Kathimerini.gr
ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ. Σε επικίνδυνη κλιμάκωση της έντασης παρ’ ολίγον να οδηγήσει η πρόσκρουση της τουρκικής φρεγάτας «Κεμάλ Ρέις» με την ελληνική «Λήμνος». Το περιστατικό σημειώθηκε την περασμένη Τετάρτη και επιβεβαιώνει την εκτίμηση ότι η Αγκυρα παίζει με τη φωτιά, επιλέγοντας να στείλει το «Ορούτς Ρέις» στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, συνοδεία πολεμικών σκαφών και γνωρίζοντας ότι η ελληνική πλευρά θα έστελνε στην περιοχή ναυτικές δυνάμεις.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το περιστατικό έλαβε χώρα ως εξής: Η τουρκική φρεγάτα έπλεε αριστερά από τη φρεγάτα «Λήμνος» όταν επιχείρησε την «προσπέραση», στρίβοντας δεξιά, ενώ το ελληνικό σκάφος είχε προειδοποιήσει πως έχει προτεραιότητα. Εκτιμάται ότι ο Τούρκος κυβερνήτης, που προέβη σε λάθος χειρισμούς, υπέθεσε πως το ελληνικό σκάφος θα έκοβε ταχύτητα. Το «Λήμνος» συνέχισε τη σταθερή πορεία του, το τουρκικό άλλαξε τη δική του, με αποτέλεσμα να προσκρούσει με το πρυμναίο μέρος του στην πλώρη της ελληνικής φρεγάτας και να υποστεί σημαντικές υλικές ζημιές.
Το επεισόδιο κρατήθηκε χαμηλά από την ελληνική πλευρά, καθώς δεν ήθελε να δοθεί έκταση. Από τουρκικής πλευράς, για λόγους γοήτρου, αρχικώς αποσιωπήθηκε η είδηση. Η συνέχεια όμως δεν ήταν ανάλογη. Ο Τούρκος πρόεδρος την Πέμπτη το απόγευμα προχώρησε σε μία δήλωση με την οποία επιχείρησε να διαστρεβλώσει δις το περιστατικό. Αφενός το συνέδεσε με το «Ορούτς Ρέις», χωρίς να έχει άμεση σχέση, αφετέρου άφησε να αιωρείται ποια ήταν η κατάληξη του περιστατικού, χρησιμοποιώντας τη φράση «οι Ελληνες πήραν απάντηση για αυτό».
Η Αθήνα παρά το ότι είχε επιλέξει συνειδητά χαμηλούς τόνους, δεν άφησε αναπάντητες τις δηλώσεις και σε σύσκεψη που έγινε στο Μέγαρο Μαξίμου το απόγευμα της Πέμπτης υπό τον πρωθυπουργό και με τη συμμετοχή των κ. Δένδια, Παναγιωτόπουλου και Α/ΓΕΕΘΑ Κων/νου Φλώρου αποφασίστηκε να ενημερωθεί αναλυτικά η διεθνής κοινότητα την Παρασκευή κατά την τηλεδιάσκεψη των ΥΠΕΞ.
Η γαλλική παρουσία
Το παρ’ ολίγον θερμό επεισόδιο προσδίδει ακόμη πιο βαρύνουσα σημασία στην ενίσχυση της γαλλικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η κοινή αεροναυτική άσκηση Ελλάδας - Γαλλίας της περασμένης Πέμπτης σε περιοχή ανατολικά της Κρήτης, συμπεριλαμβανομένης και αυτής την οποία έχει δεσμεύσει με παράνομη NAVTEX η Τουρκία για διεξαγωγή ερευνών, δεν ήταν εξαπίνης αλλά είναι αποτέλεσμα μιας μακράς διπλωματικής ζύμωσης μεταξύ των κ. Μακρόν και Μητσοτάκη που ξεκίνησε πριν από τέσσερα χρόνια.
Βρισκόμαστε στο 2016 και ο σημερινός πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν είναι υπουργός Οικονομίας της Γαλλίας και ο Κυριάκος Μητσοτάκης αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Στο γραφείο του Γάλλου υπουργού γίνεται η πρώτη συνάντηση μεταξύ των δύο ανδρών η οποία ξεκινά στις 8 το πρωί και κρατάει –κάτι που δεν είθισται– πάνω από μία ώρα. Η συζήτηση βεβαίως τότε περιστράφηκε γύρω από την Ελλάδα και την κακή οικονομική και πολιτική κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα μετά το ταραγμένο 2015. Οι βάσεις για μία καλή σχέση είχαν μπει, καθώς οι δύο πολιτικοί στο τέλος της συζήτησης δεσμεύτηκαν να κρατήσουν απευθείας επαφή.
Η δεύτερη συνάντηση μεταξύ των δύο ηγετών έγινε ένα χρόνο αργότερα, το 2017, όταν ο Εμανουέλ Μακρόν επισκέφθηκε την Ελλάδα, με πρωθυπουργό τότε τον Αλέξη Τσίπρα και εξεφώνησε την ιστορική πια ομιλία στην Πνύκα. Ο πρόεδρος της Γαλλίας συναντήθηκε τετ α τετ με τον τότε αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο οποίος δήλωσε πως «είχε» με τον Γάλλο πρόεδρο «μια πολύ ουσιαστική συζήτηση για όλα τα κρίσιμα θέματα, που αφορούν τη χώρα μας και την Ευρώπη, αλλά και για την ανάγκη εμβάθυνσης της Ευρωζώνης».
Ενα μήνα μετά τη νίκη
Η επιβεβαίωση της στενής σχέσης των δύο πολιτικών ήρθε μετά τη νίκη του Κυριάκου Μητσοτάκη στις εθνικές εκλογές του Ιουλίου του 2019. Από τις πρώτες επισκέψεις που έκανε ο νέος τότε πρωθυπουργός ήταν στο Παρίσι στις 22 Αυγούστου, μετά βεβαίως τη Λευκωσία που είθισται πάντα να είναι ο πρώτος σταθμός κάθε νέου Ελληνα πρωθυπουργού. Τότε στο Ελιζέ μίλησαν με τον πρόεδρο Μακρόν για τη συνεργασία των δύο χωρών σε οικονομικό και επενδυτικό επίπεδο.
Λίγοι θυμούνται, ωστόσο, πως στο μενού των συζητήσεων, παρά το ότι βρισκόμαστε ένα χρόνο πριν, ήταν και η τουρκική προκλητικότητα. Αλλωστε, δεν είχε περάσει πολύς καιρός που ο πρόεδρος της Γαλλίας είχε ζητήσει δημοσίως από τον Ταγίπ Ερντογάν να σταματήσει τις έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ, ενώ είχε εκφράσει ευθέως αντιρρήσεις αναφορικά με την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, «παγώνοντας» ουσιαστικά τις σχέσεις Αγκυρας - Παρισιού.
Αυτή πάντως δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Γάλλος πρόεδρος έδειξε την αντίθεσή του στις τουρκικές κινήσεις και πρωτοβουλίες, χρησιμοποιώντας ενίοτε σκληρή γλώσσα. Τον περασμένο Ιούνιο ο κ. Μακρόν άσκησε κριτική για την στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας στη Λιβύη, σημειώνοντας πως η Γαλλία δεν πρόκειται να την ανεχθεί και κατηγορώντας την Αγκυρα για «επικίνδυνο παιχνίδι» στη βορειοαφρικανική χώρα. Ο Γάλλος πρόεδρος μάλιστα δεν δίστασε να επικρίνει το ΝΑΤΟ μιλώντας για εγκεφαλικό θάνατο της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Η Αγκυρα πάντως απάντησε στις κατηγορίες του Γάλλου προέδρου, τονίζοντας πως το Παρίσι «έχει σημαντική ευθύνη για το χάος στη Λιβύη και εκείνη είναι που παίζει στην πράξη το επικίνδυνο παιχνίδι».
Η κοινή άσκηση
Τα παραπάνω δείχνουν πως η κοινή άσκηση Ελλάδας - Γαλλίας στην Ανατολική Μεσόγειο που ξεκίνησε την περασμένη Πέμπτη το πρωί, μόνο έκπληξη δεν αποτελεί, αλλά περισσότερο είναι το αποτέλεσμα μιας στενής διπλωματικής σχέσης που έγινε ακόμα στενότερη, λόγω των στρατηγικών επιλογών τόσο του κ. Μακρόν όσο και του κ. Μητσοτάκη. Σύμφωνα με πληροφορίες, μάλιστα, οι δύο ηγέτες στο περιθώριο της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες για το Ταμείο Ανάκαμψης συζήτησαν και το θέμα της κοινής άσκησης χωρίς όμως να προσδιορίσουν ημερομηνία, αλλά αφήνοντας ανοιχτή τη συζήτηση για το μέλλον.
Για τους λάτρεις, πάντως, της σημειολογίας δεν μπορεί να διαφύγει την προσοχή πως δύο ημέρες μετά το πέρας της Συνόδου Κορυφής για το Ταμείο Ανάκαμψης, ο Εμανουέλ Μακρόν έκανε δημόσια ανάρτηση στα ελληνικά εκφράζοντας, μεταξύ άλλων, «την αλληλεγγύη της Γαλλίας προς την Κύπρο και την Ελλάδα απέναντι στις τουρκικές παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων τους».
Παρ’ όλα αυτά, όπως προειπώθηκε, η κοινή άσκηση των δύο χωρών δεν είχε κλειδώσει. Καλά πληροφορημένες πηγές λένε πως η τελική απόφαση πάρθηκε κυριολεκτικά τις τελευταίες ημέρες κατόπιν προσωπικών επαφών των δύο ηγετών, που μεταξύ τους έχει «αναπτυχθεί χημεία» όπως το θέτει στην «Κ» κυβερνητική πηγή.
Ετσι καταλήξαμε στη λιτή ανακοίνωση του Γάλλου προέδρου εντός της εβδομάδας που, μεταξύ άλλων, προειδοποίησε την Τουρκία να σταματήσει τις μονομερείς έρευνες και παράλληλα ανακοίνωσε την ενίσχυση της γαλλικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ανατολική Μεσόγειο που έφερε δίπλα στις φρεγάτες «Σπέτσαι», «Αιγαίον», «Λήμνος», «Κουντουριώτης» τη γαλλική ομάδα πλοίων (Task Force) αποτελούμενη από το γαλλικό ελικοπτεροφόρο FS «Tonnerre» και τη φρεγάτα FS «La Fayette».
«Αυτή η στρατιωτική παρουσία έχει στόχο να ενισχύσει την αυτόνομη αξιολόγηση της κατάστασης και να υπογραμμίσει τη δέσμευση της Γαλλίας στην ελεύθερη κυκλοφορία, στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στη Μεσόγειο και στον σεβασμό του διεθνούς δικαίου», υπογράμμισε το γαλλικό υπουργείο Αμυνας.
