Του Γιάννη Ιωάννου
Το πως διαμορφώνεται το σκηνικό των προεδρικών εκλογών του 2023 –σε μια πρωτοφανή, από σκοπιάς προωρότητας, μακρά προεκλογική- έχει αρχίσει να ξεκαθαρίζει τουλάχιστον ως προς τα κεντρικά πρόσωπα. Οι Μάριος Ηλιάδης και Γιώργος Κολοκασίδης έχουν ήδη εξαγγείλει την υποψηφιότητά τους.
Ο Αχιλλέας Δημητριάδης βρίσκεται, εδώ και μήνες, σε διαβουλεύσεις ενώ ο Αβέρωφ Νεοφύτου είναι –πέραν της τυπικής επικύρωσης- ο πρώτος υποψήφιος του ενός εκ των δύο μεγάλων κομμάτων. Την εικόνα συμπληρώνουν οι Γιώργος Παμπορίδης και Νίκος Χριστοδουλίδης, με αμφότερους να ενδιαφέρονται, όπως δήλωσαν δημοσίως, να είναι υποψήφιοι. Ένα χρόνο και ένα μήνα πριν τις εκλογές, επί της αρχής, έξι υποψήφιοι και εν δυνάμει υποψήφιοι για τον προεδρικό θώκο (με τους δύο μάλιστα πρώην υπουργούς της κυβέρνησης Αναστασιάδη) είναι ένα πρωτοφανές ποιοτικό χαρακτηριστικό στη σύγχρονη, εκλογική, ιστορία της Κύπρου. Και με την εικόνα, στην αντιπολίτευση, να εστιάζει στις κινήσεις του ΑΚΕΛ και του Νικόλα Παπαδόπουλου (όπως και του ΔΗΚΟ, της ΔΗΠΑ, της ΕΔΕΚ, των Οικολόγων, την φαινομενικά αυτόνομη κάθοδο ΕΛΑΜ με δικό του υποψήφιο, κτλ) αυτό που καθίσταται σαφές είναι πως ναι μεν όλοι οι δρώντες του πολιτικού συστήματος έχουν ριχτεί στη μάχη για το παιχνίδι της εξουσίας, ωστόσο ο αγώνας για την επικράτηση, 13-14 μήνες σχεδόν πριν τις εκλογές, αναμένεται μακρύς.
Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά
Πέραν των κλασικών εργαλείων όπως η δημοφιλία, το ιδεολογικό πλαίσιο, η παράσταση νίκης, τα επιμέρους skillsets ή οι προεκλογικές δεσμεύσεις/προγραμματικές θέσεις, στην τρέχουσα συγκυρία προκύπτουν κάποια χαρακτηριστικά που θα ξεδιαλύνουν, καθ’ οδόν για το 2023, την επιβιωσιμότητα των υποψηφίων –και κατά πόσο θα αποδειχθούν... long runners μέχρι να λάβουν το τελικό χρίσμα (με ή χωρίς την επίσημη στήριξη κομμάτων).
Αυτά εδράζονται:
• Στην στρατηγική πρώτου ή δεύτερου γύρου. Με την πρώτη διάσταση (πχ ένα ενιαίο μέτωπο αντιπολίτευσης εναντίον του ΔΗΣΥ) να δημιουργεί ζητήματα δυναμικής εκλογικής συμπεριφοράς (πχ ένας υποψήφιος που περνάει άνετα στον δεύτερο γύρο και κερδίζει, εξίσου άνετα, τον υποψήφιο του ΔΗΣΥ) και την δεύτερη να επαναφέρει την μικροπολιτική τακτική της συνδιαλλαγής ή συναλλαγής στον δεύτερο γύρο. Η στρατηγική αυτή αφορά, κατεξοχήν και παραδοσιακά, τα δύο μεγάλα κόμματα
• Στον τρόπο ξεδίπλωσης της προγραμματικής συμφωνίας στήριξης υποψηφίων από κόμματα. Επειδή ότι περιγράφεται ως άνω ως συνδιαλλαγή VS συναλλαγή –ιδίως στη Κύπρο- λειτουργεί πάντα πέραν του ποιός υποψήφιος έχει διείσδυση ανεξαρτήτως κομμάτων πχ στον δεύτερο γύρο. Ακριβώς γιατί συνδέεται παραπάνω με την κινητοποίηση των πελατειακών δικτύων και τον κυνισμό μεταξύ πρώτης και δεύτερης Κυριακής
• Στα όρια του διπόλου ανεξαρτησίας VS κομματικού πατριωτισμού. Πτυχή που αναδείχθηκε ιδίως με τις εξελίξεις στο εσωτερικό του ΔΗΣΥ. Οι εκλογές του 2023 θα δώσουν ικανοποιητική απάντηση ως προς τα όρια αντοχής των κομματικών αρχηγών VS των αφηγημάτων ανεξαρτησίας, στην περίπτωση της Κεντροδεξιάς, επί του συνόλου του κομματικού πατριωτισμού της εκλογικής βάσης στη Κύπρο και στο κατά πόσο, ιδίως για την Αριστερά, μπορεί να υπάρξει υπέρβαση ως προς την επιλογή υποψηφίου με έντονα κεντροδεξιά χαρακτηριστικά. Σε αυτή την διάσταση σημασία αποκτάει και ο χρόνος με τις τελικές καταλήξεις ως προς τους υποψηφίους να λαμβάνουν υπόψη τους και τον χρόνο μετά την επόμενη πενταετία (σ.σ. η σκέψη για το 2028)
• Στη μετατόπιση των βασικών θεμάτων πολιτικής (Οικονομία, Κυπριακό, Υγεία/Πανδημία, Διαφθορά/Δικαιοσύνη, κοκ) με την τάση στην τρέχουσα συγκυρία να δείχνει πως πχ το Κυπριακό δεν αποτελεί –όπως σε άλλες εκλογικές διαδικασίες- βασικό διαμορφωτικό χαρακτηριστικό με το οποίο η εκλογική βάση ψηφίζει
Που κινούνται
Το τελευταίο ποιοτικό χαρακτηριστικό δείχνει να αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον κι ως προς την μονοδιάστατη ή πολυθεματική –μέχρι στιγμής- επικοινωνιακή πολιτική όσων έχουν ήδη επιδοθεί σε καμπάνια –προεκλογική ή σε επίπεδο διαβούλευσης. Ξεχωρίζουν πχ το μήνυμα της προεκλογικής του κ. Ηλιάδη σε σχέση με την διαφάνεια, το πολιτικό μανιφέστο του κ. Δημητριάδη σε σχέση με το «τίμιο κράτος» και την διάσταση του Κυπριακού και ο χαρακτήρας της υποψηφιότητας του κ. Κολοκασίδη που αφορά στην απόρριψη της ΔΔΟ ως μορφής λύσης του Κυπριακού. Σε αυτά πρέπει να προστεθούν οι εξελίξεις εντός ΔΗΣΥ στον άξονα πολιτικής αντιπαράθεσης Νεοφύτου-Χριστοδουλίδη με τον πρώτο να εστιάζει στην κομματική Ορθοδοξία έναντι του δευτέρου που συντηρεί το αφήγημα μιας εν δυνάμει ανεξάρτητης υποψηφιότητας. Η περίπτωση Αχιλλέα Δημητριάδη και Γιώργου Παμπορίδη, παρά τις μεταξύ των διαφορετικές επιμέρους προελεύσεις και πορείες, αποκτάει ενδιαφέρον υπό το βάρος της εξέτασης, από το ΑΚΕΛ, της στήριξής των. Ενώ, τέλος, η περίπτωση του Νικόλα Παπαδόπουλου, όπως θα εξηγήσουμε παρακάτω, αποτελεί ενδιαφέρουσα περιπτωσιολογία για σειρά λόγων.
Το πως έχουν κινηθεί μέχρι στιγμής όλοι οι βασικοί υποψήφιοι καταδεικνύει πάντως πως –ανεξάρτητοι ή μη- προσδοκούν στην στήριξη ή στην διάσπαση ενός ή περισσοτέρων κομμάτων προκειμένου να επιβιώσουν, ως τέλος με αξιώσεις, αναφορικά με την υποψηφιότητά τους –τάση που υποδεικνύει πως το κόμμα, ως θεσμός του πολιτικού συστήματος στη Κύπρο, μπορεί μεν να βρίσκεται σε υποχώρηση ως προς την εκλογική συμπεριφορά των ψηφοφόρων ωστόσο παραμένει βασικό κριτήριο ανάδειξης –και τελικής επικράτησης- στις προεδρικές εκλογές.
Οι παγίδες
Όπως ανέφερε και το ρεπορτάζ της «Κ» για τα δύσκολα διλήμματα τα οποία έχει να αντιμετωπίσει ο Νικόλας Παπαδόπουλος, οι αντικειμενικές δυσκολίες –πέραν της εκλογικής απόδοσης- δείχνουν να τέμνουν οριζόντια όλους τους υποψηφίους και να συνδιαμορφώνουν την στρατηγική τους. Η περίπτωση του κ. Παπαδόπουλου μάλιστα είναι χαρακτηριστική λόγω της αρχικής δήλωσης πως το ΔΗΚΟ θα βρίσκεται με την πλευρά του νικητή στις εκλογές του 2023. Για τον Αβέρωφ Νεοφύτου το ζήτημα της δημοφιλίας και ο τρόπος που χειρίστηκε την εν δυνάμει υποψηφιότητα Χριστοδουλίδη με αναγωγή της υποψηφιότητά του σε ένα ζήτημα κομματικού πατριωτισμού αναδεικνύονται ήδη σε ακανθώδη ζητήματα. Αντίστοιχα, για τον Νίκο Χριστοδουλίδη η ξεκάθαρα επικοινωνιακή λογική της αναγωγής όλων των ζητημάτων σε κάτι «αόριστα σύγχρονο» προκειμένου να προωθήσει το αφήγημα της ανεξάρτητης υποψηφιότητας του εμπεριέχει το ρίσκο του «ξεφουσκώματος» για την συνέχεια.
Η περίπτωση του Γιώργου Παμπορίδη αποκτά ενδιαφέρον υπό το βάρος του... safepass από την βάση του ΑΚΕΛ –ενώ το ίδιο ισχύει για τον Αχιλλέα Δημητριάδη –και κάθε όνομα που, θεωρητικά, πέφτει στο τραπέζι του ενδιαφέροντος του εν λόγω κόμματος.
Τέλος δεν πρέπει κάποιος να θεωρεί δεδομένο πως τα όσα ονόματα, που έχουν μπει στο κάδρο των προεδρικών, θα ολοκληρώσουν την διαδικασία μέχρι την ημέρα που θα βρεθούν ενώπιον του Γενικού Εφόρου Εκλογών. Κι αυτό όχι μόνο διότι ο χρόνος, στην πολιτική, είναι πεπερασμένος αλλά και γιατί, πάντα, το σύνολο των πολιτικών εξελίξεων «επί του εδάφους»:
- μπορεί να δικαιώσει ή να καταρρίψει θεαματικά επιμέρους αφηγήματα ή θέσεις
-μπορεί να λειτουργήσει συγκυριακά υπέρ ή εναντίον προσώπων και δυναμικών και τέλος
-εμπεριέχει πάντα την στιγμή της αλήθειας, η οποία –πέραν της κόπωσης στην εν λόγω μακρά προεκλογική- τεστάρεται μέσω της δημόσιας αντιπαράθεσης των πραγματικών υποψηφίων, της δουλειάς των πραγματικών επιτελείων (μηχανισμών), του budget και της, κάπως παλιομοδίτικης, πόλωσης
