Με αφορμή τα 45 χρόνια ζωής της Γκαλερί Γκλόρια, η «Κ» μίλησε με την καρδιά και την ψυχή του χώρου αυτού, την ιδιοκτήτρια κα Γκλόρια Κασσιανίδου. 45 χρόνια λειτουργίας, αρχικά ως Γκαλερί Ζυγός και στη συνέχεια ως Γκαλερί Γκλόρια, σε όλα αυτά τα χρόνια φιλοξένησε σημαντικές εκθέσεις Κύπριων ζωγράφων όλων των γενιών από τον Διαμαντή και τον Κάνθο μέχρι νέους ζωγράφους που τέλειωσαν τις σπουδές τους μόλις πριν από μερικά χρόνια. Η κα Κασσιανίδου μοιράστηκε μαζί μας κάποια κομμάτια της ζωής της, από τους πολέμους που έζησε, έως το σήμερα, με το να νιώθει τους καλλιτέχνες της ως δικά της παιδιά, όπως λέει και η ίδια. Έζησε μια ζωή που δεν ήταν εύκολη, όμως με το γερό και δυνατό της μυαλό κατάφερε να μπει και να κατακτήσει έναν κόσμο ανδροκρατούμενο, τονίζοντας στην «Κ»: «Παρόλο που πέρασα πολέμους ή κακουχίες τίποτε δεν με άγγιξε κακά, είναι η δύναμη του μυαλού που έχω, ότι δεν με φοβίζει τίποτα».
–Με ποια αφορμή άνοιξε η Γκαλερί;
–Το 1977 άνοιξε η Γκλόρια Γκαλερί, αποφασίσαμε με τη Μαίρη Δωρίτου να κάνουμε μια γκαλερί μαζί. H πρώτη μας έκθεση ήταν μαζί με τον Λαδόμματο, με τα πρώτα του έργα από τη σειρά με τα «Παράθυρα», ήταν σημαδιακή αυτή η έκθεση, διότι χρειαζόμασταν ένα παράθυρο απόδρασης, μετά την εισβολή. Είχε πάθει όλος ο κόσμος κατάθλιψη, δεν μπορούσες να ξεφύγεις από αυτόν τον πόνο που σου δημιουργούσε αυτή η κατάσταση και έτσι νιώθω πολύ έντονα για τον κόσμο της Ουκρανίας. Ο Τηλέμαχος Κάνθος το διατύπωσε πολύ καλά σ’ ένα χαρακτικό του, που το ονομάζει η «Πέτρα της Υπομονής» και έχει έναν γέρο βρακά που κάθεται σκυφτός και σκέφτεται, αυτή την εικόνα δεν την φαντάστηκε ο Κάνθος, την είδε. Δηλαδή έβλεπες τότε όλους του γέρους, τους πρόσφυγες βρακάδες να είναι σε αυτή τη θέση, με πολύ λύπη και ανασφάλεια μέσα τους. Εκείνη την εποχή υπήρχε το αίσθημα της ανασφάλειας, δεν ήξερες τι θα γίνει με το παρόν και το μέλλον σου.
Η γκαλερί μου έδωσε το δικαίωμα να συναναστρέφομαι με ανθρώπους που μπορούσαμε να μιλήσουμε την ίδια γλώσσα, να συνδεθούμε πνευματικά
–Πώς ήταν αυτή η περίοδος για εσάς;
–Εμείς τότε μέναμε Λευκωσία, στην περιοχή Λυκαβηττού, φαινόντουσαν ότι τα πράγματα δεν ήταν καλά, έτσι αποφασίσαμε με τον άντρα μου να σηκωθούμε και να πάμε στα Λατσιά που ήταν το σπίτι του πεθερού μου και από εκεί βλέπαμε τους αλεξιπτωτιστές να πέφτουν στη Μια Μηλιά. Αυτό που θυμάμαι είναι ότι έπρεπε να δούμε πού θα πάμε μετά. Αποφασίσαμε να πάμε στον Λυθροδόντα, το πρώτο πράγμα που πιάσαμε μαζί μας ήταν μαξιλάρια για να έχουμε για να κοιμηθούμε. Είχα εφιάλτες συνεχεία ότι έχανα τα παιδιά μου, για πολύ καιρό το αίσθημα της ανασφάλειας με κατέκλυζε. Ο πατέρας μου επέμενε να στείλουμε τα παιδιά μου στην Ελλάδα. Και έτσι έκανε, ήλθε με κάτι παλιοκάραβα που υπήρχαν τότε και πήρε τα παιδιά μου στην Αθήνα, όμως ευτυχώς δεν μείναμε για πολύ καιρό χώρια και τα Χριστούγεννα ήρθαν πάλι πίσω σε εμάς.
–Μιλήστε μου λίγο για τη ζωή σας πριν να έλθετε στην Κύπρο;
–Εγώ είμαι από την Ελλάδα, γεννήθηκα λίγο πριν από τον πόλεμο του 1940 και πέρασα τα παιδικά μου χρόνια σε γερμανική κατοχή. Ο πατέρας μου ήταν αξιωματικός, όταν ήλθαν οι Γερμανοί έφυγε αντάρτης στα βουνά και γεννήθηκα στα Γιάννενα. Δεν θυμάμαι πολλά από εκείνα τα χρόνια. Στη συνέχεια γνώρισα τον άντρα μου που ήταν από την Κύπρο, εγκατέλειψα τα πάντα και ήλθα τον Δεκέμβριο του 1961 στην Κύπρο. Με τον άντρα μου δημιουργήσαμε συλλογή από έργα τέχνης και έτσι αποφασίσαμε με τη Μαίρη να κάνουμε αυτό το βήμα και να ανοίξουμε την γκαλερί. Είμαι ευγνώμον στην γκαλερί, διότι πέρασα τη ζωή μου με όλους τους ανθρώπους του πνεύματος της Κύπρου. Φίλος μου ήταν ο Διαμαντής, ο Κάνθος, ο Μόντης, ο Πασιαρδής, κ.ά. Η γκαλερί μου έδωσε το δικαίωμα να συναναστρέφομαι με ανθρώπους που μπορούσαμε να μιλήσουμε την ίδια γλώσσα, να συνδεθούμε πνευματικά.
Μια ψυχική σύνδεση
–Μιλήστε μου για τους καλλιτέχνες σας...
–Έχω πολλούς, τον πρώτο που γνώρισα ήταν ο Διαμαντής κατά τύχη, διότι ήταν παντρεμένος με την Antoinette Κοσκινά, της οποίας ο πατέρας ήταν από την Κέρκυρα, όπως και ο δικός μου και ο πατέρας της σκοτώθηκε στην απελευθέρωση των Ιωάννινων το 1912, είχαμε με κάποιο τρόπο μια ψυχική σύνδεση. Από τον Διαμαντή γνώρισα τον Κάνθο και μετά όλους τους άλλους. Με τον Λευτέρη Οικονόμου πηγαίναμε μαζί κυνήγι. Με τον Γιώργο Ερωτοκρίτου πηγαίναμε στα χωριά και βρίσκαμε πράγματα, παλιά κυπριακά, μερέχες, ποτήρια, κεντήματα, χάλκινα. Σε αυτό διερωτήθηκα γιατί έχω αυτό το μεράκι, μήπως προσπαθούσα να κάνω ρίζες; Δεν ξέρω. Με τον Βότση κάναμε παρέα, με τον Παράσχο το ίδιο, μου έγραφε γράμματα από την Αγγλία συνέχεια, ο Κώστας Αργυρού ο γλύπτης ήταν πολύ φίλος μου. Με τον Λευτέρη Ολύμπιο μιλάμε κάθε μέρα παρόλο που είναι στο Άμστερνταμ.
–Μέσα σε όλους αυτούς ξεχωρίζετε κάποιον;
–Κανένα δεν ξεχωρίζω, όλα είναι αναμνήσεις... σαν τώρα σκέφτηκα τον Terry Frost, ένας μεγάλος Άγγλος ζωγράφος που η βασίλισσα τον έκανε sir αλλά ήταν τόσο ωραίος ως χαρακτήρας, ήταν τιμή μου που τον γνώρισα, γυρίσαμε την Κύπρο μαζί. Έχω από όλους πολύ καλές αναμνήσεις. Αγαπώ πολύ τον Λεωνίδα και την Όλγα Σπανού, τον Δώρο Ηρακλέους, την Ελένη Νικοδήμου, δεν θα σου πω αλλά ονόματα, διότι μπορεί να ξεχάσω κάποιον και δεν θέλω.
–Και ποτέ δεν σταματάτε να δουλεύετε...
–Αυτό είναι ακόμη ένα ερώτημα που κάνω στον εαυτό μου, θεωρώ ότι κανονικά στην ηλικία μου πρέπει να σταματήσω. Η λογική αυτό λέει, ότι σε αυτή την ηλικία που είμαι πρέπει να σταματήσω. Όμως αισθάνομαι υποχρέωση προς τους καλλιτέχνες μου. Έχω υποχρέωση προς αυτούς εγώ. Έχω το αίσθημα ευθύνης πάντα, μου είναι έμφυτο. Οι καλλιτέχνες μου είναι σαν τα παιδιά μου.
–Θα ήθελα να ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη μας με μια ευχή από εσάς.
–Η μεγάλη μου ευχή είναι για τον τόπο μας. Ο τόπος, η πατρίδα μας να πάει καλά, από όλες τις μεριές. Αυτό μόνο με ενδιαφέρει… (συγκίνηση)
«Η κάθε γυναίκα όταν αποφασίσει και το δει ότι έχει απίστευτες δυνάμεις μέσα της μπορεί να κάνει οτιδήποτε», τόνισε η κα. Κασσιανίδου
Η θέση της γυναίκας σε μια πατριαρχική κοινωνία
–Ποια είναι η θέση σας σε ό,τι αφορά τα θέματα των γυναικών;
-Ένα πράγμα με προβλημάτιζε στη ζωή μου από τότε που ήμουν μικρή είναι, γιατί όλη αυτή η παγκόσμια κοινωνία παρέλειψε τις γυναίκες τελείως μέχρι προσφάτως αλλά ακόμη υπάρχει διαφορά αντιμετώπισης μεταξύ άντρα και γυναίκας. Γιατί συμβαίνει αυτό...;
–Βρήκατε κάποιες απαντήσεις σε αυτό;
–Από τα αρχαιά χρόνια, ο άντρας χρειάζονταν να νιώθει το αίσθημα της ιδιοκτησίας, όπως θεωρεί το σπίτι του, τον αγρό του, τα ζώα του, τα παιδιά του, τα οποία όλα αυτά θέλει να τα προστατεύσει. Και επειδή ο άντρας στο μόνο που διαφέρει από τις γυναίκες είναι στη ρωμαλεότητα, από τη στιγμή που νιώθουν ότι πρέπει να υποστηρίξουν την «περιουσία» τους, δηλαδή τα παιδιά του και ακολούθως και τη γυναίκα τους, ξεκινά και η διαχώριση και όλα τα υπόλοιπα προβλήματα. Αυτή είναι μια δική μου θεωρία, γιατί τα πράγματα εξελίχτηκαν με αυτό τον τρόπο στον κόσμο.
–Εσείς μπήκατε σε ένα ανδροκρατούμενο χώρο και τα καταφέρατε.
–Εγώ από πάντα είχα αυτή την ιδεολογία, ότι οι γυναίκες με τους άντρες δεν έχουν καμία διαφορά, είμαστε όλοι ίσοι, αρκεί να αγωνιστεί ο καθένας με τις δυνάμεις του. Ποτέ δεν πίστευα ότι εγώ είμαι γυναίκα, αρά θέλω έναν άντρα για να με προστατεύει. Για να καταλάβεις εγώ πήγαινα κυνήγι, δεν δέχτηκα να μου κουβαλήσουν τίποτα, ποτέ. Η κάθε γυναίκα, όταν αποφασίσει και το δει ότι έχει απίστευτες δυνάμεις μέσα της μπορεί να κάνει οτιδήποτε. Παρόλο που πέρασα πολέμους ή κακουχίες τίποτε δεν με άγγιξε κακά, είναι η δύναμη του μυαλού που έχω ότι δεν με φοβίζει τίποτα.
–Σημαίνει ότι κάνατε και πολύ δουλειά με τον εαυτό σας.
–Είμαι μανιακή με το διάβασμα από μικρή, είμαι και ένας χαρακτήρας παράτολμος, δεν φοβάμαι. Γεννιέσαι ή γίνεσαι έτσι; Δεν ξέρω ακόμα, δεν βρήκα απάντηση σε αυτό. Από πολύ νεαρή ηλικία συμβιβάστηκα με το θέμα του θανάτου. Αντιλήφθηκα ότι το μόνο σίγουρο στην ζωή είναι ο θάνατος, ότι κάποια στιγμή όλοι μας θα πεθάνουμε. Τα ταξίδια, ο γάμος, τα παιδιά όλα αυτά είναι στον αέρα, το μόνο σίγουρο είναι ο θάνατος, απλώς δεν ξέρεις ποτέ. Όταν κάτι είναι σίγουρο δεν έχει λόγο και να σε φοβίζει. Δύο αρετές της ζωής είναι, η ελπίδα και ότι ο άνθρωπος ξεχνάει και γι’ αυτό δεν μένει στάσιμος.
Φωτογραφίες: ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΧΡΗΣΤΟΥ
