Του Ανδρέα Καραμήτα
Ανέλαβε το υφυπουργείο Ναυτιλίας σε μία ταραχώδη περίοδο που η ναυτιλιακή βιομηχανία έχει να αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις όπως οι πόλεμοι και η προστασία της εφοδιαστικής αλυσίδας από τις επιθέσεις τρομοκρατών σε εμπορικά πλοία. Η Μαρίνα Χατζημανώλη σε συνέντευξη στην «Κ» τονίζει πως το στίγμα που θέλει να αφήσει είναι η εξυπηρέτηση των πολιτών και η ενίσχυση και θωράκιση της ναυτιλίας. Αναφέρεται στην προσπάθεια της κυπριακής ναυτιλίας να διεισδύσει σε αγορές της Ασίας και Μέσης Ανατολής, υπογραμμίζει τα κίνητρα που υπάρχουν για αύξηση των ναυτιλιακών εταιρειών στην Κύπρο και πως παρά τις προκλήσεις η κυπριακή ναυτιλία παραμένει ανθεκτική.
–Η παγκόσμια ναυτιλία επηρεάζεται από τους κλυδωνισμούς των πολέμων και των τρομοκρατικών επιθέσεων. Τι έχει κάνει η κυπριακή βιομηχανία για να αντιμετωπίσει αυτά τα φαινόμενα;
–Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει διαχρονικά η ναυτιλία είναι πολύπλοκες, αλλά και απρόβλεπτες. Ο πράσινος και ο ψηφιακός μετασχηματισμός, ο πόλεμος στην Ουκρανία, η σύρραξη στη Μέση Ανατολή αλλά και η κυβερνοασφάλεια και η έλλειψη καταρτισμένου προσωπικού είναι μόνο μερικές από τις σημερινές προκλήσεις. Οι παγκόσμιες προκλήσεις, όπως είναι αυτές που βιώνει η ναυτιλία, απαιτούν συλλογικές προσεγγίσεις και διεθνείς λύσεις. Προς αυτή την κατεύθυνση, εργαζόμαστε με όλους τους ενδιαφερόμενους με απώτερο σκοπό την εξεύρεση βιώσιμων και ρεαλιστικών λύσεων. Η κυπριακή ναυτιλία δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη από όλες αυτές τις εξελίξεις, ωστόσο εκτιμώ ότι παραμένει ανθεκτική. Η ενίσχυση του κυπριακού νηολογίου έχει τεθεί εξαρχής ως προτεραιότητα, εφόσον ένα ισχυρό νηολόγιο πλοίων προσθέτει πολλά πλεονεκτήματα στην κυπριακή ναυτιλία και χωρίς αμφιβολία την καθιστά ανθεκτική. Τέλος, θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι βρισκόμαστε σε συνεχή επικοινωνία και συνεργασία με τη ναυτιλιακή βιομηχανία, έτσι ώστε να ενσωματώνουμε στις πολιτικές μας, τις θέσεις, τους προβληματισμούς και την τεχνογνωσία του κλάδου.
Κίνητρα και πλεονεκτήματα
–Τον τελευταίο χρόνο μιλήσατε για σημαντική αύξηση των ναυτιλιακών εταιρειών στην Κύπρο. Γιατί πιστεύετε έγινε αυτό και πώς ερμηνεύεται για την κυπριακή οικονομία;
–Η Κύπρος αποτελεί ένα από τα λίγα ναυτιλιακά κέντρα παγκοσμίως, που συνδυάζει ένα διεθνές νηολόγιο εγνωσμένου κύρους και ποιότητας, καθώς και ένα ναυτιλιακό σύμπλεγμα με μεγάλο φάσμα ναυτιλιακών και παρεμφερών υπηρεσιών, διαχείρισης πλοίων, παροχής καυσίμων, τεχνολογίας, ναυτικών πρακτόρων και πολλών άλλων σχετικών υπηρεσιών. Τα πιο πάνω πλεονεκτήματα του κυπριακού ναυτιλιακού συμπλέγματος σε συνδυασμό με το άκρως πετυχημένο και ανταγωνιστικό φορολογικό σύστημα για τη ναυτιλία, το Σύστημα Φόρου Χωρητικότητας (TTS), εγκεκριμένο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το 2010, αποτελούν πόλο έλξης πλοιοκτητών κυπριακών και αλλοδαπών πλοίων, ναυλωτών και πλοιοδιαχειριστών.
Πρόσθετα, το υφυπουργείο προσφέρει ένα μεγάλο αριθμό άλλων κινήτρων που συμβάλλουν στην προσέλκυση επενδύσεων στη ναυτιλία, όπως είναι η εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία του ανθρώπινου δυναμικού, τα υψηλά πρότυπα ασφάλειας, η αποτελεσματικότητα και ευελιξία, η υπηρεσία 24/7 καθώς και η ψηφιοποίηση όλων των υπηρεσιών που προσφέρονται για τη διασφάλιση μιας γρήγορης, αποτελεσματικής και απρόσκοπτης εξυπηρέτησης.
Βασική μας προτεραιότητα είναι η παροχή ποιοτικών υπηρεσιών, δημιουργώντας ένα αποτελεσματικό και ευέλικτο πλαίσιο με συνεχή αναβάθμιση και απλούστευση των διαδικασιών. Στα πλαίσια αυτά, έχει τεθεί σε λειτουργία από τον περασμένο Νοέμβριο το Μονοθυριδικό Nαυτιλιακό Kέντρο Eξυπηρέτησης (one-stop-shipping-centre), σκοπός του οποίου είναι η σταδιακή διεύρυνση των υπηρεσιών του, ώστε όλες οι συναλλαγές με κυβερνητικά τμήματα και υπηρεσίες, που σχετίζονται με την ναυτιλία, να διεκπεραιώνονται από το υφυπουργείο Ναυτιλίας.
Ταυτόχρονα, επιδιώκουμε συνεχώς στην ανάπτυξη στοχευμένων δράσεων προώθησης και προβολής του κυπριακού νηολογίου και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του. Δεν είναι τυχαίο ότι τους τελευταίους 12 μήνες σημειώθηκε αύξηση της τάξης του 14% στις ενταγμένες στο σύστημα φόρου χωρητικότητας εταιρείες, φτάνοντας τις 420. Είναι αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς και στοχευμένων δράσεων για αντιμετώπιση των προκλήσεων και προσαρμογή στα νέα δεδομένα που επιβάλλουν οι διεθνείς εξελίξεις όπως οι γεωπολιτικές συνθήκες, η πράσινη μετάβαση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός.
Είμαστε υπερήφανοι που οι προσπάθειές μας έχουν θέσει στέρεες βάσεις για ένα ευοίωνο μέλλον για τη κυπριακή ναυτιλία.
–To υφυπουργείο πρόσφατα μαζί και με παράγοντες της βιομηχανίας ταξίδεψαν στο Τόκιο για την έκθεση SeaJapan. Ποιες ενέργειες γίνονται από εσάς για ενίσχυση της παρουσίας της Κύπρου στην ιαπωνική ναυτιλιακή αγορά;
–Η Ιαπωνία αποτελεί μια σημαντική και ισχυρή χώρα στον τομέα της ναυτιλίας, με μεγάλο αριθμό πλοιοκτητριών εταιρειών, ναυλομεσιτικών γραφείων, σύγχρονα ναυπηγεία και τεχνολογική και καινοτόμο ανάπτυξη σε όλους τους τομείς του ναυτιλιακού τομέα. Αποτελεί χωρίς αμφιβολία μια αγορά με μεγάλες προοπτικές, και στόχος μας είναι η ενίσχυση της παρουσίας της Κύπρου μέσω συντονισμένων και στοχευμένων δράσεων προώθησης του κυπριακού νηολογίου και των πλεονεκτημάτων της κυπριακής ναυτιλίας γενικότερα.
Η συμμετοχή του υφυπουργείου Ναυτιλίας στο επιχειρηματικό φόρουμ που διοργανώθηκε στην Ιαπωνία καθώς και η παρουσία μας στη διεθνή ναυτιλιακή έκθεση SEA JAPAN 2024 στο Τόκιο, αποτελούν μέρος του στρατηγικού πλάνου προβολής του υφυπουργείου Ναυτιλίας. Οι δράσεις αυτές πραγματοποιήθηκαν σε συνέχεια της επίσκεψής μου στην Ιαπωνία, τον Ιανουάριο 2024, κατά την οποία συναντήθηκα με πλοιοκτήτες, στελέχη ναυτιλιακών εταιρειών, ναυλομεσιτικών γραφείων, εμπορικών οίκων και ναυπηγείων.
Η διείσδυση στην ιαπωνική αγορά απαιτεί συνεχείς προσπάθειες και σταθερή επαφή με ναυτιλιακές εταιρείες και φορείς προκειμένου να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον συνεργασίας και κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Προς αυτή την κατεύθυνση εργαζόμαστε, όπως έχω αναφέρει με συγκεκριμένο σχέδιο δράσης στο οποίο περιλαμβάνεται και η αποτελεσματικότερη εκπροσώπηση και παρουσία της Κύπρου στην Ιαπωνία, όχι κατά ανάγκη με τη δημιουργία ναυτιλιακού γραφείου στο Τόκιο. Σε κάθε περίπτωση, το θέμα αυτό εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο στελέχωσης των ναυτιλιακών γραφείων στο εξωτερικό.
–Υπάρχει η δυνατότητα προσέλκυσης πλοιοκτητών από τον αραβικό κόσμο;
–Εξετάζουμε πολύ προσεκτικά όλες τις αγορές, αξιολογούμε συνεχώς τις προοπτικές και αναλόγως δρούμε με συγκεκριμένο πλάνο. Έχουμε ξεκινήσει τις προσπάθειες με την Ιαπωνία, γίνονται κινήσεις και σε άλλες αγορές όπως είναι η Κίνα, και γενικότερα στόχος είναι η διείσδυση σε νέες αγορές.
Η αγορά στη Μέση Ανατολή σίγουρα μας ενδιαφέρει, όπως μας ενδιαφέρουν όλες οι χώρες με μεγάλη πλοιοκτητική κοινότητα. Η κάθε αγορά έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες και απαιτείται μεθοδικότητα και υπομονή για να αποδώσει η κάθε δράση προβολής και προώθησης του κυπριακού νηολογίου. Στην προκειμένη περίπτωση, εργαζόμαστε έτσι ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες που να επιτρέπουν την αποτελεσματικότερη και πιο αποδοτική προσέγγιση εταιρειών που δραστηριοποιούνται, κυρίως στον τομέα μεταφοράς υγροποιημένου αερίου.
Θαλάσσια σύνδεση
–Φέτος είναι η τρίτη χρονιά λειτουργίας της θαλάσσιας επιβατικής σύνδεσης Κύπρου-Ελλάδας. Θα γίνει η προβλεπόμενη από την σύμβαση ανανέωση για ακόμη τρία χρόνια; Αν διακοπεί η κρατική επιχορήγηση θα καταστεί βιώσιμη η γραμμή;
–Η κυπριακή κυβέρνηση και το υφυπουργείο Ναυτιλίας προσδίδει μεγάλη σημασία στη λειτουργία της θαλάσσιας επιβατικής σύνδεσης Κύπρου και Ελλάδας, η οποία πριν από δύο χρόνια έγινε πραγματικότητα. Η θαλάσσια σύνδεση Κύπρου-Ελλάδας, όντας Υπηρεσία Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος (ΥΓΟΣ), επιδοτείται από την Κυπριακή Δημοκρατία με αποκλειστικό σκοπό τη μεταφορά επιβατών και των συνοδευόμενων οχημάτων τους, εξυπηρετώντας τις ανάγκες των Κυπρίων, Ελλαδιτών και Ευρωπαίων πολιτών, οι οποίοι για διάφορους λόγους δεν επιλέγουν να ταξιδέψουν αεροπορικώς.
Από τους αριθμούς των επιβατών που ταξίδεψαν τις πρώτες δύο χρονιές, συμπεραίνεται ότι η θαλάσσια επιβατική σύνδεση έχει πετύχει τον σκοπό της, αφού αγκαλιάστηκε από το επιβατικό κοινό με τεράστια επιτυχία, ξεπερνώντας κάθε προσδοκία. Μπορούμε να πούμε ότι έχει δημιουργηθεί ένα νέο τμήμα τουριστικής αγοράς για ταξιδιώτες που επιθυμούν να ταξιδέψουν από και προς την Κύπρο και την υπόλοιπη ηπειρωτική Ευρώπη με τα ιδιωτικά τους αυτοκίνητα και δίκυκλα, προσφέροντας έναν εναλλακτικό τρόπο μεταφοράς, ο οποίος για δύο και πλέον δεκαετίες δεν υπήρχε.
Σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης, η επιδοτούμενη υπηρεσία έχει διάρκεια τριών χρόνων με δυνατότητα επέκτασης μέχρι και για ακόμα τρία χρόνια στη βάση ορισμένων κριτηρίων. Το υφυπουργείο Ναυτιλίας, τις αμέσως επόμενες εβδομάδες θα συγκαλέσει εσωτερική σύσκεψη, ώστε να αποφασιστούν τα επόμενα βήματα ως προς την επέκταση της ισχύουσας σύμβασης.
Η βιωσιμότητα της επιβατικής σύνδεσης Κύπρου και Ελλάδας μετά τη λήξη της επιδότησης, είναι ένα θέμα που σίγουρα προβληματίζει, λαμβάνοντας υπόψη τόσο την ιδιαιτερότητα της γραμμής αλλά και τις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες. Το μήνυμα που θέλω να στείλω στο επιβατικό κοινό είναι πως η κυπριακή κυβέρνηση και το υφυπουργείο Ναυτιλίας θα σταθεί αρωγός και θα στηρίξει οποιαδήποτε προσπάθεια και πρωτοβουλία έτσι ώστε οι πολίτες να συνεχίσουν να έχουν την επιλογή αυτή.
Ενίσχυση και θωράκιση της ναυτιλίας
–Ποιο στίγμα θέλετε να αφήσετε ως υφυπουργός στο υφυπουργείο;
–Πιστεύω ότι το έργο κάθε πολιτικού προϊσταμένου σε ένα υπουργείο θα πρέπει να είναι πρωτίστως η υπεράσπιση των συμφερόντων της Κυπριακής Δημοκρατίας, η εξυπηρέτηση των πολιτών, και σαφέστατα η παραγωγή ωφέλιμου έργου το οποίο θα αφήσει παρακαταθήκη για το μέλλον. Επομένως, έχοντας υπόψη τα πιο πάνω, στόχος μου, για όσο διάστημα θα είμαι υφυπουργός Ναυτιλίας, είναι η δημιουργία του κατάλληλου πλαισίου και των στέρεων βάσεων, τα οποία θα επιτρέψουν την ουσιώδη ενίσχυση και θωράκιση της κυπριακής ναυτιλίας.
Το πλάνο αυτό εδράζεται σε τρεις πυλώνες. Το ανθρώπινο δυναμικό, τη θέση και παρουσία της Κύπρου στο διεθνές ναυτιλιακό χάρτη και τη συνεργασία με τη ναυτιλιακή κοινότητα. Η συμβολή του ανθρώπινου δυναμικού είναι χωρίς αμφιβολία εξαιρετικά σημαντική και προτεραιότητά μας είναι η ενίσχυση του υφυπουργείου με κατάλληλα καταρτισμένους επιθεωρητές πλοίων και λειτουργούς εμπορικής ναυτιλίας, αλλά και η πλήρης αξιοποίηση της τεχνογνωσίας και εμπειρογνωμοσύνης του υφιστάμενου προσωπικού. Η εδραίωση της Κύπρου ως ένα σημαντικό ναυτιλιακό κράτος, με ισχυρή φωνή στα κέντρα λήψης αποφάσεων είναι υψίστης σημασίας, για να μπορούμε να διαμορφώνουμε πολιτικές οι οποίες να συμβάλουν μεταξύ άλλων στη βιώσιμη ανάπτυξη της κυπριακής ναυτιλίας. Τέλος, η συνεργασία με τη ναυτιλιακή βιομηχανία είναι απαραίτητο συστατικό σε έναν τομέα με ιδιαιτερότητες και πολλούς εμπλεκόμενους φορείς.
Εθνική στρατηγική και ανάπτυξη ναυτιλιακής κουλτούρας
–Τον Οκτώβριο του 2021 ο τότε ΠτΔ ανακοίνωσε την Μακροχρόνια Εθνική Στρατηγική για την Κυπριακή Ναυτιλία – «SEA Change 2030» χωρισμένη στους πυλώνες της βιωσιμότητας, εξωστρέφειας και προσαρμοστικότητας. Ποιες από τις δράσεις έχουν υλοποιηθεί και πόσες απομένουν;
–Η μακροχρόνια στρατηγική για την κυπριακή ναυτιλία, είναι μια διαδικασία υλοποίησης δράσεων, η οποία αναθεωρείται, βελτιώνεται και επικαιροποιείται λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις τρέχουσες εξελίξεις, όσο και την ανάγκη εμπλουτισμού και ενσωμάτωσης με νέες δράσεις και πρωτοβουλίες.
Σημαντικές δράσεις που έχουν υλοποιηθεί είναι η παροχή Μονοθυριδικής Εξυπηρέτησης (one-stopshipping-centre), η δημιουργία Ναυτιλιακής Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης (Ν.Ε.Π.Ε.), ενώ αρκετές άλλες οι οποίες έχουν σχέση με τη ψηφιοποίηση αναμένεται να υλοποιηθούν σύντομα με την ολοκλήρωση του έργου. Αρκετές δράσεις είναι συνεχείς και έχουν ενισχυθεί σημαντικά, όπως η ενδυνάμωση των διμερών σχέσεων με άλλα κράτη, με την πραγματοποίηση αρκετών διμερών συναντήσεων τόσο με κράτη-μέλη της Ε.Ε. αλλά και τρίτες χώρες. Εργαζόμαστε ιδιαίτερα στην εδραίωση αποτελεσματικής συνεργασίας με τη ναυτιλιακή βιομηχανία, θεσμοθετώντας πρόσφατα δύο συμβουλευτικές επιτροπές μέσω των οποίων θα παρέχονται συμβουλές και εισηγήσεις προς τον εκάστοτε υφυπουργό Ναυτιλίας, ενώ η συνεργασία με την ναυτιλιακή κοινότητα έχει ενισχυθεί σημαντικά μέσω συνεχών συναντήσεων και διαβουλεύσεων τόσο με οργανωμένα σύνολα όσο και με ναυτιλιακές εταιρείες. Επίσης, τα πράσινα φορολογικά κίνητρα έχουν επικαιροποιηθεί πρόσφατα με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις τρέχουσες συνθήκες.
–Βλέπουμε πως τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες από πολλά εμπλεκόμενα μέρη για καλλιέργεια ναυτικής και ναυτιλιακής κουλτούρας στους νέους. Μιλήστε μας για τις ενέργειες του υφυπουργείου σε αυτή την κατεύθυνση.
–Η προσέλκυση των νέων μας στη ναυτιλία αποτελεί προτεραιότητα και καθήκον μας ως υφυπουργείο Ναυτιλίας και προς αυτή την κατεύθυνση τα τελευταία χρόνια γίνονται στοχευμένες και συντονισμένες προσπάθειες ενημέρωσης της νέας γενιάς για τις επιλογές για μια επιτυχημένη επαγγελματική σταδιοδρομία σε έναν τομέα που το ποσοστό ανεργίας, τουλάχιστο για τους απόφοιτους των ναυτικών σχολών, είναι μηδενικό. Είναι γενικά παραδεκτό ότι τα επαγγέλματα της θάλασσας δεν περιλαμβάνονται μέσα στις πρώτες επιλογές των νέων μας, παρόλο που υπάρχει τεράστια ανάγκη εργοδότησης στον συγκεκριμένο τομέα.
Φέτος οι προσπάθειες ενισχύονται με νέες δράσεις που έχουν συμφωνηθεί με το υπουργείο Παιδείας, οι οποίες στοχεύουν κυρίως στην ενημέρωση και καλλιέργεια θαλάσσιας κουλτούρας. Συγκεκριμένα, για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε με επιτυχία εκπαιδευτική ημερίδα «Γνωρίζω τον κόσμο της Ναυτιλίας», στην οποία συμμετείχαν 100 μαθητές της Α΄ και Β΄ λυκείου και τεχνικών σχολών από τις Επαρχίες Λεμεσού και Πάφου, η οποία θα επαναληφθεί και στις υπόλοιπες επαρχίες. Στο πλαίσιο της ημερίδας αναδεικνύουμε τα πλεονεκτήματα αλλά και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τομέα της ναυτιλίας και θέλουμε να επικοινωνήσουμε με τους νέους μας το στρατηγικό πλεονέκτημα της ναυτιλίας μας ως επαγγελματικού κλάδου, τις προοπτικές και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ναυτικού και ναυτιλιακού επαγγέλματος, ώστε να επιλέγουν συνειδητά ένα ασφαλές και με προοπτικές εργασιακό περιβάλλον. Δίνεται επίσης η ευκαιρία στα παιδιά να χρησιμοποιήσουν προσομοιωτές γέφυρας και μηχανής ώστε να μπορούν να βιώσουν την εμπειρία της εργασίας στα πλοία και στη θάλασσα.
Επιπρόσθετα, έχουν τροχοδρομηθεί και νέες δράσεις όπως η διοργάνωση Έκθεσης Επαγγελμάτων, η οποία θα διεξαχθεί στο πλαίσιο του καθιερωμένου φεστιβάλ «ΘΑΛΑΣΣΑ 2024», και την οποία θα επισκεφθούν οργανωμένα όλα τα σχολεία της Κύπρου. Για να φτάσουμε ωστόσο στα επιθυμητά επίπεδα χρειάζεται συστηματική και συνεχής προσπάθεια από διάφορους εμπλεκόμενους φορείς της Πολιτείας, γονείς και εκπαιδευτικούς, ώστε πρώτιστα να καλλιεργηθεί η θαλάσσια κουλτούρα στον τόπο μας, να πετύχουμε την αναβίωση της ναυτικής μας παράδοσης, την εξοικείωση με το θαλασσινό στοιχείο, και γενικότερα να φέρουμε κοντά τους νέους μας με τη θάλασσα.
