Του Γιάννη Ιωάννου
Όλα τα βλέμματα στραμμένα προς το Βίλνιους της Λιθουανίας, και την Σύνοδο του ΝΑΤΟ, έχει η Λευκωσία μιας και η διαπραγματευτική διελκυστίνδα Τουρκίας-Δύσης -με φόντο την ένταξη της Σουηδίας στην Συμμαχία- κρίνει σε μεγάλο βαθμό το πλέγμα σχέσεων του Ερντογάν με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ για τους επόμενους μήνες. Την ίδια στιγμή τόσο η συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν όσο και αυτή του Τούρκου Προέδρου με τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν έχουν, για σειρά λόγων, και κυπριακό ενδιαφέρον. Παράλληλα, η Λευκωσία κοιτάζει και προς τη Νέα Υόρκη και την έδρα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, μιας και ο υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος, το ίδιο διήμερο της Συνόδου του ΝΑΤΟ θα έχει εκτενείς συναντήσεις με την τριάδα της ηγεσίας του διεθνούς οργανισμού σε μια διπλωματική προσπάθεια με στόχο τον διορισμό ειδικού απεσταλμένου του Γενικού Γραμματέα για το Κυπριακό και την επανεκκίνηση των συνομιλιών.
Ορόσημο με σινιάλα Ερντογάν
Η Σύνοδος του ΝΑΤΟ στη Λιθουανία αποτελεί ένα σημαντικό ορόσημο όχι μόνο για το ζήτημα ένταξης της Σουηδίας στους κόλπους της Συμμαχίας αλλά και το πως θα διαμορφωθούν οι σχέσεις Τουρκίας-Δύσης το αμέσως επόμενο διάστημα. Ο Ερντογάν δείχνει να έχει δημιουργήσει ένα bargain υψηλού ρίσκου (αλλά και υψηλής απόδοσης) με φόντο την σκληρή γραμμή του για την Σουηδία και το ζήτημα των F-16 αλλά, ταυτόχρονα, και να ποντάρει στον ίδιο τον Αμερικανό Πρόεδρο, Τζο Μπάιντεν, για την εξεύρεση μιας αμοιβαίας επωφελούς λύσης στο ζήτημα. Επί τούτου τα σινιάλα Ερντογάν είναι πολλαπλά:
- Yποδέχθηκε προ ημερών τον Ουκρανό Πρόεδρο Ζελένσκι στέλνοντας μήνυμα απρόσκοπτης στήριξης της ένταξης της Ουκρανίας, μελλοντικά, στο ΝΑΤΟ -προχωρώντας και σε μια υψηλού συμβολισμού κίνηση με την παράδοση στον Ουκρανό Πρόεδρο της ηγεσίας του τάγματος «Αζόφ» που παρέμεναν επί τουρκικού εδάφους στα πλαίσια συμφωνίας με την Ρωσία (κίνηση που προκάλεσε την επίσημη αντίδραση της Μόσχας)
- Επικοινώνησε τηλεφωνικά, μετά από πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, με τον Αμερικανό Πρόεδρο Μπάιντεν αναφερόμενος και στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ -πτυχή που αγγίζει συγκεκριμένες χορδές των ευρωατλαντικών προσεγγίσεων ενόψει Συνόδου
- Υπονόησε πως θα κινηθεί, ακόμη και μονομερώς, μετά τις 17 Ιουλίου (ημερομηνίας επανεξέτασης της συμφωνίας) ως προς το ζήτημα της διασφάλισης του επισιτιστικού διαδρόμου της Μαύρης Θάλασσας
Πέραν όμως των σινιάλων Ερντογάν προς τη Δύση, για τη Κύπρο, τεράστιας σημασίας έχει η συνάντηση της Τετάρτης, 12 Ιουνίου, του Τούρκου Προέδρου με τον Έλληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη. Η συνάντηση όχι μόνο θα επιβεβαιώσει μια διαδικασία επαναπροσέγγισης Αθήνας-Άγκυρας που ο ίδιος ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπάιντεν, με δηλώσεις του περί εξοπλιστικής ισορροπίας, στηρίζει αλλά αναμένεται να έχει και κυπριακό ενδιαφέρον ως προς την μεταφορά μηνυμάτων εκ μέρους των Αθηνών με φόντο τη Κύπρο στο νοτιοανατολικό άκρο του ΝΑΤΟ αλλά και την προοπτική επανέναρξης των συνομιλιών. Επί τούτου, την Δευτέρα, ο κ. Μητσοτάκης είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη ενόψει της Συνόδου για λόγους συντονισμού. Ως εκ τούτου, από την συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν αναμένεται, ιδίως για την Λευκωσία, να γίνει μια πραγματική ανάγνωση προθέσεων του Τούρκου Προέδρου για την προοπτική επανέναρξης διαλόγου στο Κυπριακό.
Μπαράζ επαφών Κόμπου
Κι ενόσω η μεγάλη εικόνα των διπλωματικών εξελίξεων θα εκτυλίσσεται στη Λιθουανία, ο υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος, θα έχει μπαράζ επαφών στη Νέα Υόρκη προκειμένου να πειστούν τα ΗΕ για την αποστολή ειδικού απεσταλμένου στο Κυπριακό. Ο κ. Κόμπος θα δει την Τρίτη 11 Ιουνίου τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ενώ θα έχει συναντήσεις και με τους δύο αναπληρωτές Γενικούς Γραμματείς (για Ειρηνευτικές Υποθέσεις και για Πολιτικές Υποθέσεις, Λακρουά και ντι Κάρλο, αντίστοιχα καθώς και με τον αναπληρωτή Γραμματέα για Νομικές Υποθέσεις, Σοάρες). Μετά την επιστολή του Προέδρου Χριστοδουλίδη προς τον Γενικό Γραμματέα, ο κ. Κόμπος θα αναλάβει το δύσκολο έργο του να πείσει για τον διορισμό απεσταλμένου και παράλληλα να διαφωτίσει τις πτυχές της πρωτοβουλίας της Λευκωσίας για ενεργό εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην διαδικασία άρσης του αδιεξόδου των συνομιλιών -εδώ και μια εξαετία.
Η συνάντηση, στο περιθώριο των επαφών του κ. Κόμπου στον ΟΗΕ, που ξεχωρίζει είναι αυτή με τον Αμερικανό Υφυπουργό Εξωτερικών, αρμόδιο για θέματα ενεργειακών πόρων, Τζέφρι Πάιατ. Ο κ. Πάιατ, που θήτευσε ως πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα την περίοδο 2016-2022, θεωρείται άριστος γνώστης της περιοχής, των ελληνοτουρκικών και του Κυπριακού και σε αυτόν αποδίδεται από αναλυτές και δημοσιογράφους η σημαντική αναβάθμιση των σχέσεων ΗΠΑ-Ελλάδος την περίοδο (2016-2017) που συνέπεσε μάλιστα χρονικά η τελευταία κορύφωση των συνομιλιών του Κυπριακού. Επιπλέον με φόντο τις διεργασίες στις σχέσεις του «τετραγώνου» ΕΕ-ΝΑΤΟ-Δύση-Τουρκία, η συνάντηση Κόμπου-Πάιατ μπορεί να μεταφέρει θετικά μηνύματα προς την Άγκυρα -πάντα με άξονα την επανέναρξη της διαδικασίας των συνομιλιών.
Καταληκτικά
Τόσο η Σύνοδος του ΝΑΤΟ όσο και οι επαφές Κόμπου στην έδρα του ΟΗΕ θα κρίνουν, σε μεγάλο βαθμό, αν υπάρχει περιθώριο -σε ένα τελευταίο μάλλον παράθυρο ευκαιρίας, να ξανατεθεί το Κυπριακό επί βάσεων διαπραγμάτευσης με την επανεκκίνηση των συνομιλιών κατά τους τους επόμενους μήνες. Αυτό που σίγουρα αναμένεται, πέραν του αν η Τουρκία θα φύγει ή όχι από το Βίλνιους με σημαντικά διπλωματικά κέρδη σε σχέση με το ζήτημα των F-16 και τις ενστάσεις της για την Σουηδία, είναι πως ο επόμενος σημαντικός σταθμός για το αν υπάρχει, όντως, προοπτική είναι, ξανά, η Νέα Υόρκη τον προσεχή Σεπτέμβριο. Και το ζητούμενο εκεί είναι μια συνάντηση του Γενικού Γραμματέα με τους δύο ηγέτες στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης -προκειμένου να ολοκληρωθεί με τον διορισμό, εκ μέρους του κ. Γκουτέρες, ενός ειδικού απεσταλμένου για το Κυπριακό.
