Το ταξίδι της αυτογνωσίας και προσωπικής ανάπτυξης προϋποθέτει καλή γνώση του συστήματος αξιών μας. Σύστημα αξιών ορίζεται το πλέγμα των αξιών που θεωρούμε σημαντικές. Αξίες είναι οι ιδέες που επενεργούν στον τρόπο σκέψης και στον τρόπο ζωής μας. Καθοδηγούν επιλογές, συμπεριφορές και δράσεις. Διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό την ταυτότητα μας. Ο ορισμός της Brené Brown, αποδίδει με ακρίβεια το νόημα: «Οι προσωπικές αξίες αποτελούν αποκρυσταλλωμένες βαθύτερες πεποιθήσεις, προτιμήσεις, στάσεις, ιδέες και πιστεύω του υποκειμένου, οι οποίες με τρόπο δυναμικό και συχνά ασυνείδητο κατευθύνουν τη συμπεριφορά του και τις επιλογές του, τις σχέσεις με τους άλλους και το περιβάλλον».
Οι περισσότεροι από εμάς, ενστερνιζόμαστε τις αξίες εκείνες με τις οποίες έχουμε γαλουχηθεί και ταυτιζόμαστε με αυτές, είτε επειδή είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την κουλτούρα και τη θρησκεία μας, είτε επειδή αυτό υπαγορεύει η κοινωνία στην οποία ανήκουμε. Μερικές παραμένουν σταθερές στο χρόνο, ενώ άλλες μεταβάλλονται μέσα από τα βιώματα, τις εμπειρίες και την προσωπική ανάπτυξη καθενός. Η ωριμότητα του χαρακτήρα ανοίγει το δρόμο της αναζήτησης και κατανόησης του αυθεντικού μας εαυτού, αλλά και του σκοπού της ζωής, με αποτέλεσμα την ανάγκη επαναξιολόγησης των αξιών και προτεραιοτήτων που έχουμε, χωρίς να αποκλείεται ανακατάταξη στην ιεραρχία τους ή αντικατάσταση. Αναμφίβολα, το να έχουμε επίγνωση των αξιών μας σε κάθε στάδιο της πορείας που διανύουμε έχει μεγάλη σημασία. Πρώτα απ’ όλα η αναγνώριση τους μας βοηθά να αποκτήσουμε αυτογνωσία, δηλαδή να αντιληφθούμε ποιοι είμαστε και τι είναι σημαντικό για εμάς. Αυτό συνεπάγεται ότι έχουμε τη δυνατότητα να βάζουμε τα όρια μας σε προσωπικό, επαγγελματικό και κοινωνικό επίπεδο. Επιπλέον, μας προτρέπει να θέτουμε στόχους που συμφωνούν και ευθυγραμμίζονται με αυτές. Η εναρμόνιση αξιών και στόχων εξασφαλίζει ισορροπία, πληρότητα και ηρεμία.
Πώς μπορούμε να προσδιορίσουμε τις αξίες μας; Εστιάζοντας την προσοχή στις ενέργειες μας, ανακαλύπτουμε ποιες αξίες βρίσκονται πίσω από αυτές. Ένας τρόπος να τις γνωρίσουμε, είναι να παρατηρήσουμε τη συμπεριφορά, την εκπαίδευση μας και το πώς δραστηριοποιούμαστε. Άλλος, να καταγράψουμε πότε νιώσαμε ικανοποίηση για μία επιτυχία και πότε απογοήτευση για μία αποτυχημένη προσπάθεια και να αναζητήσουμε τους λόγους που αισθανθήκαμε έτσι. Όλοι, άλλοι λιγότερο, άλλοι περισσότερο έχουμε κληρονομήσει τις αξίες των οικογενειών με τις οποίες μεγαλώσαμε. Είναι αυτονόητο ότι από τη στιγμή που έχουμε διαφορετικές αξίες, εκτιμούμε τα πράγματα και τις καταστάσεις με διαφορετικό τρόπο. Αυτός είναι εξάλλου και ο λόγος που αρκετές αξίες της ζωής διαδραματίζουν για κάποιους από μας κύριο, ενώ για άλλους δευτερεύοντα ρόλο.
Αν επιθυμούμε να έχουμε καθαρή εικόνα της προσωπικότητας μας, δεν έχουμε παρά να ετοιμάσουμε τη δική μας λίστα αξιών και να τις ιεραρχήσουμε με κριτήριο τη σπουδαιότητα τους. Εξυπακούεται ότι, σε κάποια στάδια της εξελικτικής μας πορείας, θα έρθουμε αντιμέτωποι μπροστά στο ερώτημα ποιες από αυτές εξακολουθούν να μας αντιπροσωπεύουν και ποιες όχι, και κατ’ επέκταση θα κληθούμε να αποφασίσουμε σε ποιες επιτρέπουμε να ελέγχουν και διαμορφώνουν τη ζωή μας. Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι οι προσωπικές αξίες είναι το θεμέλιο του χαρακτήρα μας. Οφείλουμε λοιπόν να φροντίζουμε το θεμέλιο αυτό να είναι πάντα γερό!
*Master Life Coach, Parent Coach, Accredited Practitioner Coach από τον IAPC&M (International Authority for Professional Coaching and Mentoring), μέλος της ICF Κύπρου και ICM (Inspirational Coaching and Mentoring) Ελλάδας
www.joannaxanthouli.com
