Του Παύλου Νεοφύτου
Συγκεκριμένα προαπαιτούμενα, έχει θέσει η Επιτροπή Νομικών της Βουλής, προκειμένου να παρθούν αποφάσεις για ενίσχυση της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς, σε σχέση με το κομμάτι της οικονομικής ανεξαρτησίας και της επάρκειας της στελέχωσης. Σε συνεδρίαση την Τετάρτη για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Αρχή κατά την εκτέλεση του έργου της και την αναγκαιότητα για νομοθετικές αλλαγές, ο πρόεδρος της Επιτροπής, Νίκος Τορναρίτης, ζήτησε μέχρι το πέρας 40 ημερών, όταν θα γίνει η επόμενη συνεδρίαση της Επιτροπής για το θέμα, πρώτον, να κατατεθούν στη Βουλή οι δύο εισηγήσεις που ετοίμασε η επίτροπος Νομοθεσίας σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών για αλλαγή στη διαδικασία πρόσληψης προσωπικού, με πιο επιταχυμένες διαδικασίες, θέμα το οποίο αποτελεί αγκάθι για την Αρχή, καθώς η διαδικασία απόσπασης λειτουργών από άλλες υπηρεσίες κατέστη προβληματική, με αποτέλεσμα να είναι υποστελεχωμένη. Ο κ. Τορναρίτης ζήτησε επίσης να κατατεθεί και η γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας για αυτές.
Οι δύο εισηγήσεις της Επιτρόπου
Όπως γνωστοποίησε ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, οι εισηγήσεις της Επιτρόπου, οι οποίες την παρούσα χρονική στιγμή βρίσκονται στη Νομική Υπηρεσία για εκτίμηση της νομικής ορθότητας και για γνωμάτευση με την προτιμητέα λύση, είναι οι εξής:
Α) Η τροποποίηση του Περί Δημόσιας Υπηρεσίας Νόμου, ούτως ώστε η Συμβουλευτική Επιτροπή που συστήνεται στην πορεία πλήρωσης δημοσίων θέσεων να απαρτίζεται μόνο από μέλη της Αρχής κατά της Διαφθοράς. Όπως εξήγησε, με αυτόν τον τρόπο θα ξεπεραστεί το πρόβλημα που υπάρχει τώρα με την προϋπόθεση στελέχωσής της εν λόγω Επιτροπής και από διευθυντές άλλων Τμημάτων, οπότε θα διασφαλίζεται η ανεξαρτησία των επιλογών της ίδιας της Αρχής, και μόνο στο τελευταίο στάδιο θα παρεμβαίνει η ΕΔΥ, η οποία θα κάνει και τις τελικές προσλήψεις. Με αυτόν τον τρόπο, τόνισε, το προσωπικό της Αρχής θα συνεχίσει να είναι δημόσιοι υπάλληλοι.
Β) Μέσω του ίδιου του νόμου της Αρχής κατά της Διαφθοράς και με τη θέσπιση σχετικών κανονισμών, μέσω των οποίων η Αρχή κατά της Διαφθοράς θα προσλαμβάνει η ίδια το προσωπικό της. Ο εκπρόσωπος εξέφρασε την εκτίμηση ότι αυτή η λύση έχει ως μειονέκτημα το γεγονός ότι οι υπάλληλοι που θα προσλαμβάνονται δε θα θεωρούνται δημόσιοι υπάλληλοι.
Σύμφωνα με υπόμνημα που κατέθεσε η ίδια η Αρχή στη Βουλή, όπου, μεταξύ άλλων, παρουσιάζονται τα προβλήματα που αντιμετωπίζει μέχρι σήμερα στο θέμα των προσλήψεων, αν και ακολούθησαν διαδικασία απόσπασης λειτουργών από άλλες υπηρεσίες, από τα 5 πρόσωπα που είχαν επιλέξει, μόνο ένα έλαβε έγκριση από τον προϊστάμενό του, για να αποσπαστεί στην Αρχή. Στο σημείο αυτό διευκρινίζουν ότι με βάση την κείμενη νομοθεσία, όλες οι εργασίες της Αρχής πρέπει να διεξάγονται σε συνθήκες πλήρους εχεμύθειας. Προς τον σκοπό αυτό, η Αρχή έχει αποφασίσει ότι δεν μπορεί να αποδέχεται οποιαδήποτε στελέχη τούς αποστέλλουν άλλα τμήματα ως προσωπικό, χωρίς η ίδια να προβαίνει στον δικό της έλεγχο. Μέχρις ότου επιλυθεί το θέμα της στελέχωσης της Αρχής με μόνιμο προσωπικό, η Αρχή έχει αποφασίσει ότι ο μοναδικός τρόπος για να επιτελεί αποτελεσματικά το έργο της είναι η αγορά υπηρεσιών με σύναψη δημοσίων συμβάσεων.
Η μελέτη για το καθεστώς σε άλλα κράτη - μέλη
Το δεύτερο προαπαιτούμενο που έθεσε ο κ. Τορναρίτης, ώστε να ακολουθήσει μία δεύτερη συζήτηση στην Επιτροπή, είναι η εκπόνηση μελέτης από τις αρμόδιες υπηρεσίες ευρωπαϊκών υποθέσεων της Βουλής, για το τι ισχύει στα υπόλοιπα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με την οικονομική ανεξαρτησία αντίστοιχων αρχών, με αφορμή τη θέση του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, που επικεντρώνεται στο πόσο σημαντική είναι η οικονομική ανεξαρτησία ενός τέτοιου θεσμού σύμφωνα με διεθνή πρότυπα.
Η εκτελεστική εξουσία
Την ίδια ώρα η Επιτροπή Νομικών για τις τελικές αποφάσεις της θα λάβει υπόψη τις θέσεις του Υπουργείου Οικονομικών, ειδικά για το κομμάτι της οικονομικής ανεξαρτησίας της Αρχής, αλλά και της Προεδρίας της Δημοκρατίας. Ο κ. Τορναρίτης διαβεβαίωσε ότι στην επόμενη συνεδρίαση θα κληθούν για να είναι παρόντες εκπρόσωποί τους.
Η θέση της ίδιας της Αρχής
Εκτός από τις θέσεις της εκτελεστικής εξουσίας, ως τέταρτο προαπαιτούμενο, έθεσε το ποια λύση για τα προβλήματά της επιλέγει η ίδια η Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς. Σε υπόμνημα που κατέθεσε η Αρχή στη Βουλή και εξασφάλισε η «Κ», ο επίτροπος Διαφάνειας, Χάρης Πογιατζής, τονίζει ότι η κύρια αδυναμία που παρουσιάζει το ισχύον νομικό πλαίσιο της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς, είναι η έλλειψη πρόνοιας για πρόσληψη του προσωπικού της από την ίδια την Αρχή. Όπως τονίζει, έχοντας συνεκτιμήσει όλες τις παρεχόμενες οδούς, η Αρχή έχει καταλήξει ότι η μοναδική οδός η οποία επιτυγχάνει την πλήρη ανεξαρτησία της, είναι η μετατροπή της σε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου. «Δεν τίθεται θέμα αύξησης του προϋπολογισμού, απλώς θα παύσει να υπάρχει ο έλεγχος από υπηρεσίες τις οποίες ελέγχει η Αρχή, έλεγχος ο οποίος επηρεάζει την ανεξαρτησία της και έχει, πολλές φορές, προκαλέσει προβλήματα. Με τον τρόπο αυτό, θα ελέγχεται μόνο από τη Βουλή των Αντιπροσώπων και την Ελεγκτική Υπηρεσία», διευκρινίζεται.
Η πρόταση νόμου του Δ. Δημητρίου και η διχογνωμία εντός ΔΗΣΥ
Πέμπτο στοιχείο που θα λάβει υπόψη της η Επιτροπή, σύμφωνα με τον κ. Τορναρίτη, είναι η πρόταση Νόμου μου κατέθεσε στις 31 Οκτωβρίου στην Επιτροπή Νομικών ο συνάδερφός του στον ΔΗΣΥ και πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών, Δημήτρης Δημητρίου, και αφορά τη μετατροπή της Αρχής σε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου προς επίλυση των πιο πάνω ζητημάτων.
Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι ο κ. Δημητρίου, εκδηλώθηκε με προβληματισμό απέναντι στην απόφαση του κ. Τορναρίτη να διεξαχθεί η επόμενη συζήτηση μετά από 40 μέρες, όταν θα εξασφαλιστούν τα πιο πάνω προαπατούμενα, τονίζοντας ότι εάν συζητείτο άμεσα η πρόταση νόμου που κατέθεσε ο ίδιος, θα μπορούσε να κερδηθεί χρόνος. Της συγκεκριμένης θέσης του κ. Δημητρίου προηγήθηκε η εκφρασθείσα διαφωνία του κ. Τορναρίτη για την εγγραφή και συζήτηση στο παρελθόν αυταπάγγελτου θέματος για τα ζητήματα της Αρχής, στην Επιτροπή Θεσμών και όχι στη Νομικών. «Δεν αφορά τους φιλοξενούμενους, ούτε είναι αντικείμενο της σημερινής συζήτησης. Και δεν έχω καμία διάθεση να μπούμε σε μία τέτοια ανταγωνιστική σκοπιά μαζί σας. Ποτέ δεν είχαμε και ποτέ δεν θα έχουμε», απάντησε ο κ. Δημητρίου, με τον κ. Τορναρίτη να συμφωνεί.
Όσον αφορά στο γιατί δεν συζητήθηκε σήμερα στην Επιτροπή Νομικών η πρόταση νόμου του κ. Δημητρίου, ο κ. Τορναρίτης είπε ότι η κοινοβουλευτική ομάδα του ΔΗΣΥ δεν ήταν ενήμερη όταν κατατέθηκε η πρόταση από τον κ. Δημητρίου. «Αλλά είχα την ευκαιρία να μιλήσω και με την Επίτροπο Νομοθεσίας, η οποία επεξεργαζόταν τις εισηγήσεις και να επισκεφτώ την Αρχή, για να ακούσω οι ίδιοι τι θεωρούν ότι πρέπει να γίνει. Να πω παράλληλα ότι αυτή η Επιτροπή έκανε πολλές συνεδρίες και συγκρούστηκε με πολλά συμφέροντα για να δημιουργήσει αυτή την Αρχή», συμπλήρωσε.
Στην πρόταση του κ. Δημητρίου για συζήτηση άμεσα της πρότασής του, ακόμα και την επόμενη εβδομάδα, ο κ. Τορναρίτης είπε ότι δεν πρέπει η Επιτροπή να πάρει αποφάσεις του τύπου «αύριο το πρωί», αλλά σοβαρές, μελετημένες, που να φέρνουν αποτέλεσμα.
Δεν επιθυμούν ποινικές εξουσίες προς το παρόν
Στον διάλογό τους ο κ. Δημητρίου διευκρίνισε ότι η πρόταση νόμου που κατέθεσε δεν προνοεί την παραχώρηση ποινικών εξουσιών στην Αρχή, καθώς σε συζήτηση που προηγήθηκε στην Επιτροπή Θεσμών, ξεκαθαρίστηκε από τον επίτροπο Διαφάνειας και τα μέλη της Αρχής ότι δεν θέλουν τέτοια εξουσία στο παρόν στάδιο. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περιορισμένες εξουσίες της Αρχής, κυρίως γιατί στερείται των ποινικών, αποτέλεσαν μέχρι σήμερα όχι λίγες φορές αντικείμενο συζήτησης στην Επιτροπή Θεσμών της Βουλής, ενώ στον δημόσιο λόγο έχει και για αυτόν τον λόγο ταυτιστεί με τον χαρακτηρισμό «ξεδοντιασμένη αρχή» («δέχομαι ότι είμαστε μια ξεδοντιασμένη, αλλά όχι μια κατευθυνόμενη Αρχή», δήλωσε ο ίδιος ο πρόεδρος της Αρχής και επίτροπος Διαφάνειας, Χάρης Πογιατζής, σε πρόσφατη συνέντευξή του στην «Καθημερινή» - 17/11/2024).
Σχολιάζοντας ο κ. Πογιατζής την πρόταση νόμου του κ. Δημητριου, είπε ότι την έχουν μελετήσει, γι’ αυτό έχουν καταλήξει στο ότι η μόνη οδός που θα τους βοηθήσει, στο θέμα να γίνουμε δημοσίου δικαίου. Θεωρούμε την πρόταση του κ. Δημητρίου ως αφετηρία για συζήτηση.
Επανήρθε στο τέλος το ζήτημα της χρονοτριβής
Όταν στο τέλος της συνεδρίασης, ο κ. Τορναρίτης υπενθύμισε ότι το θέμα θα συζητηθεί ξανά σε 40 μέρες, με όλες τις εισηγήσεις που θα κατατεθούν στην Επιτροπή, ο κ. Δημητρίου επανήρθε στο ζήτημα της χρονοτριβής επισημαίνοντας στον κ. Τορναριτη ότι «οι εισηγήσεις της Επιτρόπου, αν αντιλαμβανόμαστε τα χρονοδιαγράμματα, μπορεί να έρθουν σε 3 ή σε 4 μήνες».
«Όχι, όχι. Εγώ είπα σε 40 ημέρες. Θέλω μπροστά μου τα πάντα. Και θα παρθούν αποφάσεις. Έτσι λειτουργεί αυτή η Επιτροπή», τόνισε ο κ. Τορναρίτης. «Το μήνυμα είναι ένα, η Αρχή κατά της Διαφθοράς πρέπει να ενισχυθεί και οικονομικά και με προσωπικό και πρέπει να φέρνει και αποτέλεσμα», πρόσθεσε, για να δώσει λήξη στη συνεδρίαση.
