Του Παύλου Νεοφύτου
Έντονες αντιδράσεις προκάλεσε την περασμένη εβδομάδα στη Βουλή η παρουσίαση από τον Δήμο Αραδίππου μελέτης για την εφαρμογή του συστήματος «Πληρώνω Όσο Πετώ» (ΠΟΠ), όπου γίνεται αναφορά για πάγιο κόστος 180 ευρώ τον χρόνο σε κάθε νοικοκυριό, είτε ανακυκλώνει είτε όχι, και επιπλέον χρέωση 140 ευρώ για την αγορά σακούλας των σύμμεικτων αποβλήτων. Κάνοντας λόγο για διπλασιασμό του κόστους για το μέσο νοικοκυριό από αυτό που είναι σήμερα, εκφράστηκαν φόβοι από την πλειοψηφία των βουλευτών για άρνηση των πολιτών να αγκαλιάσουν τη νέα προσπάθεια, με αποτέλεσμα, όπως λέχθηκε, να γεμίσουν οι ποταμοί και τα ρυάκια με σκουπίδια. Άραγε σε ποιο βαθμό είναι δικαιολογημένες οι πιο πάνω ανησυχίες για τον νέο σχεδιασμό, που βάσει νομοθεσίας την 30ή Ιουνίου 2024 θα πρέπει να εφαρμοστεί καθολικά σε ολόκληρη την Κύπρο;
Στο πέρασμα των ημερών και μέσα από τον δημόσιο διάλογο, άρχισε να διαφαίνεται ότι τα δεδομένα της συγκεκριμένης μελέτης δεν μπορούν να είναι ο μονόδρομος για τις τελικές αποφάσεις που θα κληθούν να λάβουν τα νέα δημοτικά συμβούλια την περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου, μετά την ολοκλήρωση των Ολοκληρωμένων Μελετών Τεκμηρίωσης της βιωσιμότητας που έχουν αναθέσει σε εταιρείες. Ενδεικτικά, για τον νέο Μητροπολιτικό Δήμο Λευκωσίας, τον Δήμο Στροβόλου, αλλά και για τον Δήμο Λεμεσού, που αντιπροσωπεύουν συνολικά 250 χιλιάδες δημότες, ο δήμαρχος Αγλαντζιάς Αντρέας Κωνσταντίνου, παρουσιάζεται καθησυχαστικός. Σε δηλώσεις του στην «Κ» ανέφερε ότι στην παρούσα φάση, με βάση δεδομένα που έχουν μπροστά τους, διότι και για τους τρεις δήμους ετοιμάζει αυτή τη στιγμή τη μελέτη η ίδια εταιρεία, δεν δικαιολογείται τόσο μεγάλη αύξηση στον χώρο σκυβάλων, προσθέτοντας ότι τα όσα ειπώθηκαν στη Βουλή κάνουν κακό στην προσπάθεια που γίνεται από όλους για να εφαρμόσουν το σύστημα.
Στις αποφάσεις των νέων δήμων
«Στόχος του ″Πληρώνω Όσο Πετώ″ με προπληρωμένη σακούλα είναι να επιτευχθεί ολοκληρωμένη διαχείριση δημοτικών αποβλήτων για τα σύμμεικτα, ανακυκλώσιμα και οργανικά απόβλητα. Κύριο μέλημα είναι να επιτευχθούν οι ευρωπαϊκοί και εθνικοί στόχοι για 65% ανακύκλωση και για 10% προς χώρους υγειονομικής ταφής μέχρι το 2035», ανέφερε στην «Κ» αρμόδια πηγή από το Τμήμα Περιβάλλοντος. Σχολιάζοντας τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν στη Βουλή για το επιπλέον κόστος 140 ευρώ, αντιδράσεις οι οποίες περιλάμβαναν και επίρριψη ευθυνών στους σχεδιασμούς του Τμήματος Περιβάλλοντος, η ίδια πηγή σημείωσε ότι η τιμή της σακούλας για τα σύμμεικτα απόβλητα θα καθοριστεί μετά την ολοκλήρωση των Μελετών Τεκμηρίωσης της Βιωσιμότητας του ΠΟΠ και ότι η τιμή θα ποικίλει ανάλογα με το μέγεθος της σακούλας των σύμμεικτων για 10, 35, 56 λίτρα. «Σε δυο-τρεις μήνες θα έχουμε εικόνα για την τιμή, η οποία όμως θα πρέπει να εγκριθεί από τα νέα Δημοτικά Συμβούλια. Το διάστημα Ιουλίου-Αυγούστου, όπου θα συσταθούν τα νέα δημοτικά συμβούλια, η πρώτη μεγάλη απόφαση που θα λάβει το δημοτικό συμβούλιο Λευκωσίας θα είναι για τις χρεώσεις», ανέφερε από την πλευρά του ο κ. Κωνσταντίνου, εκφράζοντας σιγουριά ότι ο περιβαλλοντικά ευαίσθητος δημότης, ο οποίος θα συμμετέχει στο σύστημα, θα δει μείωση στα τέλη σκυβάλων.
Κάθε δήμος αναμένεται να αποφασίσει διαφορετικό πάγιο κόστος, διότι κάθε περίπτωση είναι διαφορετική σε σχέση με τα έξοδα. Αναφερόμενος στην περίπτωση του ενιαίου Δήμου Λευκωσίας, ο κ. Κωνσταντίνου, εκτιμά ότι το συγκεκριμένο κόστος θα κυμανθεί στα 40-50 ευρώ τον χρόνο, ενώ η τιμή της σακούλας υπολογίζεται να είναι 25% πιο φθηνή από αυτή που είναι σήμερα στον Δήμο Αγλαντζιάς (2 ευρώ, 1,5 και 40 σεντ. για τα τρία μεγέθη αντίστοιχα), που εφαρμόζει το «Πληρώνω Όσο Πετώ». Όπως εξήγησε, με το πάγιο ποσό εξασφαλίζει ο δήμος ένα ποσό από τους πολίτες εκείνους που μπορεί να μη συνεργάζονται για την εφαρμογή του συστήματος. Εντός ενός-δύο μηνών θα δοθεί μία πιο ξεκάθαρη εικόνα, όταν θα παραδοθεί από την ανάδοχο εταιρεία η Μελέτη Τεκμηρίωσης της Βιωσιμότητας του ΠΟΠ, πρόσθεσε.
65% των σκυβάλων θάβονται
Η ανακύκλωση στην Κύπρο σήμερα ανέρχεται μόλις στο 15%, ενώ το 65% των σκυβάλων ακολουθεί τον δρόμο της ταφής, αναφέρθηκε στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής την περασμένη εβδομάδα. Δυστυχώς οι σχεδιασμοί του υπουργείου είναι αργοπορημένοι και εκτός χρονοδιαγραμμάτων με αποτέλεσμα να μην πετύχουμε ως χώρα τους στόχους που έχουν τεθεί από την Ε.Ε., λέχθηκε από βουλευτές στη Βουλή, όταν ακούστηκαν τα πιο πάνω ποσοστά. Την ίδια ώρα, μπορεί η νομοθεσία για το «Πληρώνω Όσο Πετώ» να πρέπει να εφαρμοστεί την 30ή Ιουνίου του 2024, ωστόσο, όπως σημειώθηκε εντός της επιτροπής, είναι πολύ δύσκολο να γίνει πράξη από όλους τους δήμους. Ορισμένοι θα ξεκινήσουν το δεύτερο εξάμηνο του 2024, ενώ άλλοι συζητούν ακόμα για το 2026.
Όπως έγινε γνωστό από το καλοκαίρι (8 Ιουνίου 2023), με έκθεσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντοπίζει την Κύπρο ανάμεσα στα κράτη-μέλη που κινδυνεύουν να μην επιτύχουν τον στόχο προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων για το 2025, τον στόχο ανακύκλωσης των απορριμμάτων συσκευασίας για το 2025 και τον στόχο μείωσης της υγειονομικής ταφής των αποβλήτων για το 2035.
Οι εισηγήσεις που κάνει η επιτροπή προς την Κύπρο είναι οι εξής:
- Να στηριχθεί η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση των δημοτικών αποβλήτων και τα συστήματα επαναχρησιμοποίησης συσκευασιών.
- Να επεκταθεί η χωριστή συλλογή, ιδίως για τα οργανικά απόβλητα και να βελτιωθεί η ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τη διαλογή στην πηγή και την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων.
- Να εφαρμοστούν οικονομικά μέσα, όπως συστήματα ΠΟΠ, και να εισαχθεί φόρος υγειονομικής ταφής με σκοπό την παροχή κινήτρων για χωριστή συλλογή και την ελαχιστοποίηση των αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής.
- Να αναπτυχθούν περαιτέρω οι υποδομές επεξεργασίας αποβλήτων που συνδέονται με τα υψηλότερα στάδια της ιεράρχησης των αποβλήτων (ειδικότερα με την ενίσχυση των υποδομών επεξεργασίας οργανικών αποβλήτων και την οικιακή κομποστοποίηση) και να καθοριστούν εθνικά πρότυπα ποιότητας για το λίπασμα από οργανικά απόβλητα.
- Να βελτιωθεί το σύστημα διαχείρισης δεδομένων, ειδικά για τα απόβλητα συσκευασίας.
