Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Βρισκόμαστε μία ανάσα πριν από την πολυαναμενόμενη πρώτη μείωση των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), η οποία θα γίνει πράξη –καλώς εχόντων των πραγμάτων– την ερχόμενη Πέμπτη, 6 Ιουνίου 2024. Η ΕΚΤ αναμένεται να προχωρήσει στην προαναγγελθείσα «καλή κατηφόρα» των επιτοκίων, έστω και για 25 μονάδες βάσης, που θα δώσει μικρή ανάσα σε δανειολήπτες που έχουν δει τις δόσεις των δανείων τους να έχουν ανέβει αρκετά. Το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων που είναι πλέον στο 4% θα μειωθεί στο 3,75% και θα είναι ένα σημείο πιο κοντά στην επαναφορά του πληθωρισμού στον στόχο του 2%, που διαχρονικά έχει τεθεί από τους Ευρωπαίους επόπτες. Η 6η Ιουνίου ωστόσο δεν είναι τυχαία. Είναι τρεις ημέρες πριν από τις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου και αποτελεί κίνηση που θα σημάνει τη σταθερότητα των τιμών, ένα βήμα πριν από το τέλος του πληθωρισμού και της ακρίβειας. Η ΕΚΤ αν και δεν ασκεί πολιτική άμεσα και η εντολή που της έχει ανατεθεί είναι να διατηρεί τις τιμές σταθερές, όπως αναφέρει και η ίδια, «όταν αλλάζει τα βασικά επιτόκια, η μεταβολή αντανακλάται σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό σε ολόκληρη την οικονομία, μεταξύ άλλων και στα τραπεζικά δάνεια, τα δάνεια μέσω της αγοράς, τα ενυπόθηκα δάνεια, τα επιτόκια τραπεζικών καταθέσεων και άλλα επενδυτικά μέσα». Η Φρανκφούρτη έχει προαναγγείλει, δε, πως αναμένεται να προχωρήσει και σε άλλες μειώσεις επιτοκίων πέραν από αυτής του Ιουνίου, μειώνοντας περαιτέρω το συνολικό μέγεθος της σύσφιγξης.
Περνώντας στο εσωτερικό, δυστυχώς ο Κύπριος δανειολήπτης δεν θα δει μεγάλη διαφορά στη δόση του δανείου που θα συνεχίσει να καταβάλει. Η ψαλίδα μεταξύ δανειστικών επιτοκίων και καταθετικών παραμένει μεγάλη, με την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου να επιβεβαιώνει την παραπάνω θέση. Για παράδειγμα, το επιτόκιο για καταθέσεις προθεσμίας έως ενός έτους από νοικοκυριά τον Μάρτιο του 2024 σημείωσε αύξηση στο 2,24%, σε σύγκριση με 1,98% τον Φεβρουάριο, ενώ το αντίστοιχο επιτόκιο για καταθέσεις από μη χρηματοδοτικές εταιρείες παρουσίασε μείωση στο 2,24%, σε σύγκριση με 2,53% επίσης τον Φεβρουάριο του 2024. Την τεράστια διαφορά επιβεβαιώνουν και τα στατιστικά στοιχεία. Το επιτόκιο που αφορά καταναλωτικά δάνεια σημείωσε αύξηση στο 6,19% τον Μάρτιο, σε σύγκριση με 6,17% τον Φεβρουάριο του 2024. Το επιτόκιο που αφορά δάνεια για αγορά κατοικίας μειώθηκε στο 4,75% τον Μάρτιο, σε σύγκριση με 5,15% τον προηγούμενο μήνα, ενώ το επιτόκιο που αφορά δάνεια προς μη χρηματοδοτικές εταιρείες για ποσά μέχρι 1 εκατ. ευρώ παρουσίασε μείωση στο 5,52%, σε σύγκριση με 5,91% τον Φεβρουάριο. Τέλος, το επιτόκιο που αφορά δάνεια προς μη χρηματοδοτικές εταιρείες για ποσά άνω του 1 εκατ. ευρώ κατέγραψε μείωση στο 5,88% τον Μάρτιο του 2024, σε σύγκριση με 6,07% τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους. Η μείωση του 0,25% δεν «θα φέρει την άνοιξη» για τον Κύπριο καταθέτη-δανειολήπτη.
Μετά την μείωση της 6ης Ιουνίου 2024, τα επιτόκια των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης καθώς και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα μειωθούν σε 4,25%, 4,50% και 3,75% αντιστοίχως.
Κάμπτεται η τρελή τροχιά
Η χρονιά έχει «τρέξει» με υψηλά ποσοστά επιτοκίων και οι τράπεζες έχουν καταγράψει κέρδη πολλών εκατομμυρίων ευρώ στο πρώτο μισό του έτους. Μέχρι να αρχίσει η μείωση των επιτοκίων, δηλαδή η 6η Ιουνίου, οι τράπεζες έχουν κατατεθειμένη την πλεονάζουσα ρευστότητά τους και τοκίζεται με το καλύτερο δυνατό σενάριο όσον αφορά στο ποσοστό επιτοκίων, κάτι που αποδεικνύεται από τα οικονομικά αποτελέσματα που παρουσίασαν στο πρώτο τέταρτο του 2024. Οι μειώσεις των επιτοκίων θα «κάμψουν» ελαφρώς την «τρελή τροχιά» κερδών που έχουν διαγράψει από τον Σεπτέμβριο του 2023, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα προκύψουν πιθανώς μεγαλύτερα ετήσια κέρδη το 2024 από τα αντίστοιχα ετήσια κέρδη του 2023.
Ορεξη για δάνεια
Η ΕΚΤ προχώρησε τον Ιούλιο του 2022 στην ιστορική απόφαση της αύξησης των –αρνητικών τότε– επιτοκίων για να κάμψει τη ζήτηση των δανείων. Στην Κύπρο αν και δεν λειτούργησε με τον ίδιο ρυθμό που λειτούργησε σε άλλα κράτη, ο δανεισμός τα τελευταία δύο χρόνια παρουσίασε μικρές μειώσεις. Με τη μείωση των επιτοκίων ωστόσο, κατά 25 μονάδες βάσης στις 6 Ιουνίου, όσο και στις επόμενες μία με δύο μέχρι το τέλος του έτους (σύνολο τρεις μειώσεις το 2024 λένε οι αναλυτές), ο νέος δανεισμός στην Κύπρο θα βρει πάλι το «μομέντουμ» του. Επιστρέφοντας τα επιτόκια σε καθοδική πορεία, τα δάνεια θα γίνουν πιο φθηνά, άρα και ο Κύπριος θα δανείζεται λιγότερο δύσκολα. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της ΚΤΚ, τον Μάρτιο του 2024 τα συνολικά νέα δάνεια παρουσίασαν μείωση και έφτασαν στα 496,4 εκατ. ευρώ, σε σύγκριση με 575,5 εκατ. ευρώ τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους. Τα νέα καταναλωτικά δάνεια μειώθηκαν στα 22,2 εκατ. ευρώ (εκ των οποίων 20,5 εκατ. καθαρά νέα δάνεια), σε σύγκριση με 23,2 εκατ. τον Φεβρουάριο (εκ των οποίων 21,3 εκατ. καθαρά νέα δάνεια). Τα νέα δάνεια για αγορά κατοικίας παρουσίασαν μείωση στα 119,6 εκατ. (εκ των οποίων 86,9 εκατ. καθαρά νέα δάνεια), σε σύγκριση με 144,1 εκατ. τον Φεβρουάριο (εκ των οποίων 79,2 εκατ. καθαρά νέα δάνεια). Τα νέα δάνεια προς μη χρηματοδοτικές εταιρείες για ποσά μέχρι 1 εκατ. σημείωσαν αύξηση στα 69,3 εκατ. (εκ των οποίων 52,2 εκατ. καθαρά νέα δάνεια), σε σύγκριση με 57,3 εκατ. τον Φεβρουάριο (εκ των οποίων 37,6 εκατ. καθαρά νέα δάνεια). Τα νέα δάνεια προς μη χρηματοδοτικές εταιρείες για ποσά άνω του 1 εκατ. ευρώ κατέγραψαν μείωση στα 270,8 εκατ. τον Μάρτιο (εκ των οποίων 123,8 εκατ. καθαρά νέα δάνεια), σε σύγκριση με 340,7 εκατ. τον προηγούμενο μήνα (εκ των οποίων 124,4 εκατ. καθαρά νέα δάνεια).
