«Grieving at the Time of the Pandemic» της Βασίλειας Αναξαγόρου

Η Βασίλεια Αναξαγόρου παρουσίασε την έκθεση «Grieving at the Time of the Pandemic», στον πολυχώρο Γκαράζ, στη Λευκωσία, με την οποία η καλλιτέχνις θέλησε να αποτυπώσει την πολιτική θλίψη εν καιρώ πανδημίας, κάνοντας ένα βιωματικό ταξίδι. Τόσο η πολιτική θλίψη, όσο και το βίωμα ήταν φανερά στην έκθεσή της. Η δουλειά που έδειξε η Βασίλεια είναι καλλιτεχνικό απότοκο της πανδημίας, συγκέντρωνε τα έργα αυτά από τον Μάρτιο του 2020, όταν επέστρεψε για λίγο... στην Κύπρο, από την Αγγλία, μένοντας όμως στην Κύπρο ένεκα της κατάστασης. Αυτή η αναγκαστική παραμονή έμελλε να είναι για τη Βασίλεια Αναξαγόρου αρκετά διδακτική, αντίκρισε, με τον καλλιτεχνικό φακό, ζητήματα που παλαιότερα ίσως να τα έβλεπε απλώς ως πολιτικά και κοινωνικά φαινόμενα, πλέον τα στοιχεία που συνέθεταν την πανδημία, ο ιός ο ίδιος, έγιναν τα καλλιτεχνικά της αντικείμενα.

Τα έργα που έδειξε η Βασίλεια στην έκθεσή της αντανακλούσαν με πολύ ενδιαφέροντα τρόπο την κατάσταση του εγκλεισμού, όχι μόνο τον δικό της περιορισμό, αλλά ολόκληρης της κοινωνίας, ακόμα και εκείνων των ατόμων που βίωναν ήδη έναν υποχρεωτικό εγκλεισμό, των προσφύγων και μεταναστών στο Πουρνάρα.

Έδειξε τον ιό, επεξεργαζόμενη πραγματικές φωτογραφίες του, με έναν τρόπο αφηρημένο, αλλά πώς αυτός –αν και αόρατος– επηρέασε τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη. Στην έκθεση της η Βασίλεια κατάφερε, με έναν ενδιαφέροντα τρόπο, να αποτυπώσει την πολιτική τροπή, που πήρε η πανδημία, αφού αξιοποίησε καλλιτεχνικώ τω τρόπω τα προεδρικά διαγγέλματα και τις υπουργικές αποφάσεις. Χρησιμοποίησε σε αρκετά έργα της πραγματικές φωτογραφίες, «αλλοιώνοντας» τες, αλλά και προσωπικά της αντικείμενα, από τις ημέρες του δικού της περιορισμού. Έφερε στη νέα της έκθεση και στοιχεία από την προηγούμενη δουλειά της («The Carnivalesque as a social commentary»), δίνοντας μία άλλη διάσταση στον άγνωστο εχθρό, με περισσότερο χρώμα... και ίσως χλευάζοντας τον ίδιο τον θρήνο για ό,τι χάθηκε ή χάνεται, ίσως και ελπίζοντας ότι η ζωή με τα προβλήματά της έχει και χρώμα.

Η Βασίλεια, πάντως, όπως παρατηρώ, δεν επιλέγει το μαύρο σε μεγάλο βαθμό, όπως ίσως θα περίμενε κάποιος διαβάζοντας τη λέξη θρήνος στον τίτλο της έκθεσής της, ωστόσο, παρατηρώντας τα ίδια τα έργα, αλλά και συνομιλώντας με την καλλιτέχνιδα, αντιλαμβάνεται κάποιος ότι η λέξη για την Αναξαγόρου παίρνει μια άλλη διάσταση. Η ίδια μού εξήγησε ότι προσπάθησε να δώσει μια άλλη διάσταση στην έννοια του θρήνου και θεωρώ ότι, παρατηρώντας τα έργα μέσα από τη δική της οπτική, κατάφερε εν τέλει να δώσει όντως να μεταφέρει στα έργα της αυτή τη νέα οπτική του θρήνου, ένα συναίσθημα που είναι μεταβαλλόμενο.

Η έκθεση «Grieving at the Time of the Pandemic» είχε ενδιαφέρον, διότι η πανδημία και όσα αυτή έφερε στην ανθρωπότητα, αλλά και στην ίδια, ανέδειξε και άλλα σημαντικά προβλήματα ή μελλοντικές κρίσεις, όπως η περιβαλλοντική, αλλά και η διασάλευση ή σύσφιξη των προσωπικών σχέσεων (φιλικών ή οικογενειακών), ζητήματα που η Αναξαγόρου έφερε στο προσκήνιο.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν τα έργα και το installation με μεικτά υλικά, που αφορούσαν την ίδια την καλλιτέχνιδα, αλλά ταυτόχρονα και πολλούς άλλους ανθρώπους, που επανακαθόρισαν, έστω και προσωρινά, τον τόπο τους, το καταφύγιό τους, και την ίδια στιγμή εμπεριέκλειε η έκθεση και εκείνους/ες που δεν είχαν την πολυτέλεια ενός τόπου ή ενός καταφυγίου, πάρεξ του σώματός τους το ίδιο, κοινό χαρακτηριστικό βέβαια και των πρώτων και των δεύτερων.

Σε πολλά από τα έργα της έκθεσης εντοπίζω μία τραχύτητα και διάθεση θόλωσης των εικόνων και αν μπορώ να ερμηνεύσω την καλλιτέχνιδα, θεωρώ πως αυτό είναι το αποτέλεσμα της μη ορατότητας όλων των παραμέτρων της πανδημίας στη ζωή μας, την αβεβαιότητα που ο Covid-19 ενστάλαξε στην ίδια και σε πολλούς από εμάς.

Κλείνοντας, η Βασίλεια Αναξαγόρου μέσα από τα έργα της έκθεσης «Grieving at the Time of the Pandemic» έδειξε ένα άλλο πρόσωπο, ένα κρυμμένο πρόσωπο της πανδημίας, την απώλεια, την κάθε απώλεια, την έλλειψη τόπου ή καταφυγίου ή την οικειοποίηση και εγκατοίκηση ενός άλλου προσωρινού χώρου και έθεσε το ερώτημα, τώρα τι; Ποιος θρήνος τελείωσε; Ποια είναι η επόμενη κρίση της ανθρωπότητας;