Του Γιάννη Ιωάννου
Με ρεκόρ ιστορικού υψηλού ως προς τον πληθωρισμό υποδέχτηκε η Τουρκία την πρώτη εβδομάδα του 2022 –στα πλαίσια της δοκιμαζόμενης τον τελευταίο χρόνο και πλέον τουρκικής οικονομίας. Οι τιμές του πληθωρισμού για τον μήνα Δεκέμβριο διαμορφώθηκαν στο 36.08% επιβεβαιώνοντας όχι μόνο τις εκτιμήσεις αναλυτών διεθνώς αλλά και την ίδια την ανορθολογική πολιτική του Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που εμμένει σε μια πολιτική για χαμηλό κόστος δανεισμού. Ο δείκτης τιμών καταναλωτή επιταχύνθηκε για έβδομο μήνα φτάνοντας ουσιαστικά σε ιστορικό ρεκόρ από την περίοδο 2002-2003 -19 χρόνια πριν!
Καλπάζει ο πληθωρισμός
Τον περασμένο Νοέμβριο και παρά την καθίζηση της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου, διεθνείς οίκοι προέβλεπαν πως ο πληθωρισμός στη τουρκική οικονομία θα διαμορφώνονταν, για τον μήνα Δεκέμβριο του 2021, περίπου στο 31% -ή με μέσο όρο περίπου στο 27%. Ωστόσο διαψεύστηκαν μιας κι από το 21.31% που διαμορφώνονταν τον Νοέμβριο εκτοξεύτηκε στο 36.08% -τιμή ρεκόρ από τον Σεπτέμβριο του 2002. Στην αναφορά της η τουρκική Στατιστική Υπηρεσία κατέδειξε πως οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν σε ποσοστό της τάξης του 13,58% -στοιχεία που εν γένει δεικνύουν πως το κόστος των εισαγωγών πρώτων υλών για την τουρκική οικονομία έχει ανέβει ενώ παράλληλα η πραγματική αγοραστική δύναμη των Τούρκων πολιτών μειώνεται. Να σημειωθεί πως η γνωστοποίηση του πληθωρισμού ρεκόρ για την τουρκική οικονομία έκανε την τουρκική λίρα να υποχωρήσει (σ.σ. διαπραγματεύονταν σε 13,8115 λίρες ανά δολάριο).
Το ιστορικό
Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας, ακολουθώντας τις εμμονές Ερντογάν πως το κόστος της αύξησης του δανεισμού πλήττει την επιχειρηματικότητα κι εμποδίζει την οικονομική ανάπτυξη, προχώρησε σε μια επιθετική πολιτική μείωσης των επιτοκίων (μείωση βασικού επιτοκίου μέχρι 500 μονάδες) η οποία έφερε ως αποτέλεσμα την ελεύθερη πτώση της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου. Η καθίζηση του τουρκικού εθνικού νομίσματος είχε ως απότοκο τις αυξήσεις τιμών καταναλωτή –με τα διεθνή πρακτορεία να μεταδίδουν εικόνες μέχρι κι από ουρές Τούρκων πολιτών έξω από φούρνους. Ο Ερντογάν έβαλε τέλος στην κατρακύλα της λίρας με μια κάπως «ιδιαίτερη», οικονομικά, φόρμουλα που δεσμεύει να αποζημιώσει τους καταθέτες σε λίρες όταν το νόμισμα αποδυναμωθεί σε ένα ορισμένο επίπεδο –συνταγή η οποία ακούγεται, θεωρητικά, αποτελεσματική ωστόσο δεν έχει εξακριβωθεί ο ακριβής μηχανισμός ως προς προς την ρεαλιστική της εφαρμογή.
Τι να αναμένουμε
Το debate για το πως θα κινηθεί ο πληθωρισμός στη Τουρκία καλά κρατεί. Από την μια ο ίδιος ο ΥΠΟΙΚ της χώρας, Νουρεντίν Νουμπάτι, πέραν της δήλωσης που έγινε viral για το... βλέμμα του, ανέφερε σε τουρκικά τηλεοπτικά Μέσα πως ο μηνιαίος πληθωρισμός θα αρχίσει να μειώνεται σταδιακά από τα τέλη Ιανουαρίου καθώς η λίρα θα σταθεροποιείται έναντι του δολαρίου. Ωστόσο απόψεις διεθνών οίκων κάνουν λόγο για επιτάχυνση των πληθωριστικών τάσεων στο πρώτο εξάμηνο του 2022 –μέχρι τις αρχές του καλοκαιριού και την αρχή της τουριστικής περιόδου. Βασικός στόχος του Ερντογάν, σε κάθε περίπτωση, είναι η μείωση της ανεργίας (σ.σ. έστω κι αν γίνει με περαιτέρω πίεση στους βασικούς μισθούς) να αυξήσει τις εξαγωγές και την παραγωγή προκειμένου να μετριάσει το πως οι διεθνείς αγορές πλήττουν την τουρκική λίρα –και την νομισματική πολιτική της χώρας κατ’ επέκταση. Το αν θα το πετύχει με παρεμβατικές κινήσεις έναντι της ανεξαρτησίας της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας –εδικά με την φόρμουλα αποζημίωσης των καταθετών παραμένει ένα σημαντικό ερώτημα δεδομένων και δύο άλλων δυναμικών:
• Toυ πως το 2022 ξετυλίγεται ως μεταβατική χρονιά για την προεκλογική καμπάνια του Ερντογάν –σε μια περίοδο δημοσκοπικής ύφεσης κι αποδυνάμωσης της δημοφιλίας του Τούρκου Προέδρου- για τις προεδρικές εκλογές του 2023 ή αν, τελικά, θα καταστεί χρονιά πρόωρων εκλογών
• Το πως οι ίδιοι οι πολίτες στην Τουρκία θα δείξουν εμπιστοσύνη στους χειρισμούς Ερντογάν προκειμένου να κινητοποιηθούν υπέρ του κι εκλογικά –ή αν οι τρέχουσες πληθωριστικές πιέσεις θα τους απομακρύνουν περαιτέρω από την βάση ψηφοφόρων του AKP. Η γενικότερη αίσθηση πάντως, σε διεθνές επίπεδο, είναι πως η εμπιστοσύνη τείνει να χαθεί
