Kathimerini.gr
Η«gig economy», η ευέλικτη μορφή εργασίας που περιλαμβάνει εργαζόμενους ανασφάλιστους, χωρίς συμβάσεις και με ασταθή ωράρια, «εισβάλλει» πλέον σε πιο παραδοσιακούς χώρους εργασίας, όπως είναι τα καταστήματα και τα εστιατόρια. Την ίδια στιγμή, οι εφαρμογές που επιτρέπουν στους λιανοπωλητές να προσλαμβάνουν ανεξάρτητο προσωπικό ανά βάρδια, γίνονται εξαιρετικά δημοφιλείς.
Είναι παραμονές Χριστουγέννων και τα καταστήματα στο εμπορικό κέντρο Westfield του δυτικού Λονδίνου είναι πλήρως στελεχωμένα. Το Emma Sleep, ένα κατάστημα που πουλάει στρώματα, δεν αποτελεί εξαίρεση. Το χαμογελαστό προσωπικό όμως που φοράει μπλουζάκια με λογότυπο, στην πραγματικότητα δεν έχει εργοδότη. Είναι αυτοαπασχολούμενοι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι οποίοι έχουν προσληφθεί για να εκτελέσουν τη βάρδια της εκάστοτε ημέρας, με τη βοήθεια μιας εφαρμογής που ονομάζεται Young Ones.
Μέχρι τώρα, η ανάπτυξη της «gig economy» ήταν πολύ ορατή: σε πόλεις σε όλο τον κόσμο, αυτοαπασχολούμενοι οδηγοί ντελίβερι πλημμύριζαν τους δρόμους με τα επώνυμα μπουφάν τους και τις ισοθερμικές τσάντες τους. Πλέον αρχίζει να εισχωρεί στην οικονομία των καταστημάτων και των εστιατορίων. Το Young Ones, μια εφαρμογή που ιδρύθηκε στην Ολλανδία και έχει επεκταθεί στη Βρετανία και στη Γαλλία, περιλαμβάνει επίσης τα καταστήματα αθλητικών ειδών GymShark και Decathlon μεταξύ των πελατών της. Το Temper, μια άλλη εφαρμογή επίσης από την Ολλανδία, διαφημίζει τις βάρδιες στη Βρετανία στο κατάστημα λιανικής Uniqlo και στην αλυσίδα καφέ Colicci μεταξύ άλλων.
Το μοντέλο τους είναι απλό: οι εργοδότες πελάτες δημοσιεύουν συγκεκριμένες βάρδιες με συγκεκριμένο ποσοστό αμοιβής (σ.σ.: οι εφαρμογές ορίζουν ελάχιστα κατώτατα όρια που είναι πάνω από τον εθνικό κατώτατο μισθό), για τις οποίες μπορούν να υποβάλουν αίτηση εργαζόμενοι, εγγεγραμμένοι στην εφαρμογή. Στο τέλος κάθε βάρδιας, η μία πλευρά βαθμολογεί την άλλη.Για τους ανθρώπους που επιλέγουν να το κάνουν, υπάρχουν σαφώς πλεονεκτήματα. Η Ελενα, μία από τις εργαζόμενες «α λα καρτ» στην Emma Sleep, είπε ότι άρχισε να χρησιμοποιεί το νέο μοντέλο καθώς βαρέθηκε τους πολλαπλούς γύρους συνεντεύξεων για τις παραδοσιακές θέσεις εργασίας. Πλέον δεν εξαρτάται από κανέναν εργοδότη και είναι πάντα έτοιμη να δοκιμάσει νέες ευκαιρίες. Σύμφωνα με τη Young Ones, κάθε ελεύθερος επαγγελματίας που είναι εγγεγραμμένος στην πλατφόρμα δούλεψε κατά μέσον όρο σε πέντε διαφορετικούς τύπους ρόλων. Η Τemper είπε ότι τα άτομα που δούλευαν με βάρδιες μέσω της εφαρμογής της συνέχισαν να υποβάλλουν αίτηση για εργασία σε 24 επιχειρήσεις, κατά μέσον όρο.
Παρά τις θετικές πτυχές της «gig economy», η Σάρα Ο’ Κόνορ των FT δεν έχει πειστεί ότι το εν λόγω μοντέλο είναι –ή θα έπρεπε να είναι– το «μέλλον της εργασίας». Κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό για τα κρατικά έσοδα και τις δημόσιες υπηρεσίες από τις οποίες εξαρτώνται αυτά τα έσοδα, δεδομένου ότι συνήθως επιβάλλεται πολύ λιγότερος φόρος στην αυτοαπασχόληση. Επειτα, υπάρχει το ζήτημα της εξουσίας: οι σχέσεις που διαμεσολαβούνται από αυτές τις εφαρμογές μπορεί να είναι ευέλικτες και ενδυναμωτικές και για τις δύο πλευρές όταν υπάρχει μεγάλη ζήτηση για εργαζομένους, αλλά τι γίνεται σε μια ύφεση, όπου πολλοί άνθρωποι θα μπορούσαν να κυνηγούν τις ίδιες θέσεις εργασίας;
Οι μεγάλες αποθήκες χρησιμοποιούν εδώ και καιρό υπηρεσίες στελέχωσης για την εύρεση εργαζομένων, ιδιαίτερα σε περιόδους αιχμής, όπως οι γιορτές. Τα συνδικάτα στη Βρετανία κατηγόρησαν ωστόσο πρόσφατα τους λιανοπωλητές ότι προσλαμβάνουν βοηθούς χωρίς βασικά εργασιακά δικαιώματα ενόψει των Χριστουγέννων. Οι εργαζόμενοι της «gig economy» –που συχνά δεν έχουν πρόσβαση σε παροχές, όπως ασφάλιση υγείας ή παροχές συνταξιοδότησης– υπερτριπλασιάστηκαν από το 2017 έως το 2021. Σχεδόν 5 εκατ. άνθρωποι είχαν δηλώσει εισόδημα βασισμένο σε πλατφόρμα, σύμφωνα με έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου, τον Μάιο του 2023.
