Kathimerini.gr
Σε φάση μεγαλύτερης αβεβαιότητας και κλιμακούμενων κινδύνων φαίνεται πως εισέρχονται οι σχέσεις της Ρωσίας με τη Δύση, έπειτα από μία εβδομάδα ραγδαίων εξελίξεων στο ουκρανικό μέτωπο κατά την οποία άλλαξαν πολλά από τα δεδομένα όπως είχαν διαμορφωθεί μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου.
Η εβδομάδα σηματοδότησε την αναίρεση περισσότερων βεβαιοτήτων – μεταξύ όσων άντεξαν στη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία.
- Πιο συγκεκριμένα, τις προηγούμενες ημέρες ο Βλαντιμίρ Πούτιν αποφάσισε να μειώσει τους περιορισμούς στη χρήση ρωσικών πυρηνικών όπλων.
- Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία πέρασαν ακόμη μία κόκκινη γραμμή του Ρώσου προέδρου, επιτρέποντας στην
- Ουκρανία να εκτοξεύσει δυτικούς πυραύλους μεγαλύτερου βεληνεκούς εναντίον στόχων στη Ρωσία.
Η κλιμάκωση κορυφώθηκε με την εκτόξευση από τη Μόσχα «πειραματικού» βαλλιστικού πυραύλου –ικανού να μεταφέρει πυρηνική κεφαλή– εναντίον στρατιωτικού στόχου στην Ουκρανία.
Το Κίεβο θα έχει συνομιλίες με το ΝΑΤΟ την Τρίτη, στη σκιά των τελευταίων εξελίξεων, έπειτα από ουκρανικό αίτημα.
Το μήνυμα από τη Ρωσία προς κάθε χώρα που προμηθεύει στην Ουκρανία τέτοια όπλα και για τέτοιο σκοπό ήταν ξεκάθαρο: «Δικαιούμαστε να χρησιμοποιήσουμε τα όπλα μας εναντίον των στρατιωτικών εγκαταστάσεων εκείνων των χωρών που επιτρέπουν τη χρήση των όπλων τους εναντίον δικών μας εγκαταστάσεων». Αυτά ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο Ρώσος πρόεδρος σε διάγγελμά του το βράδυ της Πέμπτης.
Ωστόσο, ποιες θα μπορούσαν να είναι οι επόμενες κινήσεις του Ρώσου προέδρου; «Πιθανόν, ακόμη και ο ίδιος ο Πούτιν να μην έχει απάντηση σε αυτή την ερώτηση, κάτι που σημαίνει ότι η κατάσταση είναι ίσως ακόμα πιο σοβαρή», αναφέρει στο BBC ο Στιβ Ρόζενμπεργκ, ανταποκριτής του βρετανικού δικτύου στη Ρωσία.
Ακολουθούν κάποιες από τις επιλογές στις οποίες έχει αναφερθεί με ευθύ ή έμμεσο τρόπο στο πρόσφατο παρελθόν.
Τα σενάρια
Η εισβολή στην Ουκρανία, η απόφαση να κηρύξει τέσσερα ουκρανικά εδάφη ως μέρος της Ρωσίας και η ανάπτυξη βορειοκορεατικών στρατευμάτων στην περιοχή του Κουρσκ αποτελούν αποφάσεις του Πούτιν που σκιαγραφούν τις στιγμές ρωσικής κλιμάκωσης στη σύγκρουση.
Μετά την εκτόξευση βαλλιστικού πυραύλου μεσαίου βεληνεκούς –για πρώτη φορά– εναντίον στρατιωτικού στόχου στην περιοχή Ντνίπρο της Ουκρανίας και τις νέες προειδοποιήσεις προς τη Δύση, η παγκόσμια ανησυχία αυξάνεται για το ποιες θα μπορούσαν να είναι οι επόμενες κινήσεις του Ρώσου προέδρου.
- Μία από τις επιλογές θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα νέο μπαράζ ρωσικών επιθέσεων και μεγαλύτερης κλίμακας βομβαρδισμοί εναντίον στόχων στην Ουκρανία.
- Επίσης, μία ρωσική «απάντηση» θα μπορούσε να έχει τη μορφή έξαρσης ενός υβριδικού ρωσικού πολέμου εναντίον της Δύσης. Ο επικεφαλής της βρετανικής υπηρεσίας MI5 προειδοποίησε ότι η ρωσική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών επεξεργαζόταν σενάριο «χάους σε βρετανικούς και ευρωπαϊκούς δρόμους». «Υπάρχουν ακόμη σενάρια για εμπρησμούς, δολιοφθορές και άλλα», όπως ανέφερε ο ίδιος αξιωματούχος.
- Αλλη μορφή αντιποίνων θα μπορούσε να συνδέεται με την παροχή ρωσικού εξοπλισμού σε αντιπάλους της Δύσης, όπως οι Χούθι της Υεμένης, κάτι για το οποίο ο Πούτιν ήδη από τον Ιούνιο όπως και ο Λευκορώσος πρόεδρος Λουκασένκο, πιο πρόσφατα, έχουν προειδοποιήσει. Η Μόσχα είχε πει πιο συγκεκριμένα ότι θα μπορούσε να εξοπλίσει τους αντιπάλους της Δύσης «εάν επιτρεπόταν στην Ουκρανία να χτυπήσει βαθιά στη Ρωσία με δυτικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς».
«Εάν κάποιος θεωρεί ότι μπορεί να προμηθεύσει τέτοια όπλα σε εμπόλεμη ζώνη για να χτυπήσει το έδαφός μας και να μας δημιουργήσει προβλήματα, γιατί δεν μπορούμε να προμηθεύσουμε δικά μας όπλα μας τής ίδιας κατηγορίας σε περιοχές ανά τον κόσμο όπου θα στοχεύουν ευαίσθητες εγκαταστάσεις των χωρών που το κάνουν αυτό στη Ρωσία;» είχε αναφέρει ο Ρώσος πρόεδρος χαρακτηριστικά.
Ξεπερνώντας «κόκκινες γραμμές»
Σχετικά με τα πυρηνικά, ο Πούτιν ήδη ανακοινώνοντας την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία είχε προειδοποιήσει όσους θα έμπαιναν στον πειρασμό, όπως είχε αναφέρει τότε, να παρέμβουν από το εξωτερικό: «Ανεξάρτητα από το ποιος προσπαθεί να σταθεί εμπόδιο στον δρόμο μας ή να δημιουργήσει απειλές για τη χώρα και τον λαό μας πρέπει να γνωρίζει ότι η Ρωσία θα απαντήσει αμέσως. Και οι συνέπειες θα είναι τέτοιες που δεν έχετε δει ποτέ σε ολόκληρη την ιστορία σας».
Παρά τις προειδοποιήσεις, από την έναρξη του πολέμου μέχρι σήμερα, οι δυτικές κυβερνήσεις έχουν περάσει αρκετές ρωσικές «κόκκινες γραμμές», παρέχοντας στην Ουκρανία άρματα μάχης, προηγμένα συστήματα πυραύλων και στη συνέχεια μαχητικά αεροσκάφη F-16.
Οι «συνέπειες» με τις οποίες απειλούσε το Κρεμλίνο δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ.
Ωστόσο τον Σεπτέμβριο ο Πούτιν ανακοίνωσε ότι μειώνει τους περιορισμούς ως προς τη χρήση πυρηνικών όπλων – το σχετικό διάταγμα δημοσιεύτηκε αυτή την εβδομάδα, αποτελώντας ξεκάθαρη προειδοποίηση προς την Ευρώπη και την Αμερική να μην επιτρέψουν επιθέσεις πυραύλων μεγαλύτερου βεληνεκούς σε ρωσικό έδαφος.
Πλέον και αυτή η κόκκινη γραμμή έχει ξεπεραστεί.
Στο διάγγελμά του ο Πούτιν επιβεβαίωσε δυτικές αναφορές ότι η Ουκρανία είχε εκτοξεύσει αμερικανικούς πυραύλους ATACMS και πυραύλους Storm Shadow βρετανικής κατασκευής σε στόχους εντός της Ρωσίας.
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, όταν η φιλοκρεμλινική ρωσική εφημερίδα Moskovsky Komsomolets ρώτησε απόστρατο αντιστράτηγο πώς θα έπρεπε να απαντήσει η Ρωσία σε επίθεση με πυραύλους ATACMS στην περιοχή του Μπριάνσκ, εκείνος απάντησε:
«Η έναρξη του Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου λόγω χτυπημάτων σε αποθήκη όπλων στην περιοχή του Μπριάνσκ θα ήταν πιθανώς κοντόφθαλμη ενέργεια».
Ωστόσο κατά το διάγγελμά του ο Βλαντιμίρ Πούτιν άφησε να εννοηθεί ότι η Δύση έχει πλέον περάσει μία κόκκινη γραμμή, την οποία την είχε προειδοποιήσει να μην υπερβεί, χωρίς φυσικά να αναφέρει εάν αυτή ήταν και η τελευταία.
Το «αίνιγμα» Τραμπ
Καθοριστικής σημασίας είναι το πώς ο Ρώσος πρόεδρος βλέπει την επερχόμενη προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, μόλις δύο μήνες προτού ο Τζο Μπάιντεν βρεθεί εκτός Λευκού Οίκου.
Ο Τραμπ έχει εκφράσει σκεπτικισμό σχετικά με τη στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ προς την Ουκρανία και έχει ασκήσει σφοδρή κριτική στο ΝΑΤΟ. Πρόσφατα δήλωσε ότι η συζήτηση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν θα ήταν «έξυπνη» κίνηση.
Παρά τις πρόσφατες προειδοποιήσεις, το Κρεμλίνο ενδεχομένως θα αποφύγει μεγάλη κλιμάκωση αυτή τη στιγμή, θεωρώντας ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα συμβάλει σε τερματισμό του πολέμου με ευνοϊκούς όρους για τη Ρωσία, όπως επισημαίνει ο Ρόζενμπεργκ.
Προς το παρόν, πάντως, ούτε η Ουκρανία ούτε η Ρωσία γνωρίζουν τι θα κάνει ο Τραμπ όταν αναλάβει καθήκοντα τον Ιανουάριο.
Σε κάθε περίπτωση, «η κλιμάκωση που λαμβάνει χώρα τώρα δημιουργεί το νέο status quo μέχρι την ημέρα που θα γίνει πρόεδρος, οπότε οι επιλογές του Τραμπ κυμαίνονται από το σκληρό πόκερ μέχρι απλά το να πετάξει την Ουκρανία από το λεωφορείο», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Αντριου Ροθ σε ανάλυσή του στον βρετανικό Guardian.
Ο Τραμπ θα μπορούσε να ανατρέψει τις αποφάσεις της Ουάσιγκτον υπέρ του Κιέβου από την πρώτη του ημέρα στον Λευκό Οίκο. Αλλά θα μπορούσε επίσης να τις θεωρήσει χρήσιμες, ενόψει των διαπραγματεύσεων με τον Πούτιν, παρόλο που η τελευταία «έκρηξη» υποστήριξης προς την Ουκρανία του Μπάιντεν έχει κόστος.
Την Τρίτη, η Ρωσία έστειλε στη Δύση πολύ σαφές μήνυμα για το τι είναι ικανή να κάνει, όπως παραδέχθηκε το Κρεμλίνο σήμερα, Παρασκευή, εκτοξεύοντας, με προειδοποίηση μόλις 30 λεπτών, τον «πειραματικό» της πύραυλο, ο αρχικός σχεδιασμός του οποίου αφορούσε τη χρήση πυρηνικών.
