Bloomberg
Μια νέα επιχειρηματική ελίτ αναδύεται στη Ρωσία, εκμεταλλευόμενη το κενό που άφησαν οι μεγάλες δυτικές εταιρείες που αποχώρησαν αιφνιδίως, στον απόηχο του πολέμου στην Ουκρανία. Ο γίγαντας του φαστ φουντ McDonald’s, ο όμιλος συσκευασίας Ball Corp. και η χημική εταιρεία Henkel AG είναι μεταξύ των εταιρειών που πούλησαν επιχειρήσεις αξίας τουλάχιστον 21 δισ. δολαρίων το 2022 και το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, σύμφωνα με εκτίμηση της εταιρείας ερευνών AK&M.
Οι νέοι μεγιστάνες δεν προέρχονται από τις τάξεις των πλουσιότερων της χώρας και οι περισσότεροι είναι άγνωστοι εκτός συνόρων, επωφελήθηκαν ωστόσο από τη συγκυρία και απέκτησαν περιουσιακά στοιχεία σε μειωμένες τιμές μετά τη μαζική έξοδο των πολυεθνικών, καθώς ο πόλεμος ανακάτεψε την τράπουλα στον επιχειρηματικό κόσμο της Ρωσίας. Ολοι κάνουν μπίζνες εδώ και δεκαετίες, σε ορισμένες περιπτώσεις στις επιχειρήσεις που αγόρασαν και σε άλλες στο πλευρό διάσημων δισεκατομμυριούχων. Σε αντίθεση όμως με τα περισσότερα μέλη της λεγόμενης «παλιάς φρουράς», δεν έχουν υποστεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ ή την Ε.Ε. Είναι οι νέοι ευνοημένοι από το τελευταίο κύμα αναδιανομής περιουσιακών στοιχείων. Οι προηγούμενοι ολιγάρχες έχτισαν τον πλούτο τους από πόρους και τράπεζες πριν από τρεις και πλέον δεκαετίες, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης. Αντικαταστάθηκαν σε μεγάλο βαθμό από μια ομάδα που θησαύρισε επί των ημερών του Πούτιν.
Ποιοι είναι λοιπόν οι διάδοχοί τους; Ο Iβάν Ταβρίν, πρώην επικεφαλής μιας ρωσικής εταιρείας κινητής τηλεφωνίας και πρώην συνεργάτης του δισεκατομμυριούχου Αλίσερ Ουσμάνοφ, ξόδεψε πρόσφατα περισσότερα από 2 δισ. δολάρια για να αποκτήσει την τοπική διαδικτυακή υπηρεσία τοποθέτησης αγγελιών Avito της Prosus NV. Εχει αποκτήσει και άλλα περιουσιακά στοιχεία, με αποτέλεσμα να είναι ο μεγαλύτερος «dealmaker» μέχρι στιγμής, εν καιρώ πολέμου.
Επόμενος στη λίστα ο Αλεξέι Σαγκάλ με τον όμιλο Arnest, που εμπορευόταν αρώματα και καλλυντικά προτού παραλάβει τα περιουσιακά στοιχεία της συσκευασίας ποτών Ball τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους. Στη συνέχεια απέκτησε τις ρωσικές δραστηριότητες της Heineken NV, ανάμεσά τους και επτά ζυθοποιίες, έναντι 1 ευρώ φέτος το καλοκαίρι. Η σύζυγός του Ελενα ήταν γενική διευθύντρια της Arnest, προτού θητεύσει στη ρωσική Ανω Βουλή ως μέλος του κυβερνώντος κόμματος.
Ο Aλεξάντερ Γκοβόρ ήταν από τους πρώτους που «μπήκαν στο παιχνίδι» όταν άρχισαν να φεύγουν οι ξένες εταιρείες, αγοράζοντας τη ρωσική επιχείρηση των McDonald’s τον Μάιο του 2022 και τα εργοστάσια συσκευασίας τον Σεπτέμβριο. Ενώ ήταν συνεργάτης στην αλυσίδα φαστ φουντ, η αγορά ολόκληρου του δικτύου των 850 ρωσικών εστιατορίων ήταν ένα μεγάλο βήμα από την εποχή που λειτουργούσε μόλις 25. Η περιουσία του προέρχεται από τη συμμετοχή του στην εταιρεία εξόρυξης άνθρακα Yuzhkuzbassugol. Αποχώρησε το 2007 έπειτα από δύο θανατηφόρες εκρήξεις σε ορυχεία, πουλώντας το μερίδιό του στην Evraz, τη χαλυβουργία που ανήκει εν μέρει στον δισεκατομμυριούχο Ρομάν Αμπράμοβιτς.
Υπάρχουν βέβαια και οι γνωστοί στη Δύση ολιγάρχες που κατάφεραν επίσης να επωφεληθούν από την έξοδο των διεθνών εταιρειών. Ο Βλαντιμίρ Ποτάνιν, ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ρωσίας, προτού του επιβληθούν κυρώσεις από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, αγόρασε τη Rosbank PJSC από τη Societe Generale SA. Ο δισεκατομμυριούχος Αντρέι Κομάροφ –που δεν έχει υποστεί κυρώσεις– αγόρασε τρία ρωσικά εργοστάσια από την παγκόσμια εταιρεία συσκευασίας Amcor Plc για περίπου 370 εκατ. ευρώ. Ενώ υπήρξαν επίσης κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων που επιβράβευσαν άτομα κοντά στην εξουσία. Φέτος το καλοκαίρι η κυβέρνηση ανέλαβε τον έλεγχο των τοπικών θυγατρικών της Danone και της Carlsberg και διόρισε στο τιμόνι τους συμμάχους του Πούτιν.
Οι κρατικοί περιορισμοί σε οποιονδήποτε επιθυμεί να πουλήσει ρωσικές επιχειρήσεις ωφελούν ακόμη περισσότερο τους νέους αγοραστές. Το 2022 το Κρεμλίνο απαγόρευσε σε ξένους επενδυτές να πωλούν ρωσικά περιουσιακά στοιχεία χωρίς την έγκριση ειδικής κυβερνητικής επιτροπής και διέταξε να πωλούνται τα περιουσιακά στοιχεία με έκπτωση τουλάχιστον 50% της αγοραίας αξίας, καθώς το έθνος προσπαθούσε να αποθαρρύνει τη φυγή ξένων εταιρειών από τη χώρα. Σύμφωνα με τους κανόνες που εισήχθησαν νωρίτερα φέτος, οι επιχειρήσεις που επιδιώκουν να πουλήσουν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία τους αντιμετωπίζουν πλέον υποχρεωτική συνεισφορά στον προϋπολογισμό, ακόμη κι αν το κάνουν με συμβολικό αντίτιμο ή δωρεάν.
