Σε έναν κόσμο που αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς, η έννοια της ηγεσίας βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Παραδοσιακά η ηγεσία έχει συνδεθεί με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και στερεότυπα, συχνά ανδροκρατούμενα. Καθώς όμως οι κοινωνίες εξελίσσονται και οι προκλήσεις γίνονται πιο περίπλοκες, είναι επιτακτική ανάγκη να επαναξιολογήσουμε τι σημαίνει πραγματικά να είσαι ηγέτης/ιδα στον 21ο αιώνα.
Η συζήτηση έχει για πολύ καιρό εγκλωβιστεί σε μια διχοτομία μεταξύ «ανδρικού» και «γυναικείου» στυλ ηγεσίας. Η προσέγγιση αυτή, αν και καλοπροαίρετη να αναδείξει τη σημασία της γυναικείας ηγεσίας, μπορεί ακούσια να ενισχύσει τα ίδια στερεότυπα που προσπαθεί να καταρρίψει. Είναι καιρός να υιοθετήσουμε μια πιο σύνθετη προσέγγιση που αναγνωρίζει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ταυτότητας και εμπειρίας.
Οι γυναίκες δεν αποτελούν μια μονολιθική οντότητα, όπως δεν αποτελούν και οι άνδρες. Κάθε άνθρωπος φέρει ένα μοναδικό σύνολο εμπειριών, δεξιοτήτων και προοπτικών που διαμορφώνουν το ηγετικό του στυλ. Η προσπάθεια να κατηγοριοποιήσουμε τους/τις ηγέτες/ιδες με βάση το φύλο τους, όχι μόνο είναι απλουστευτική αλλά μπορεί επίσης να περιορίσει το πλήρες δυναμικό τους.
Στη σύγχρονη κοινωνία, τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες καλούνται να αναλάβουν πολλαπλούς και συχνά αλληλοεπικαλυπτόμενους ρόλους. Η ιδέα ότι οι γυναίκες είναι οι μόνες που αντιμετωπίζουν την πρόκληση της εξισορρόπησης καριέρας και οικογενειακών υποχρεώσεων είναι ξεπερασμένη. Όλο και περισσότεροι άνδρες αναλαμβάνουν ενεργό ρόλο στην ανατροφή των παιδιών και τις οικιακές ευθύνες, ενώ παράλληλα επιδιώκουν απαιτητικές καριέρες. Αυτή η εξέλιξη στους κοινωνικούς ρόλους απαιτεί ένα νέο μοντέλο ηγεσίας που αναγνωρίζει και αξιοποιεί την πολύπλευρη φύση της ανθρώπινης εμπειρίας. Παρομοίως, ενώ η έννοια της «γυάλινης οροφής» έχει χρησιμεύσει ως μια ισχυρή μεταφορά για τα αόρατα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην καριέρα τους, η συνεχής εστίαση σε αυτή την έννοια μπορεί να ενισχύσει ακούσια την αντίληψη των περιορισμών και να αποσπάσει την προσοχή από τις πραγματικές ευκαιρίες για αλλαγή. Αντί να επικεντρωνόμαστε στο να «σπάσουμε» τη γυάλινη οροφή, θα είναι πιο παραγωγικό να επαναπροσδιορίσουμε τι σημαίνει επιτυχία και πρόοδος στον χώρο εργασίας. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την αναγνώριση και την εκτίμηση ενός ευρύτερου φάσματος δεξιοτήτων και συνεισφορών, πέρα από τα παραδοσιακά κριτήρια επιτυχίας. Επιπλέον, η δημιουργία πιο ευέλικτων επαγγελματικών διαδρομών που επιτρέπουν στους ανθρώπους να προοδεύουν με τρόπους που ταιριάζουν στις μοναδικές περιστάσεις και φιλοδοξίες τους, μπορεί να επαναπροσδιορίσει την επιτυχία στον χώρο εργασίας.
Στο πλαίσιο της συζήτησης για την ηγεσία, ένα ακόμη σημείο που χρήζει προσοχής είναι η τάση να παρουσιάζουμε τις γυναίκες που έχουν επιτύχει στον επιχειρηματικό κόσμο ως ένα είδος «μονόκερου» - σπάνιες και εξαιρετικές περιπτώσεις που κατάφεραν να ξεπεράσουν ανυπέρβλητα εμπόδια. Αυτή η αφήγηση, αν και φαινομενικά εμψυχωτική, πιθανό να ενισχύει την αντίληψη των εμποδίων, να υποβαθμίζει τη σημασία των συστημικών αλλαγών και να δημιουργεί μη ρεαλιστικές προσδοκίες για τις γυναίκες που επιδιώκουν ηγετικές θέσεις. Αντί να εξυμνούμε τις επιτυχημένες γυναίκες ως εξαιρέσεις, θα πρέπει να επικεντρωθούμε στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου η επιτυχία τους θα είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.
Συμπεριληπτικό μοντέλο ηγεσίας
Η πορεία προς ένα πραγματικά συμπεριληπτικό μοντέλο ηγεσίας ξεκινά με την αποδοχή της διαφορετικότητας ως θεμελιώδους αξίας. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως η ποικιλία των προοπτικών δεν αποτελεί εμπόδιο αλλά πηγή έμπνευσης, οδηγώντας σε καινοτόμες λύσεις που διαφορετικά θα παρέμεναν κρυμμένες. Η προώθηση της ουσιαστικής συνεργασίας αναδεικνύεται ως κρίσιμο συστατικό, καθώς επιτρέπει στις ομάδες να ανταποκρίνονται με ευελιξία και αποτελεσματικότητα σε περίπλοκες προκλήσεις. Η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης, παράλληλα, προσφέρει τη δυνατότητα στους ηγέτες να κατανοήσουν σε βάθος τις ανάγκες και τις προσδοκίες των μελών της ομάδας τους, δημιουργώντας ισχυρούς δεσμούς και ενισχύοντας την εμπιστοσύνη. Η προσαρμοστικότητα αποτελεί επίσης απαραίτητο στοιχείο, καθώς οι ηγέτες πρέπει να είναι έτοιμοι να προσαρμόζουν το στυλ τους ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες, επιδεικνύοντας ευελιξία και ανοχή.
Η μετάβαση σε αυτό το νέο μοντέλο ηγεσίας δεν είναι εύκολη. Απαιτεί μια συνειδητή προσπάθεια να αμφισβητήσουμε βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις και πρακτικές. Οι οργανισμοί θα πρέπει να επανεξετάσουν τις διαδικασίες πρόσληψης, προαγωγής και ανάπτυξης ταλέντων τους και εμείς να είμαστε πρόθυμοι να αμφισβητήσουμε τις δικές μας προκαταλήψεις και να διευρύνουμε την αντίληψή μας για το τι σημαίνει να είσαι ηγέτης. Η αλλαγή αυτή απαιτεί επίσης μια μετατόπιση στον τρόπο που αφηγούμαστε τις ιστορίες επιτυχίας. Αντί να εστιάζουμε αποκλειστικά στις «εξαιρετικές» περιπτώσεις γυναικών που «κατάφεραν να κολυμπήσουν ενάντια στο ρεύμα», πρέπει να αναδείξουμε την ποικιλομορφία των διαδρομών προς την επιτυχία.
Η πρόκληση δεν είναι απλώς να επιτύχουμε την ισότητα των φύλων στην ηγεσία, αλλά να επαναπροσδιορίσουμε την ίδια την έννοια της ηγεσίας με τρόπο που να αγκαλιάζει την πλήρη πολυπλοκότητα της ανθρώπινης εμπειρίας. Αυτή η νέα προσέγγιση έχει τη δυνατότητα να απελευθερώσει ένα τεράστιο δυναμικό ταλέντου και καινοτομίας, οδηγώντας σε πιο δυναμικούς, προσαρμοστικούς και ανθεκτικούς οργανισμούς και κοινωνίες.
Η πραγματική πρόοδος θα έρθει όταν η επιτυχία των γυναικών στην ηγεσία δεν θεωρείται πλέον εξαίρεση αλλά κανονικότητα. Όταν η αξία ενός/μιας ηγέτη/ιδας θα κρίνεται από την ικανότητά του/της να εμπνέει, να καινοτομεί και να οδηγεί με ενσυναίσθηση ανεξάρτητα από το φύλο. Και όταν η ποικιλομορφία στην ηγεσία θα αντικατοπτρίζει πλήρως την ποικιλομορφία της κοινωνίας μας.
*Η κα Μόνικα Ιωαννίδου Πολεμίτης είναι Founder και CEO της Hybrid ConsulTech.
