ΚΥΠΕ
Η πλήρης ένταξη στο χώρο Σένγκεν αποτελεί ύψιστη πολιτική προτεραιότητα για την Κυπριακή Δημοκρατία, δήλωσε την Τετάρτη ο Υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος, σε εκδήλωση που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Γλαύκος Κληρίδης στη Λευκωσία για το συγκεκριμένο θέμα.
Η πρόοδος που επιτελέστηκε από τον Μάρτιο του 2023 μέχρι σήμερα είναι σημαντική, είπε ο Υπουργός Εξωτερικών, αναφέροντας ότι η πιο πρόσφατη αξιολόγηση και στους έξι τομείς - προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, αστυνομική συνεργασία, έλεγχος εξωτερικών συνόρων, επιστροφές όσων δεν δικαιούνται καθεστώς προστασίας, θεωρήσεις, σύστημα πληροφοριών - από την Επιτροπή που κοινοποιήθηκε στην Κυβέρνηση λίγες μέρες πριν το Πάσχα «είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντική», σημειώνοντας όμως ότι οι προκλήσεις παραμένουν και είναι «οι πιο ακανθώδεις».
«Η προσπάθειά μας ήταν και παραμένει να πείσουμε την Επιτροπή να πραγματοποιήσει εντός του τρέχοντος έτους την τελευταία επαναξιολόγηση σε όλους τους τομείς. Μέχρι τότε η διαδρομή θα είναι δύσκολη», είπε, σημειώνοντας ότι οι επόμενοι έξι μήνες «απαιτούν σκληρή δουλειά».
«Έχουμε τη στρατηγική, έχουμε το πλάνο, έχουμε την αποφασιστικότητα», είπε ο Υπουργός, ζητώντας την συμπαράσταση όλων των πολιτικών δυνάμεων ως προς την επίτευξη αυτού του εθνικού στόχου, όπως τον αποκάλεσε.
«Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι σήμερα είμαστε σε πολύ υψηλό ποσοστό επιτυχίας ως προς τις συστάσεις, απομένει ένα μικρότερο ποσοστό που δεν είναι όμως γραμμικό, εμπεριέχει σημαντικές δυσκολίες και παγίδες. Θα συνεχίσουμε τη σκληρή δουλειά χωρίς πολλά λόγια, τηρώντας χαμηλούς τόνους για πάρα πολλούς και διαφορετικούς λόγους», είπε, σημειώνοντας ότι αυτή είναι άλλωστε η πρώτη φορά που τοποθετείται δημόσια για το θέμα ένταξης στη ζώνη του Σένγκεν.
Αναφερόμενος στις μεταναστευτικές ροές, είπε ότι βασική προϋπόθεση είναι η χώρα να βελτιώσει σημαντικά τις επιδόσεις της ως προς τα εξωτερικά σύνορα και τη διαχείριση της μετανάστευσης. Να μπορεί δηλαδή να διαχειριστεί σωστά οποιαδήποτε μεταναστευτική κρίση, με ακραία και δυνητικά σενάρια να αποτελούν αξιολογικό κριτήριο, σημείωσε.
«Τα τελευταία δύο χρόνια αποδείξαμε στην Επιτροπή και στους εταίρους μας ότι δευτερεύουσες μεταναστευτικές ροές από την Κύπρο προς άλλα κράτη μέλη είναι σχεδόν μηδενικές, και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό», ανέφερε, μεταξύ άλλων. «Αποδεικνύουμε καθημερινά ότι η Κύπρος ως νησιωτικό κράτος χωρίς χερσαία σύνορα, δεν αποτελεί απειλή για μεταναστευτικές ροές προς άλλα κράτη μέλη, τουναντίον, η ένταξη της Δημοκρατίας θα ισχυροποιήσει την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση στο νοτιοανατολικότερο σύνορό της», σημείωσε, προσθέτοντας ότι πρέπει πάντοτε όμως να παραμένουμε σε ετοιμότητα ως προς το μεταναστευτικό.
Κάνοντας λεπτομερή αναφορά στις δράσεις της Κυβέρνησης και του Υπουργείου Εξωτερικών για την πλήρη ένταξη της χώρας στον χώρο Σένγκεν, ο κ. Κόμπος ανέφερε ότι η Κύπρος άρχισε να εφαρμόζει το βασικό πυρήνα του κεκτημένου του κώδικα θεωρήσεων Σένγκεν από την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση του 2004. Toυτέστιν, συνέχισε, για 21 χρόνια «εφαρμόζουμε τις γενικές υποχρεώσεις μας, χωρίς όμως να απολαμβάνουμε τα οφέλη και τα απορρέοντα δικαιώματα». Σημείωσε ότι αυτά αφορούν και στο ότι συνεχίζουν να υφίστανται γενικοί συνοριακοί έλεγχοι μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και των υπολοίπων κρατών μελών του Σένγκεν, ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία δεν δύναται να χορηγεί θεωρήσεις όπως όλα τα κράτη μέλη της ζώνης, δηλαδή που να επιτρέπουν στους επισκέπτες και τρίτων χωρών να κυκλοφορούν χωρίς άλλες διατυπώσεις εντός των υπολοίπων χωρών Σένγκεν και με ευνοϊκό καθεστώς. Ομοίως, για κατόχους αδειών διαμονής στην Κύπρο που δεν μπορούν να ταξιδεύουν εξίσου ελεύθερα προς και εντός του χώρου, σημείωσε.
«Οι συνέπειες των πιο πάνω είναι προφανείς και σαφέστατα δυσμενείς. Το κόστος είναι πολιτικό, είναι οικονομικό, αλλά βέβαια συμπεριλαμβάνει και την πρακτική ταλαιπωρία για τους συμπατριώτες μας και όσους έχουν την έδρα τους στην Κύπρο. Επιπτώσεις που επιβαρύνουν οικονομικά, μεταξύ άλλων και τις αεροπορικές εταιρείες», είπε.
Ο κ. Κόμπος, αναφερόμενος στα οφέλη από πιθανή πλήρη ένταξη, είπε ότι θα παρέχονται δικαιώματα κινητικότητας εντός του χώρου χωρίς κανένα ουσιαστικό έλεγχο για όσους νόμιμα διαμένουν στην Κύπρο για μακρά διάρκεια. Αυτό, πρόσθεσε, θα διευκολύνει την κινητικότητα τουριστών, εργατικού δυναμικού, παρόχων υπηρεσιών, καταναλωτών και φοιτητών. Όσον αφορά στις αεροπορικές εταιρείες, θα ενοποιηθεί ο τρόπος διαχείρισης πτήσεων και θα συμβάλει στην ενίσχυση της συνδεσιμότητας της χώρας, σημείωσε.
«Αναμένεται φυσικά να ενισχυθεί η διεθνής εμπιστοσύνη προς την Κύπρο, περιβάλλοντάς την και προβάλλοντάς την ως σταθερό και αξιόπιστο εταίρο, ικανό να προσφέρει ένα ασφαλές οικονομικά βιώσιμο περιβάλλον για άμεσες ξένες επενδύσεις και γενικότερη ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας», είπε ο Υπουργός.
Ανέφερε ακόμη ότι η άρση των ελέγχων, σε συνδυασμό με την πλήρη εφαρμογή του κεκτημένου Σένγκεν, αυξάνει το επίπεδο ασφαλείας. «Αυτό δεν είναι αντιφατικό, διότι η συμμόρφωση με τις υψηλότερες απαιτήσεις είναι προαπαιτούμενο, αλλά και συνεχής υποχρέωση για την άρση άλλων μορφών ελέγχων», είπε, αναφέροντας ότι πρόκειται στην ουσία για αναβάθμιση ασφαλείας. «Η Αστυνομία Κύπρου θα έχει πλέον πρόσβαση σε σειρά μηχανών αναζήτησης πληροφόρησης για κάθε άτομο που εισέρχεται ή βρίσκεται στην Κύπρο σε ευρωπαϊκές και διεθνείς βάσεις δεδομένων και θα εξυπηρετείται σε όλη την ελεύθερη Κύπρο με κινητές συσκευές ελέγχου», είπε.
Επεσήμανε ότι για την ενίσχυση της ασφάλειας της ΕΕ, της ορθής διαχείρισης της μετανάστευσης και της ροής της κυκλοφορίας στα εξωτερικά σύνορα, εφαρμόζονται συστήματα τεχνολογίας πληροφοριών μεγάλης κλίμακας. Μεταξύ άλλων ανέφερε το σύστημα εισόδου-εξόδου (entry-exit system), το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών και Αδειοδότησης Ταξιδίου, το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν «που είναι ήδη σε εφαρμογή», καθώς και το σύστημα πληροφοριών για τις θεωρήσεις, το λεγόμενο visa information system (VIS). Σημείωσε ότι η Κύπρος θα έχει πρόσβαση και ισότιμη συμμετοχή σε όλα τα συστήματα, τόσο ως προς την εφαρμογή όσο και ως προς τη μελλοντική λειτουργία και εξέλιξή τους.
Σχετικά με το VIS, το οποίο όπως είπε, αποτελεί και αρμοδιότητα του Υπουργείου Εξωτερικών, ανέφερε ότι είναι ένα σύστημα για την ανταλλαγή δεδομένων και για τις θεωρήσεις μεταξύ των κρατών μελών Σένγκεν και ότι προωθείται εντός των επόμενων ημερών σχετικό νομικό πλαίσιο στη Βουλή των Αντιπροσώπων, μέσω του οποίου καθορίζεται ο σκοπός, οι λειτουργίες και αρμοδιότητες του VIS.
Ο Υπουργός είπε ακόμη ότι μία ακόμη προϋπόθεση που πρέπει να ικανοποιήσει η Κύπρος είναι η ενίσχυση της προξενικής της παρουσίας ανά το παγκόσμιο με τη σύναψη συμφωνιών εκπροσώπησης και συνεργασίας με εξωτερικούς παρόχους, καθώς και με άλλα κράτη.
Είπε ακόμη ότι, η πλήρης ένταξη της Κύπρου στο Σένγκεν «θα ισχυροποιήσει και το νοτιοανατολικότερο σύνορο της ΕΕ». «Και αυτό έχει αναγνωριστεί από την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από τον αρμόδιο Επίτροπο και τη σχετική τεχνοκρατική ομάδα», είπε.
Σημείωσε ότι οι κινήσεις που έχουν δρομολογηθεί εκ μέρους της Κυβέρνησης έχουν ως αφετηρία τον Μάιο του 2019, όταν υπεβλήθη σε πολιτικό επίπεδο η δήλωση ετοιμότητας για ένταξη στον χώρο Σένγκεν και άνοιξε ο δρόμος για την επίσημη προετοιμασία ένταξης. Το πρώτο βήμα ήταν να προβεί η Επιτροπή μεταξύ των ετών 2019-2021 στην προβλεπόμενη αξιολόγηση σε έξι τομείς, προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, αστυνομική συνεργασία, έλεγχος εξωτερικών συνόρων, επιστροφές όσων δεν δικαιούνται καθεστώς προστασίας, θεωρήσεις και το σύστημα πληροφοριών. «Η αξιολόγηση κατέγραψε μεγάλο αριθμό συστάσεων στις οποίες η Κύπρος θα πρέπει να ανταποκριθεί με επιτυχία», είπε, προσθέτοντας πως προέκυψε ένας οδικός χάρτης υποχρεώσεων.
Ανέφερε ότι εκπονήθηκαν για καθέναν από τους έξι τομείς ειδικά σχέδια δράσης και έκτοτε κάθε έτος η πρόοδος αξιολογείται, υποβάλλονται παρατηρήσεις, κατευθυντήριες συστάσεις και συστάσεις για τις εκκρεμότητες. «Μόνο εάν εκπληρωθούν όλα τα τεχνικά κριτήρια, ικανοποιηθούν όλες οι συστάσεις, τότε το Συμβούλιο, μετά από θετική σχετική σύσταση της Επιτροπής, θα πρέπει να εγκρίνει την ένταξη στη ζώνη Σένγκεν, άρα πρόκειται περί διαδικασίας τόσο σε τεχνικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο», είπε ο κ. Κόμπος.
Είπε ακόμη ότι τον Μάρτιο του 2023 ανέλαβε το Υπουργείο Εξωτερικών και εκπονήθηκε μία στρατηγική «για το πώς μεθοδικά θα φτάσουμε στο στόχο ένταξης, και αυτό είναι πολιτική προτεραιότητα». Σημείωσε ότι η προσπάθεια που καταβάλλεται κινείται παράλληλα με τις προσπάθειες για ένταξη στο αμερικανικό πρόγραμμα απαλλαγής θεώρησης.
Ο ρόλος του Υπουργείου Εξωτερικών, είπε, είναι να συντονίζει τη διαδικασία ένταξης, να μεριμνήσει για την εκπλήρωση όλων των υποχρεώσεων που εκκρεμούν, να βοηθήσει στην επίλυση των προβλημάτων που προκύπτουν, να συνδράμει στην απορρόφηση κονδυλίων από τα ταμεία της ΕΕ και να διαπραγματευτεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Επεσήμανε ότι σε αυτή «τη σύνθετη κατάσταση πραγμάτων» εμπλέκονται το Υπουργείο Δικαιοσύνης, η Αστυνομία, τα Υφυπουργεία Μετανάστευσης, Καινοτομίας, Ευρωπαϊκών Θεμάτων, Κοινωνικής Πρόνοιας και Τουρισμού, τα Υπουργεία Εσωτερικών, Συγκοινωνιών, η Επίτροπος Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, καθώς και η Νομική Υπηρεσία.
Μεγάλη πρόκληση, είπε, αποτελούν διάφορα σημαντικά τεχνικά στοιχεία, όπως η έγκαιρη εφαρμογή νέων λογισμικών συστημάτων και η διάδραση που απαιτείται μεταξύ αυτών για την εκπλήρωση αρκετών από τις συστάσεις. Πρόσθεσε ότι ευθύνη και αρμοδιότητα του Υπουργείου Εξωτερικών είναι η προετοιμασία της κεντρικής υπηρεσίας και των διπλωματικών αποστολών του που θα εγκρίνουν τις θεωρήσεις Σένγκεν και για να μπει σε λειτουργία το νέο σύστημα VIS.
Είπε ακόμη ότι «μεγάλη πρόκληση ενόψει και της τελικής επίσκεψης αξιολόγησης από την Επιτροπή είναι η αντιμετώπιση οριζόντιων ελλείψεων σε ανθρώπινο δυναμικό». «Είναι κάτι το οποίο δεν πρέπει να υποτιμούμε. Είναι απαίτηση της Επιτροπής να υπάρχουν σωστά στελεχωμένες υπηρεσίες με επαρκή αριθμό και κατάρτιση», πρόσθεσε.
Σημείωσε ότι τον Φεβρουάριο, κατόπιν πρόσκλησης του Υπουργείου, ήρθε στην Κύπρο κλιμάκιο από την Επιτροπή και «έγιναν παρουσιάσεις από όλους τους ειδικούς μας για όλους τους τομείς που προανέφερα και εκεί διεφάνη το αποτέλεσμα της δουλειάς που έχει γίνει το τελευταίο διάστημα».
Σύμφωνα με τον Υπουργό, θα πρέπει να ολοκληρωθεί το έργο στις Λίμνες, να προχωρήσει το έργο των κινητών συσκευών για πλήρεις κινητούς αστυνομικούς ελέγχους, να προετοιμαστούν τα αεροδρόμια, τα λιμάνια, να αντιμετωπιστεί η έλλειψη προσωπικού σε κρίσιμους για σκοπούς Σένγκεν τομείς. «Κι εδώ προκύπτει ένα βασικό ζήτημα, του οικονομικού κόστους που πρέπει να σταθμιστεί φυσικά ως προς το όφελος και σε συνάρτηση με την απορρόφηση πόρων από την ΕΕ», ανέφερε σχετικά.
Πρόσθεσε ότι άρχισε ήδη η προετοιμασία του εδάφους για εξασφάλιση της στήριξης και θετικής στάσης άλλων κρατών μελών που θα πρέπει να εγκρίνουν την ένταξη της Κύπρου στον χώρο Σένγκεν.
Ο Υπουργός δήλωσε ακόμη ότι «καταρρίφθηκε ήδη η λανθασμένη εδραιωμένη για χρόνια αντίληψη τόσο εντός όσο και εκτός Κύπρου ότι η χώρα μας δεν ενδιαφέρεται να μπει στην ζώνη Σένγκεν».
Σημείωσε ότι το κεκτημένο Σένγκεν θα εφαρμοστεί στην ολότητά του στις περιοχές όπου η Κυπριακή Κυβέρνηση ασκεί αποτέλεσμα έλεγχο, ενώ η εφαρμογή του θα είναι σε αναστολή μέχρι τη λύση του Κυπριακού στις περιοχές της Δημοκρατίας, όπου αυτή δεν ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο, όπως ακριβώς συμβαίνει και με την εφαρμογή του υπόλοιπου κεκτημένου. Ο Κανονισμός της Πράσινης Γραμμής θα εξακολουθήσει να ρυθμίζει τις διακινήσεις, τις διελεύσεις προσώπων, υπηρεσιών και αγαθών από τα σημεία διέλευσης μέχρι την επίλυση του Κυπριακού, συμπλήρωσε.
Υπενθύμισε ότι «η πράσινη γραμμή δεν συνιστά εξωτερικό σύνορο» και είπε ότι σε αυτή θα γίνονται όλοι οι απαιτούμενοι έλεγχοι που θα διασφαλίζουν τη δημόσια ασφάλεια «χωρίς εκπτώσεις».
