Του Παύλου Νεοφύτου
Μετά από την πρόσφατη στοχοποίησή του από τον ειδησεογραφικό οργανισμό Politico, ο οποίος, σε σχέση με την πολύκροτη υπόθεση της ΟΕΔΑ Πεντακώμου, τον επικρίνει ότι ως υπουργός Περιβάλλοντος δεν σταμάτησε την παράνομη απόρριψη των λυμάτων, ο υποψήφιος επίτροπος για θέματα Αλιείας και Ωκεανών, Κώστας Καδής, αναμένεται, εκτός από θέματα του χαρτοφυλακίου του, να κληθεί να αποδείξει στην ακρόαση ενώπιον των ευρωβουλευτών στις 6 Νοεμβρίου, ότι δεν κουβαλά βαρίδια από την υπουργική του θητεία. Για το κατά πόσο ο κ. Καδής συνδέεται με την εικόνα της ΟΕΔΑ Πεντακώμου, όπου για χρόνια έχει γίνει απόρριψη αποβλήτων μέσω ενός έργου, το οποίο έχει χρηματοδοτηθεί από την Ε.Ε., με πάνω από 46 εκατομμύρια ευρώ με τον όρο ότι αυτά θα αξιοποιούνταν για δημιουργία καυσίμων, ρίχνει φως η 200 περίπου σελίδων διοικητική έρευνα για τη μονάδα, την οποία έχει στα χέρια της η «Κ».
Η μονάδα άρχισε να λειτουργεί τον Νοέμβριο του 2017. Μετά από αίτημα από τον ίδιο τον κ. Καδή, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα υπουργού Περιβάλλοντος τον Μάρτιο του 2018, η έρευνα τριμελούς επιτροπής άρχισε τον Νοέμβριο του 2019 και παραδόθηκε στον κ. Καδή στις 7 Φεβρουαρίου του 2023, στο ενδιάμεσο δηλαδή των δύο αναμετρήσεων των προεδρικών εκλογών. Το πόρισμα της έρευνας βρίσκεται ενώπιον της Νομικής Υπηρεσίας από τον Νοέμβριο του 2023, όταν στάλθηκε από τον τέως υπουργό, Πέτρο Ξενοφώντος.
Ο κ. Καδής δεν είχε εμπλοκή με το έργο κατά την έναρξή του, καθώς από το 2013 που προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός μέχρι και τα μέσα του 2017 η αρμοδιότητα ήταν στο υπουργείο Εσωτερικών, ενώ ο ίδιος ανέλαβε καθήκοντα υπουργού Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, που πλέον ήταν η νέα Αναθέτουσα Αρχή, την 1 Μαρτίου 2018, ωστόσο ο ενταφιασμός του μεγαλύτερου μέρους των αποβλήτων συνεχίστηκε επί υπουργίας του για πέντε χρόνια. Πρέπει να διευκρινιστεί ότι το πόρισμα δεν κατονομάζει τον κ. Καδή, ωστόσο επικρίνει τη στάση του Υπουργείου στο οποίο προΐστατο.
«Κρατική αδιαφορία»
«Η νέα Αναθέτουσα Αρχή, όμως, η οποία δεν δεσμευόταν από τα πλάνα και τις ελπίδες του Υπουργείου Εσωτερικών, φέρει εξίσου ευθύνη καθώς δεν έχει καμία δικαιολογία να συνεχίζει να ενταφιάζει το υλικό. Ακόμη και μέχρι σήμερα, πέντε χρόνια μετά τη λειτουργία της ΟΕΔΑ το δευτερογενές καύσιμο θάβεται καθημερινώς. Είναι η θέση της Ερευνητικής Επιτροπής ότι η εν λόγω κρατική αδιαφορία είναι αδικαιολόγητη μέχρι και απαράδεκτη», αναφέρουν τα μέλη της Επιτροπής, συνεχίζοντας στο ίδιο καταγγελτικό ύφος: «Η δικαιολογία ότι έγινε έρευνα αγοράς πριν από πέντε χρόνια (από το ΤΑΥ) και αποδείχθηκε η διάθεση του καυσίμου ακριβή επιλογή, δεν μπορεί να ευσταθεί ούτε και μπορεί να δικαιολογήσει την απουσία προσπάθειας προκήρυξης διαγωνισμού αντί για τον ενταφιασμό του ως εναλλακτικό σενάριο. Είτε η αρχική είτε η μετέπειτα Αναθέτουσα Αρχή όφειλε να προβεί σε διαγωνισμό για τη διάθεσή του. Σημειώνεται ότι το κράτος καταβάλλει σήμερα 35 ευρώ/τόνο για τη διάθεση μέρους του δευτερογενούς καυσίμου στο Τσιμεντοποιείο και θάβει το μεγαλύτερο ποσοστό, με αποτέλεσμα να χρειαστεί και δεύτερο ΧΥΤ σε λιγότερο από τη μισή περίοδο ζωής που προγραμματίστηκε για το πρώτο». Σύμφωνα με το πόρισμα της διοικητικής έρευνας, η ευθύνη της μη προκήρυξης ενός τέτοιου διαγωνισμού βαραίνει και τις δύο Αναθέτουσες Αρχές, ωστόσο, όπως τονίζεται, βαραίνει περισσότερο την υφιστάμενη που δεν έχει ενεργήσει ακόμη επί του θέματος.
«Ακόμη και μέχρι σήμερα, πέντε χρόνια μετά τη λειτουργία της ΟΕΔΑ, το δευτερογενές καύσιμο θάβεται καθημερινώς. Είναι η θέση της Ερευνητικής Επιτροπής ότι η εν λόγω κρατική αδιαφορία είναι αδικαιολόγητη μέχρι και απαράδεκτη», τονίζει το πόρισμα. [Φωτογραφία: Οικολογική Κίνηση Κύπρου]
«Η μονάδα διαλύεται»
Σε άλλο σημείο του Πορίσματος η Ερευνητική Επιτροπή αναφέρεται στα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά του εισερχόμενου αποβλήτου και στην παρατεταμένη διαφωνία Αναδόχου – Εργοδότη (σ.σ. το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής, Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος) για το αν ο δεύτερος θα πρέπει να αλλάξει τις απαιτήσεις του, ώστε να δοθεί λύση στις καταστροφές στον εξοπλισμό της μονάδας. Όπως απορρέει από το πόρισμα, τα μέλη της Επιτροπής διερωτούνται γιατί το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος επέδειξε απραξία στο να ξεκαθαρίσει ένα σημαντικό θέμα που συνδέεται με την καθημερινή καταστροφή της μονάδας. Συγκεκριμένα, η Ερευνητική Επιτροπή αναφέρει τα εξής:
«Ο Ανάδοχος επικαλείται εδώ και τόσο καιρό ότι όλες οι καταστροφές στον εξοπλισμό της μονάδας είναι εξαιτίας του εισερχόμενου αποβλήτου που είναι διαφορετικό από αυτό που προβλέπεται στη Μελέτη Εφαρμογής και επικαλέστηκε την πρόνοια 6.12 (μέρος Β) για να αλλάξουν οι απαιτήσεις του Εργοδότη. Ο Εργοδότης αρνήθηκε – κατά την άποψη της Ερευνητικής Επιτροπής αβάσιμα. Γιατί ο Εργοδότης τόσο καιρό δεν ζήτησε νομική συμβουλή για ένα τόσο σημαντικό θέμα στη διαμάχη του με τον Ανάδοχο ώστε να ξεκαθαρίσει τι πραγματικά ισχύει συμβατικά; Έχει ο Ανάδοχος δίκαιο ή έχει ο Εργοδότης δίκαιο που κρύβεται συνεχώς πίσω από την πιο πάνω πρόνοια και η μονάδα διαλύεται καθημερινά (όπως φαίνεται από τα πεπραγμένα αφού συνεχώς κάποιο μηχάνημα δεν δουλεύει για μέρες/βδομάδες ή και μήνες)».
Η σημερινή εικόνα
Σύμφωνα με τα γεγονότα που ακολούθησαν της παράδοσης της Έκθεσης στο Υπουργείο Γεωργίας, η κυβέρνηση προχώρησε στη διακοπή του συμβολαίου με την ανάδοχο εταιρεία και από τον Δεκέμβριο του 2023 ανέλαβε τη διαχείριση της Μονάδας το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων. Σήμερα, η Κυπριακή Δημοκρατία και η εταιρεία βρίσκονται σε δικαστική διαδικασία. Όπως προαναφέρθηκε, σήμερα η Έκθεση βρίσκεται ενώπιον της Νομικής Υπηρεσίας από τον Νοέμβριο του 2023 όταν στάλθηκε από τον τέως υπουργό, Πέτρο Ξενοφώντος, προκειμένου να διαφανεί εάν πρέπει να ασκηθούν ποινικές διώξεις. Την ίδια ώρα εκκρεμούν και οι αποφάσεις του Υπουργείου Γεωργίας για το αν πρέπει να υπάρξουν διοικητικές κυρώσεις.
Την άσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα τα μηχανήματα της Μονάδας επιβεβαίωσε σε δημόσιες δηλώσεις της στης 22 Ιουλίου 2024 η σημερινή υπουργός Γεωργίας, Μαρία Παναγιώτου. «Το ΤΑΥ παρέλαβε γενικώς μια πολύ δυσάρεστη κατάσταση, αναγκαζόμενο ουσιαστικά να παραλάβει μια μονάδα που θέλει πάρα πολλή βελτίωση. Πολλά μηχανήματα βρίσκονταν και βρίσκονται σε κακή κατάσταση. Εργαζόμαστε με το ΤΑΥ με αφοσίωση η ομάδα εκεί, για να μπορέσει με το προσωπικό που βρίσκεται εκεί να διορθώσει αυτή την πολύ άσχημη κατάσταση, την οποία έχουμε παραλάβει αλλά δεν τίθεται θέμα αδιαφορίας», είπε στην τηλεοπτική ενημερωτική εκπομπή «Άλφα Ενημέρωση».
Την ίδια ώρα, περιβαλλοντικές οργανώσεις καταγγέλλουν την απόρριψη χιλιάδων τόνων ανεπεξέργαστων αστικών, ιατρικών, μέχρι και επικίνδυνων αποβλήτων, τονίζοντας ότι οι κοινότητες που ζουν γύρω από τη Μονάδα στο Πεντάκωμο βρίσκουν την κατάσταση αφόρητη, προσθέτοντας ότι οι τόνοι αποβλήτων παραμένουν κάτω από τον καυτό ήλιο, με αποτέλεσμα να μυρίζουν αφόρητα. Εξηγούν ότι τα σκουπίδια ρίχνονται έξω από την υποδοχή της μονάδας από τα απορριματοφόρα των Δήμων και Συμπλεγμάτων Κοινοτήτων της επαρχίας Λεμεσού, φορτώνονται ακολούθως σε άλλα οχήματα και μετά στην πλειονότητά τους θάβονται στο ΧΥΤΥ, κατά παράβαση των νόμων του κράτους και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σύμφωνα με το πόρισμα, η ευθύνη της μη προκήρυξης διαγωνισμού διάθεσης του καυσίμου βαραίνει και τις δύο Αναθέτουσες Αρχές, ωστόσο, όπως τονίζεται, βαραίνει περισσότερο την υφιστάμενη που δεν έχει ενεργήσει ακόμη επί του θέματος. [Φωτογραφία: Οικολογική Κίνηση Κύπρου]
Απαντήσεις από Καδή
Επιστρέφοντας στις επικρίσεις που δέχεται αυτό το διάστημα ο κ. Καδής για τον τρόπο που χειρίστηκε το θέμα της ΟΕΔΑ Πεντακώμου και ενόψει του ελέγχου του από την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Αλιείας στις 6 Νοεμβρίου, αξίζει να σημειωθεί ότι ο ίδιος επιλέγει να μην τοποθετείται σε Μέσα Ενημέρωσης που τον προσεγγίζουν για να δώσει απαντήσεις, καθώς, όπως ανέφεραν κοινοτικές πηγές σε προηγούμενο ρεπορτάζ του ανταποκριτή της «Κ» στις Βρυξέλλες Γιώργου Κακούρη, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχει συστήσει στους υποψήφιους να είναι φειδωλοί με τα ΜΜΕ ενόψει ακροάσεων. Ο κ. Καδής αναμένεται, σύμφωνα με πληροφορίες του ίδιου ρεπορτάζ, να υποδείξει στην ακρόαση ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Αλιείας, ότι η έκθεση της Ερευνητικής Επιτροπής παραδόθηκε έναν μήνα πριν από την αποχώρηση της κυβέρνησης, και ότι εκκρεμούσε επεξεργασία της, ώστε να ολοκληρωθεί.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ακρόαση του κ. Καδή ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Αλιείας θα γίνει με προσκεκλημένη την επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφαλείας Τροφίμων (ENVI). Οι προσκεκλημένες επιτροπές μπορούν να θέσουν ερωτήσεις, αλλά δεν ψηφίζουν για έγκριση ή απόρριψη του υποψηφίου. Εφόσον όλοι οι υποψήφιοι λάβουν θετική αξιολόγηση από τις αρμόδιες επιτροπές, η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα μπορεί να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο της διαδικασίας, με την ψηφοφορία στην Ολομέλεια της 25 - 28 Νοεμβρίου. Η νέα Επιτροπή θα πρέπει να εγκριθεί στο σύνολό της με απλή πλειοψηφία.
Από την πλευρά της κυπριακής κυβέρνησης, για το θέμα της ΟΕΔΑ Πεντακώμου, η απάντηση συνοψίζεται στην ανακοίνωση του υπουργείου Γεωργίας μετά από το δημοσίευμα του Politico, σημειώνοντας ότι εκκρεμεί υπόθεση ενώπιον της Δικαιοσύνης και τα πραγματικά γεγονότα και οι θέσεις του κράτους θα τεθούν ενώπιον του δικαστηρίου.
