας υπό τις διαταγές της περίπου 30.000 στρατιώτες.
Εχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική ομάδα από τις ΗΠΑ και η τουρκική παρέμβαση έχει ως στόχο τον περιορισμό των επιχειρήσεών της, αν και δεν θεωρείται ότι έχει παγκόσμιες φιλοδοξίες.
Υπάρχουν ωστόσο σοβαρές ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην περιοχή που ελέγχει, όπου έχουν καταγραφεί εκτελέσεις μελών αντίπαλων οργανώσεων και ατόμων που έχουν αντιμετωπίσει κατηγορίες βλασφημίας και μοιχείας.
Πώς θα απαντήσει ο Ασαντ
Η προέλαση της HTS πραγματοποιήθηκε με αξιοσημείωτη ταχύτητα, ωστόσο το καθεστώς Ασαντ και οι υποστηρικτές του αναμένεται να αντεπιτεθούν.
Ο Ιμπραήμ Αλ Ασίλ, ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής στην Ουάσιγκτον, δήλωσε: «Η πραγματική μάχη δεν έχει ξεκινήσει ακόμη. Ο Ασαντ μπορεί να εφαρμόζει παλιά στρατηγική που λειτούργησε υπέρ του στο παρελθόν: αποχώρηση, ανασύνταξη, οχύρωση και αντεπίθεση».
Με τις δυνάμεις του καθεστώτος να συγκεντρώνονται στη Χάμα και τις ρωσικές αεροπορικές επιδρομές να εντείνονται, οι δυνάμεις της HTS θα δοκιμαστούν σοβαρά τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες.
Εν τω μεταξύ, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας είναι πιθανό να αποδειχθούν εξίσου σημαντικές με τις εξελίξεις στο πεδίο.
Κάποιοι ειδικοί έχoυν εκφράσει ανησυχίες ότι ο Ασαντ θα μπορούσε να στραφεί στα χημικά όπλα, όπως είχε συμβεί στις πιο σκοτεινές ημέρες του εμφύλιου πολέμου. Σε μία τέτοια περίπτωση, οι όποιες επιτυχίες των ανταρτών θα έχουν τρομακτικό κόστος.
Παράλληλα, συνομιλίες είχαν το Ιράν με την Τουρκία, τις οποίες ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών χαρακτήρισε «γρήγορες, άμεσες, φιλικές και εποικοδομητικές». Σε δηλώσεις του από την Αγκυρα, ο Αμπάς Αραγτσί δήλωσε σήμερα, Δευτέρα, πως η Τεχεράνη και η Αγκυρα συμφώνησαν ότι η Συρία δεν πρέπει να γίνει εστία «τρομοκρατικών οργανώσεων».
