Kathimerini.gr
Καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, συχνά αναλογίζονται περισσότερο πάνω στο ζήτημα της ζωής και στο τι μπορεί να τους επιφυλάσσει το μέλλον.
«Πρόκειται για ένα κρίσιμο μεταβατικό στάδιο στη ζωή των περισσότερων ανθρώπων, οπότε αρχίζουν να αναζητούν το νόημα των πραγμάτων και να αναρωτιούνται ποιος είναι ο ρόλος τους στον κόσμο», δηλώνει ο Tyler VanderWeele, καθηγητής Επιδημιολογίας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας T.H. Chan του Χάρβαρντ και διευθυντής του Προγράμματος Ανθρώπινης Ευημερίας (Human Flourishing Program) στο Ινστιτούτο Ποσοτικών Κοινωνικών Επιστημών του Χάρβαρντ.
Προκειμένου να βρουν τις απαντήσεις που ζητάνε, πολλοί ηλικιωμένοι στρέφονται στη θρησκεία ή στην πνευματικότητα για καθοδήγηση. Ωστόσο, τα οφέλη αυτού του τύπου αναζήτησης μπορεί να είναι πολύ περισσότερα.
«Οι έρευνες συνεχίζουν να δείχνουν ότι οι άνθρωποι που ενστερνίζονται κάποιου είδους θρησκευτική ή πνευματική συμπεριφορά είναι πιο ευτυχισμένοι και έχουν λιγότερα προβλήματα υγείας», δηλώνει ο VanderWeele. «Φαίνεται πως ό,τι είναι καλό για την ψυχή είναι συχνά καλό και για τον νου και το σώμα».
Σύγκριση των διαφόρων πρακτικών
Οι λέξεις «θρησκευτικός» και «πνευματικός» χρησιμοποιούνται συχνά η μία στη θέση της άλλης, αλλά δεν σημαίνουν ακριβώς το ίδιο. Η θρησκεία συνήθως ορίζεται ως ένα καθορισμένο σύνολο οργανωμένων πεποιθήσεων και πρακτικών, τις οποίες μοιράζεται μια κοινότητα ή μια ομάδα ανθρώπων και οι οποίες βασίζονται στις παραδόσεις, στην ιστορία και στους θεσμούς. Αντιθέτως, η πνευματικότητα έχει να κάνει περισσότερο με μια προσωπική πρακτική. Συνδέεται με μια αίσθηση ειρήνης και σκοπού, αν και μπορεί επίσης να αποτελεί μέρος μιας κοινότητας.
«Η πνευματικότητα σχετίζεται επίσης με την ανάπτυξη πεποιθήσεων αναφορικά με το νόημα της ζωής και τη σύνδεση με τους άλλους, με τον κόσμο και με τη φύση», παρατηρεί ο VanderWeele. Παρόλο που πολλοί άνθρωποι θεωρούν τον εαυτό τους τόσο θρήσκο όσο και πνευματικό, πρόσφατη έρευνα του Ερευνητικού Κέντρου Pew δείχνει ότι το 27% των ενηλίκων θεωρούν τον εαυτό τους πνευματικό αλλά όχι θρήσκο.
Διαφορές υπάρχουν επίσης στο πώς οι άνθρωποι ασκούν τις θρησκευτικές ή πνευματικές πεποιθήσεις τους. Μπορεί να παρακολουθούν θρησκευτικές λειτουργίες, να συμμετέχουν σε ομαδικές δραστηριότητες και συζητήσεις, να μελετούν μόνοι τους, να προσεύχονται ή να κάνουν διαλογισμό.
Καλύτερη ζωή, καλύτερη υγεία
Οι μελέτες ανακαλύπτουν σταθερά ότι η θρησκευτική ή πνευματική πίστη σχετίζεται με πιο μακροχρόνια και υγιή ζωή, λιγότερη κατάθλιψη και λιγότερη κατάχρηση ουσιών. «Οι τρέχουσες μελέτες δείχνουν ότι η συμμετοχή στις δραστηριότητες μιας θρησκευτικής ή πνευματικής κοινότητας τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα δίνει πολλή δύναμη», δηλώνει ο VanderWeele.
Οι ερευνητές συχνά επισημαίνουν τα τρία χαρακτηριστικά με τη μεγαλύτερη επίδραση στο αίσθημα ευεξίας. Ας δούμε καθένα από αυτά.
Συμμετοχή σε μια κοινότητα. Η αίσθηση του ανήκειν σε μια κοινότητα είναι ίσως ο μεγαλύτερος πόλος έλξης που ασκούν οι θρησκευτικές και πνευματικές πρακτικές. «Βοηθά στον επαναπροσανατολισμό ανθρώπων που έχουν κοινές αξίες, γεγονός που ενθαρρύνει τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις», επισημαίνει ο VanderWeele. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι μια ισχυρή κοινωνική ζωή συνδέεται με μικρότερο κίνδυνο κατάθλιψης, άνοιας, καρδιοπάθειας και πρόωρου θανάτου.
Εύρεση ενός σκοπού. Οι θρησκευτικές ή πνευματικές πρακτικές διερευνούν τα ερωτήματα του ανθρώπου για τον ρόλο του στον κόσμο και τον βοηθούν να βρει μια αίσθηση σκοπού. «Η ισχυρή αίσθηση σκοπού σημαίνει ότι ο άνθρωπος έχει μια επιθυμία να συνεχίσει να επιδιώκει τους στόχους του, αισθάνεται ότι η ζωή αξίζει τον κόπο και έχει έναν γενικό ενθουσιασμό για τη ζωή», εξηγεί ο VanderWeele. «Η θρησκευτικότητα ή η πνευματικότητα βοηθά συνήθως τους ανθρώπους να βρουν τι είναι πιο σημαντικό για αυτούς τώρα και τι θέλουν να έχουν επιτύχει όταν φύγουν από αυτή τη ζωή». Σύμφωνα με κάποιες έρευνες, οι άνθρωποι που έχουν ισχυρότερη αίσθηση σκοπού τείνουν να ζουν περισσότερο και έχουν χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακής προσβολής ή αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.
Αντιμετώπιση των δύσκολων στιγμών. Οι θρησκευτικές ή πνευματικές πρακτικές μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να βρουν τον δρόμο τους στους χαλεπούς καιρούς. «Οι άνθρωποι συχνά βασίζονται στην πίστη τους για να βρουν τη συναισθηματική υποστήριξη, τη διορατικότητα, τη σοφία και τη διαύγεια που χρειάζονται όταν αντιμετωπίζουν εμπόδια», αναφέρει ο VanderWeele.
Οι πρακτικές αυτές είναι ιδιαίτερα ευεργετικές όταν κάποιος έρχεται αντιμέτωπος με μια σοβαρή νόσο, συμπεριλαμβανομένου του να λάβει δύσκολες ιατρικές αποφάσεις, σύμφωνα με μια συστηματική ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε στις 12 Ιουλίου 2022 στην ηλεκτρονική έκδοση του JAMA. Οι ερευνητές πρότειναν να λαμβάνεται υπόψη το θρησκευτικό και πνευματικό υπόβαθρο ενός ασθενούς στο σχέδιο θεραπείας, καθώς μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να αισθανθούν συνδεδεμένοι με την ιατρική τους ομάδα και να έχουν μεγαλύτερη αίσθηση ελέγχου.
Δεν είστε θρήσκο ή πνευματικό άτομο;
Μπορείτε και πάλι να εκμεταλλευτείτε τα οφέλη που έχουν οι θρησκευτικές ή πνευματικέςπρακτικές για την υγεία, συμμετέχοντας σε
παρόμοιες κοινωνικές δομές, υποστηρίζει ο Tyler VanderWeele, καθηγητής Επιδημιολογίας στη Σχολή ∆ημόσιας Υγείας T.H. Chan
του Χάρβαρντ. Για παράδειγμα, γίνετε εθελοντής σε μια οργάνωση ή σε μια ομάδα που υπηρετεί τον αγαπημένο σας σκοπό, όπου είναι πιθανό να συναντήσετε ανθρώπους που έχουν κοινά ενδιαφέροντα με εσάς. «Ή γραφτείτε σε μια λέσχη βιβλίου, σε μια λέσχη ανδρών ή σε κάποια άλλη ομάδα που ενθαρρύνει τη συζήτηση και την ανταλλαγή απόψεων και αξιών», προτείνει ο VanderWeele. «Οτιδήποτε που μπορεί να μιμηθεί την κοινωνική συνιστώσα και τα ψυχικά και συναισθηματικά ερεθίσματα θα μπορούσε να είναι πολύ αποτελεσματικό».
