Του Γιάννη Ιωάννου
Ενεργό διπλωματικό ρόλο διεκδικεί η Λευκωσία με φόντο τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς στην Λωρίδα της Γάζας κι εν μέσω των, χερσαίων, επιχειρήσεων του IDF εντός της γεωγραφικής επικράτειας του παλαιστινιακού θύλακα -ο οποίος συνοδεύεται κι από εκτενή ανθρωπιστική καταστροφή. Ο υπουργός Εξωτερικών, κ. Κόμπος, ταξίδεψε την Κυριακή και την Δευτέρα σε Ιορδανία και παλαιστινιακά εδάφη (Ραμάλα) όπου είχε συναντήσεις με τους ομόλογους του, Ayman Safadi και Riyad al-Maliki ενώ η Λευκωσία διεκδικεί, μετά την σύσκεψη του Καίρου και σε στενό συντονισμό με την Ελλάδα και την Γαλλία, κυπριακό αποτύπωμα στη δημιουργία ενός ανθρωπιστικού διαδρόμου -διά της θαλάσσιας οδού και μέσω ασφαλούς κυπριακού λιμένα- για την ανακούφιση της Γάζας. Το τελευταίο με προϋπόθεση πάντα, όπως αντιλαμβάνεται η «Κ», την επιβολή μιας εκεχειρίας επί του εδάφους. Ο ίδιος ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης μάλιστα αναφέρθηκε με δηλώσεις του στην κυπριακή πρωτοβουλία τονίζοντας το γεγονός (…) ότι η διεθνής κοινότητα, η ΕΕ όσο και τα εμπλεκόμενα μέρη στην κρίση, αναγνωρίζουν και χαιρετίζουν την πρωτοβουλία και τον ρόλο που μπορούμε να διαδραματίσουμε και ελπίζω τις επόμενες μέρες να καταφέρουμε αξιοποιώντας τους λιμένες της Κυπριακής Δημοκρατίας να αποστείλουμε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα».
Δύσκολη εξίσωση
Η δημιουργία ενός ανθρωπιστικού διαδρόμου από λιμάνι της ΚΔ προς την Γάζα για την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας (προμήθειες πρώτης ανάγκης, ιατροφαρμακευτικό υλικό, κοκ) αποτελεί, επί της αρχής, μια δύσκολη αλλά όχι ακατόρθωτη εξίσωση για την πολυμερή ανθρωπιστική διπλωματία του Μεσανατολικού με φόντο το συγκείμενο της Γάζας και την εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Λωρίδα της Γάζας εξάλλου συνδέεται με τον έξω κόσμο κυρίως μέσω Αιγύπτου και του συνοριακού περάσματος της Ράφα (σ.σ. Rafah Border Crossing, διεθνώς αναγνωρισμένο στα πλαίσια της ιστορικής ειρήνευσης Ισραήλ-Αιγύπτου μετά το Camp David, το 1979) στην αιγυπτιοπαλαιστινιακή μεθόριο ή με την ανατολική Μεσόγειο λόγω των μεσογειακών της ακτών.
H Λευκωσία, από κοινού με Αθήνα και Παρίσι διεκδικεί ενεργή εμπλοκή στο ανθρωπιστικό πρότζεκτ λόγω εγγύτητας και ευρωπαϊκής ιδιότητας δεδομένου ότι η ανακούφιση της περιοχής εν μέσω στρατιωτικών επιχειρήσεων (κατά την διάρκεια συμφωνημένων ανθρωπιστικών εκεχειριών ή μιας μεγάλης έκτασης συμφωνία κατάπαυσης πυρός) ή μετά το πέρας της σύγκρουσης έχει πολλαπλές επιπτώσεις για την περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής και της ΕΕ. Η Λευκωσία επιδιώκει μια προσέγγιση:
• Σε στενή συνεργασία με τους άμεσα εμπλεκόμενους δρώντες στο συγκείμενο της Γάζας όπως η Αίγυπτος, η Ιορδανία και η Παλαιστινιακή Αρχή. Με το Ισραήλ. Και, τέλος, με την Ελλάδα και την Γαλλία με τις οποίες συν-πλαισιώνει την πρωτοβουλία και στην ευρωπαϊκή της διάσταση και
• Στη βάση της επαναλαμβανόμενης θέσης της, μετά τις 7 Οκτωβρίου και της κλιμάκωσης στο Μεσανατολικό, για αποκλιμάκωση στην περιοχή
Χάρτης της Λωρίδας της Γάζας όπου φαίνεται το στρατηγικής σημασίας πέρασμα της Ράφα στα σύνορα με την Αίγυπτο. Άλλα σημεία εισόδου στην ισραηλινή επικράτεια, που δεν λειτουργούν πλην του Ερέζ, καθώς και σημεία που ανά καιρούς έχουν προταθεί για την δημιουργία λιμένων για την ανθρωπιστική ανακούφιση της περιοχής. Το ζήτημα που περιπλέκει την ανθρωπιστική βοήθεια προς την Γάζα αφορά στη τύχη ενός κύματος προσφύγων δεδομένης της στάσης της Αιγύπτου και της Ιορδανίας, την διείσδυση του IDF (μέχρι στιγμής σε μια έκταση 6χλμ) και την χρονική διάρκεια των επιχειρήσεων.
Η μεγάλη εικόνα
Η πρόταση της Λευκωσίας για έναν ανθρωπιστικό διάδρομο προς τη Γάζα -διά θαλάσσης- σε περιόδους κρίσεων (π.χ. 2014, 2018, κ.ο.κ.) με σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς δεν είναι ακριβώς νέα. Απασχόλησε έντονα στο παρελθόν, ιδίως μετά το 2008, την εξωτερική πολιτική πολλών χωρών της περιοχής ενώ υιοθετήθηκε ουσιαστικά και από την Ευρωπαϊκή Ένωση στα πλαίσια των διπλωματικών της εργαλείων για την ειρήνευση στη Μέση Ανατολή (ΜΕPP) και την άρση του αδιεξόδου της Γάζας στα πλαίσια της δημιουργίας ενός εμπορικού διαδρόμου (“toolbox” of possible activities and actions in support to the Middle East Peace Process) -με αποκορύφωμα τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τον Ιούλιο του 2014.
Η ανακούφιση της Γάζας (“Gaza Relief”) δίνει σε κάθε περίπτωση και σε μια πολύ κρίσιμη συγκυρία για την περιοχή ευκαιρίες για να διαδραματίσει η Κύπρος ενεργό διπλωματικό ρόλο αλλά, παράλληλα, αποτελεί και μια λεπτή άσκηση διατήρησης ισορροπιών μιας και το ζήτημα συχνά περιπλέκει στα πλαίσια της αραβοϊσραηλινής σύγκρουσης αλλά και των ενδοαραβικών δυναμικών ανταγωνισμού μεταξύ των άμεσα εμπλεκομένων χωρών. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η έκταση και η διάρκεια της χερσαίας επιχείρησης της Γάζας από τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις καθώς και το μέγεθος της ανθρωπιστικής καταστροφής στην περιοχή -δεδομένων των απωλειών αμάχων Παλαιστινίων.
Καταληκτικά, αν η πρωτοβουλία ευοδωθεί οποιαδήποτε χρήση κυπριακού λιμένα για την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας προς την Γάζα περνά μέσα από μια νέα, και πιο σύνθετη, φάση στην οποία απαιτούνται σοβαρή προετοιμασία, διασφάλιση σε θεσμικό και πολιτικό επίπεδο διαφόρων πτυχών της πρωτοβουλίας και φυσικά πρόνοιες ασφάλειας σε πολλαπλά επίπεδα -που αφορούν την ίδια την ΚΔ.
