Του Γιάννη Ιωάννου
Τα εύσημα στον απερχόμενο Πρόεδρο της ΚΔ, Νίκο Αναστασιάδη, έδωσε ο Πρόεδρος της Αιγύπτου, Αμπντελφατάχ αλ-Σίσι με επίκεντρο την διπλωματία του σχήματος των Τριμερών της περιόδου 2014-2023 με την συμμετοχή της Αιγύπτου, της Κύπρου, του Ισραήλ και της Ελλάδας. Τόσο η ανακοίνωση της αιγυπτιακής προεδρίας όσο και το σύνολο του αιγυπτιακού Τύπου το σαββατοκύριακο εκθείασαν την ενδυνάμωση των κυπροαιγυπτιακών σχέσεων την τελευταία δεκαετία με φόντο την πολιτική συνεργασίας σε σειρά τομέων όπως η ενέργεια, η ασφάλεια και το εμπόριο. Την ίδια στιγμή, την Κυριακή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, είχε εκτενή τηλεφωνική συνομιλία με τον ομόλογο του, από το Ισραήλ, Μπένιαμιν Νετανιάχου -επιβεβαιώνοντας την στρατηγική σημασία της σχέσης των δύο χωρών.
Πετυχημένες Τριμερείς
Το διπλωματικό σχήμα των Τριμερών συνεργασίας Κύπρου-Ελλάδας και κρατών της περιοχής εγκαινιάστηκε το 2014 με την πρώτη Τριμερή, στη Κύπρο, Ελλάδας-Αιγύπτου-Κύπρου κι έκτοτε πολλά σχήματα του εν λόγω διπλωματικού εργαλείου εμβάθυναν τις σχέσεις της Κύπρου με τα κράτη της ανατολικής Μεσογείου και του υποσυστήματος ΜΕΝΑ σε διμερές και πολυμερές επίπεδο. Ο Πρόεδρος Σίσι εκθείασε την πολιτική δέσμευση του κ. Αναστασιάδη στη διπλωματία των Τριμερών ξεχωρίζοντας τόσο την δημιουργία του Φόρουμ Αερίου Ανατολικής Μεσογείου (EMGF) όσο και την τη σημασία των συμφωνιών Αιγύπτου, Κύπρου και Ελλάδας (σ.σ. υπεγράφη τον Οκτώβριο του 2021) για την ηλεκτρική σύνδεση Βόρειας Αφρικής και Ευρώπης με υποθαλάσσιο καλώδιο -ως κορυφαίων αποτελεσμάτων στην εμβάθυνση της συνεργασίας των κρατών της περιοχής.
Αναλυτικά, το σαββατοκύριακο, τα είπαν και Χριστοδουλίδης-Νετανιάχου με την «Κ» να μαθαίνει για επίσημη επίσκεψη -κατόπιν προσκλήσεως- του Προέδρου στο Τελ Αβίβ στις αρχές Απριλίου.
Προκλήσεις ενόψει
Η διπλωματία των Τριμερών δείχνει να έχει καθιερωθεί ως εργαλείο στην περιοχή με την όποια κριτική να εδράζεται σε ανά καιρούς μικρές αστοχίες όπως πχ η αποτυχία μεταφοράς -έναντι της Αιγύπτου- της έδρας του Φόρουμ Αερίου στη Κύπρο. Για την καινούργια κυβέρνηση δεν χωρεί αμφιβολία πως η πολιτική των Τριμερών θα συνεχιστεί με φόντο τα δύο σημαντικά, για τη Κύπρο και την περιοχή, κράτη της Αιγύπτου και του Ισραήλ και την ενίσχυση του σχήματος με την προσθήκη κι άλλων κρατών (πχ Ιορδανία, Λίβανος, κοκ). Οι προκλήσεις ωστόσο στο πάντα ρευστό κι ασταθές περιβάλλον της ανατολικής Μεσογείου παραμένουν πάντα εκεί με τις πιο ενδιαφέρουσες, για τους επόμενους κρίσιμους μήνες, να εδράζονται:
• Στην σταδιακή ομαλοποίηση των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας και Αιγύπτου-Τουρκίας που ενισχύθηκε από την επιτάχυνση των εξελίξεων λόγω των σεισμών της 5ης Φεβρουαρίου. Εξ’ ορισμού κάτι τέτοιο κάνει την συνεργασία των κρατών στην περιοχή συμπεριληπτική σε σχέση με αφηγήματα απομόνωσης της Τουρκίας που ακούστηκαν και γράφτηκαν στην κυπριακή δημόσια σφαίρα σε σχέση με τις Τριμερείς
• Στο ρευστό πολιτικό περιβάλλον του Ισραήλ ως προς την νέα θητεία Νετανιάχου. Το αν ο «Μπίμπι» θα επιβιώσει παραμένει ανοικτό τους επόμενους μήνες που σε συνδυασμό με το συγκείμενο ενός νέου κύκλου βίας στο Παλαιστινιακό θα μπορούσε να δημιουργήσει συνθήκες ανισότητας στη σχέση Κύπρου-Ισραήλ. Στο εν λόγω κεφάλαιο, ανοικτό παραμένει το ζήτημα της εκκρεμότητας στο «Αφροδίτη-Ισάι» που καθυστερεί την ανάπτυξη του μοναδικού άμεσα εμπορικά αξιοποιήσιμου κοιτάσματος φυσικού αερίου της ΚΔ. Επί τούτου, η νέα κυβέρνηση οφείλει να προτεραιοποιήσει το θέμα και τέλος
• Το ρευστό περιβάλλον του καθορισμού των θαλασσίων ζωνών της περιοχής, ιδίως μετά την συμφωνία Λιβάνου-Ισραήλ (σ.σ. ο Λίβανος αποτελεί πάντα πρόκληση για την περιοχή και δη τη Κύπρο λόγω της ουσιαστικής αποτυχίας του ως κράτους), πεδίο που εξ’ ορισμού δεσπόζει ο τουρκικός αναθεωρητισμός με αιχμή τις έρευνες της Τουρκίας στην περιοχή
