ΚΙΘ ΜΠΡΑΣΕΡ / THE NEW YORK TIMES
Οταν το Σουρινάμ δεν μπορούσε να αποπληρώσει το χρέος του στην Κίνα, μια κινεζική κρατική τράπεζα προχώρησε σε κατάσχεση των χρημάτων από ένα λογαριασμό της νοτιοαμερικανικής χώρας. Προσφάτως, ενώ το Πακιστάν αγωνιζόταν να αντιμετωπίσει τις καταστρεπτικές πλημμύρες, αυξήθηκαν ταχύτατα οι πληρωμές του δανείου του προς την Κίνα. Και τον Αύγουστο, όταν διεξάγονταν προεδρικές εκλογές στην Κένυα και στην Ανγκόλα, ένα από τα καυτά θέματα της προεκλογικής εκστρατείας ήταν οι οφειλές των δύο χωρών στην Κίνα.
Σε όλο τον αναπτυσσόμενο κόσμο, η Κίνα είναι ο γεωπολιτικός γίγαντας που ελέγχει τις μοίρες των οικονομιών πολλών χωρών, αλλά την ίδια στιγμή οι χώρες αυτές της οφείλουν κολοσσιαία ποσά, που ίσως να μην της αποπληρώσουν ποτέ εις το έπακρον. Το Πεκίνο ήταν ο δανειστής που προτίμησαν πολλές χώρες την περασμένη δεκαετία, καθώς τους χορηγούσε τα αναγκαία κεφάλαια για να φτιάξουν τρένα υψηλής ταχύτητας, υδροηλεκτρικά φράγματα, αεροδρόμια και μεγάλους αυτοκινητόδρομους. Τώρα που ο πληθωρισμός επιταχύνεται και οι οικονομίες αποδυναμώνονται, η Κίνα έχει τη δύναμη και μπορεί να κόψει τη χρηματοδότηση σε αυτές τις χώρες, να τις δανείσει περισσότερο ή, στην καλύτερη περίπτωση, να διαγράψει μικρά μερίδια των χρεών τους.
Τον Αύγουστο, το Πεκίνο διέγραψε περίπου το 0,3% των δανείων που έχει χορηγήσει σε αφρικανικές χώρες, αλλά επρόκειτο για 20ετή δάνεια που ήδη δεν εξυπηρετούνταν.
Οι χώρες αυτές βρίσκονται σε δεινή οικονομική θέση εξαιτίας των επιπτώσεων της πανδημίας, αλλά και των υψηλών τιμών της ενέργειας και των τροφίμων. Και πολλές έχουν μεγάλα χρέη στην Κίνα. Το συνολικό χρέος του Πακιστάν, για παράδειγμα, υπερδιπλασιάστηκε στη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας καθώς αυξήθηκε δραματικά ο δανεισμός του από την Κίνα. Στην Κένυα το δημόσιο χρέος έχει πολλαπλασιαστεί επί 9 και στο Σουρινάμ δεκαπλασιάστηκε. Και το είδος των δανείων που χορηγεί η Κίνα δυσχεραίνει περαιτέρω την κατάσταση.
Σε σύγκριση με τις δυτικές κυβερνήσεις και τους πολυμερείς οργανισμούς, τα δάνεια της Κίνας στις φτωχές χώρες είναι σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό με κυμαινόμενο επιτόκιο. Τώρα που τα επιτόκια αυξάνονται, διογκώνονται οι δόσεις των δανείων ακριβώς τη στιγμή που οι φτωχές αυτές χώρες δυσκολεύονται περισσότερο. Και τα νομίσματά τους έχουν υποτιμηθεί έναντι του δολαρίου, αλλά σχεδόν όλα τα δάνειά τους πρέπει να αποπληρωθούν σε δολάρια. Και επιπλέον η γραφειοκρατία στα διάφορα κλιμάκια της ηγεσίας του Πεκίνου δυσχεραίνει περαιτέρω την ανεύρεση λύσης στο πρόβλημα του χρέους αυτών των χωρών. Τον περασμένο μήνα, η Κίνα συμμετείχε μαζί με τη Γαλλία στις διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία μείωσης του χρέους της Ζάμπιας, με τις λεπτομέρειες να μην έχουν ακόμη αποφασιστεί. Τον Αύγουστο, το Πεκίνο διέγραψε περίπου το 0,3% των δανείων που έχει χορηγήσει σε αφρικανικές χώρες, αλλά επρόκειτο για 20ετή δάνεια που ήδη δεν εξυπηρετούντο προ πολλού και δεν επρόκειτο να πάρει ποτέ πίσω τα χρήματά της.
Οι δυτικές χώρες ασκούν πιέσεις για να διαγράψει περισσότερα δάνεια. Κινέζοι αξιωματούχοι και ακαδημαϊκοί υποστηρίζουν πως η Δύση βιάζεται πολύ να κατηγορήσει την Κίνα.
Η χρηματοδότηση που χορηγούν οι ΗΠΑ σε φτωχές χώρες είναι μέσω εγγυήσεων και όχι μέσω δανείων, αλλά τα αμερικανικά hedge funds δανείζουν εκτεταμένα στις αναπτυσσόμενες χώρες αγοράζοντας τα ομόλογά τους. Η Κίνα επισημαίνει επίσης ότι οι πολυμερείς πιστωτικοί οργανισμοί όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που παραδοσιακά είναι υπό αμερικανική επιρροή, δεν έχουν διαγράψει δάνειά τους στις φτωχές χώρες. Κάτι τέτοιο, βέβαια, θα έθετε σε κίνδυνο την πιστοληπτική τους αξιολόγηση. Ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών, Γουάνγκ Γι, υποστηρίζει επίμονα πως η χώρα του καταβάλλει ειλικρινείς προσπάθειες για να βοηθήσει τους οφειλέτες της και αντικρούει κατηγορηματικά τις κατηγορίες που είχαν διατυπώσει εναντίον της ο τέως πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και η κυβέρνησή του ότι η Κίνα ασκεί τη «διπλωματία της παγίδας του χρέους», δανείζοντας υπερβολικά πολλά σε φτωχές χώρες ώστε να τις παγιδεύσει σε μια εξάρτηση από το Πεκίνο.
«Δεν πρόκειται για παγίδες χρέους αλλά για μνημεία συνεργασίας», επιμένει ο κ. Γουάνγκ. Στο παρελθόν, το Πεκίνο συνήθιζε να δανείζει περισσότερα σε χώρες όπως η Αργεντινή, ο Ισημερινός και το Πακιστάν για να συνεχίσουν την αποπληρωμή των παλαιότερων δανείων τους. Το αποτέλεσμα ήταν ότι διευκόλυνε μεν αυτές τις χώρες που μπορούσαν, έτσι, να εισάγουν τρόφιμα και καύσιμα, αλλά έμεναν όλο και περισσότερο υπερχρεωμένες. Η Ουάσιγκτον, αντιθέτως, καλεί κυβερνήσεις και τράπεζες να διαγράφουν μέρος των δανείων που έχουν χορηγήσει σε φτωχές χώρες. Αυτό έγινε με την κρίση χρέους της Λατινικής Αμερικής τη δεκαετία του 1980. Και έτσι οι χώρες κατορθώνουν να αποπληρώσουν το υπόλοιπο χρέος τους. Η προσέγγιση αυτή, όμως, υποχρεώνει τις τράπεζες να υφίστανται βαρύτατες ζημίες, κάτι που δεν είναι αποδεκτό στην Κίνα και πολλώ δε μάλλον τώρα με την επιβράδυνση και την κρίση της αγοράς στέγης. Και σύμφωνα με το ΔΝΤ, τα 3/5 του αναπτυσσόμενου κόσμου δυσκολεύονται πολύ σήμερα να αποπληρώσουν τα δάνειά τους ή έχουν ήδη πτωχεύσει. Και τουλάχιστον οι μισές από τις φτωχές χώρες οφείλουν στην Κίνα περισσότερα από όσα οφείλουν σε όλες τις δυτικές κυβερνήσεις.
