Money Review
Η Σουηδία, η χώρα των Ikea και του κοινωνικού κράτους, κάνει μία εξομολόγηση που σοκάρει τον πλανήτη.
Τα σουηδικά κεφτεδάκια, που αποτελούν το εθνικό πιάτο της και ίσως τη διασημότερη εξαγωγή της (αφού στα 470 καταστήματα Ikea ανά τον πλανήτη καταναλώνονται κάθε μέρα περισσότερα από 2 εκατομμύρια τέτοια κεφτεδάκια) δεν είναι πραγματικά σουηδικά, αλλά τουρκικά.
Η αποκάλυψη έρχεται από τα πιο επίσημα χείλη: Από τον λογαριασμό της χώρας στο Twitter.
Swedish meatballs are actually based on a recipe King Charles XII brought home from Turkey in the early 18th century. Let's stick to the facts! pic.twitter.com/JuTDEjq9MM
— Sweden (@Sweden) April 28, 2018
«Τα σουηδικά κεφτεδάκια στηρίζονται στην πραγματικότητα σε μία συνταγή που ο Βασιλιάς Κάρολος XII έφερε πίσω μαζί του από την Τουρκία στις αρχές του 18ου αιώνα. Ας μείνουμε στα γεγονότα», έγραφε το επίμαχο τουίτ.
Τι προκάλεσε αυτή την εξομολόγηση, μερικούς αιώνες μετά, δεν έγινε γνωστό. Όμως η αποκάλυψη προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι Τούρκοι ενθουσιάστηκαν. Οι Σουηδοί, από την άλλη πλευρά, σοκαρίστηκαν. «Όλη μου η ζωή ήταν ένα ψέμα…», έγραψε στο Twitter o Σουηδός William J.
«Είμαστε διατεθειμένοι να το ξεχάσουμε εάν μας δώσετε τον Zlatan Ibrahimovic», έγραψε ένας Τούρκος, αναφερόμενος στον Σουηδό άσσο του ποδοσφαίρου.
Τα τουρκικά media έσπευσαν να επισημάνουν ότι ο Κάρολος, που κυβέρνησε από το 1697 έως το 1718 και πέρασε μερικά χρόνια εξόριστος στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (στη σημερινή Μολδαβία) στις αρχές του 18ου αιώνα, έφερε μαζί του κατά την επιστροφή του στη Σουηδία και άλλα τουρκικά προϊόντα, όπως τον καφέ και το γεμιστό λάχανο.
Οι Σουηδοί, που κάθε άλλο παρά ήθελαν να εμπλακούν σε έναν γαστρονομικό πόλεμο, έσπευσαν να κατεβάσουν τους τόνους. «Αγαπάμε τον καφέ ακόμα περισσότερο από τα κεφτεδάκια! Σε κάποια στιγμή, είχαμε ακόμα και καφε-απαγόρευση στη Σουηδία!», έγραψε ο επίσημος λογαριασμός της χώρας στο Twitter.
Πώς «έσωσαν» την ΙΚΕΑ
Η ΙΚΕΑ, πάντως, εξακολουθεί να πουλά «σουηδικά κεφτεδάκια» και όχι «τουρκικούς κεφτέδες» (Köfte) στα καταστήματά της. Μάλιστα, εκτιμάται ότι πουλά περίπου 1 δισεκατομμύριο κεφτεδάκια κάθε χρόνο, καθώς το πιάτο αυτό δεν είναι απλά ένα σύμβολο για το σκανδιναβικό brand, αλλά και επίκεντρο της στρατηγικής του να κρατήσει τους πελάτες στο κατάστημα όσο το δυνατόν περισσότερο, αυξάνοντας και τις αγορές τους.
Τα κεφτεδάκια προστέθηκαν στο μενού πολύ μετά το άνοιγμα του πρώτου εστιατορίου σε κατάστημα του ΙΚΕΑ. Μάλιστα κανείς δεν ανέμενε στο ντεμπούτο τους, το 1985, ότι θα είχαν τόσο μεγάλη επιτυχία. Ακόμη και οι προμηθευτές των υλικών για τα κεφτεδάκια ήταν επιφυλακτικοί. Όπως δήλωσε ο Sören Hullberg, ο οποίος επέβλεπε τις σχετικές αλλαγές εκείνη την περίοδο: «Γιατί ένα κατάστημα επίπλων ξαφνικά να αγοράζει κεφτέδες και να τους στέλνει σε ολόκληρο τον κόσμο;» «Δεν είχα φανταστεί ποτέ ότι 40 χρόνια μετά ο κόσμος θα μου μιλούσε για αυτό το θέμα», τονίζει ο ίδιος.
Το ΙΚΕΑ στράφηκε στα κεφτεδάκια, καθώς δυσκολευόταν να πουλήσει τα υπόλοιπα παραδοσιακά σουηδικά πιάτα που είχε στο μενού. Σύμφωνα με τον Hullberg, ο ιδρυτής του ΙΚΕΑ Ingvar Kamprad (από τα αρχικά του οποίου σχηματίστηκε το όνομα ΙΚΕΑ, σε συνδυασμό με τα αρχικά της φάρμας και του χωριού που μεγάλωσε στην Σουηδία) θεωρούσε ότι ότι τα εστιατόρια της αλυσίδας ήταν ένα χάος και ήθελε να αναβαθμίσει το στυλ και την ποιότητά τους.
Ο Kamprad θεωρούσε ότι το ΙΚΕΑ έχανε πελάτες – στα περίπου 50 καταστήματα που διατηρούσε σε ολόκληρο τον κόσμο εκείνη την περίοδο – διότι άρχιζαν να πεινάνε όσο περιπλανιούνταν στους αχανείς χώρους. Έτσι, φανταστηκε την δημιουργία εστιατορίων, όπου οι πελάτες θα μπορούσαν να ξεκουραστούν, να φάνε και να οργανώσουν τις αγορές τους.
Ο Hullberg, τότε υπεύθυνος καταστήματος με στενές σχέσεις με τον Kamprad, ανέλαβε να υλοποιήσει το σχέδιο, αναλαμβάνοντας από τις κουζίνες μέχρι το μενού και την εκπαίδευση του προσωπικού. Σε συνεργασία με μία τετραμελή ομάδα, σκοπός τους ήταν να δημιουργήσουν εστιατόρια τα οποία θα αποτελούσαν προέκταση του σουηδικού brand που εκπροσωπούσε το ΙΚΕΑ.
Τότε, το μέσο κατάστημα εξυπηρετούσε έως και 5.000 πελάτες ημερησίως. Προκειμένου να απλοποιηθούν οι λειτουργίες χωρίς να αυξηθεί υπέρμετρα το κόστος, το μενού θα έπρεπε να είναι μικρό. Και εφόσον θα εφαρμοζόταν σε πολλές διαφορετικές χώρες, θα έπρεπε να περιλαμβάνει πιάτα δημοφιλή σε περισσότερες από μία κουλτούρες.
Οι κεφτέδες, βασικό μέρος της σουηδικής διατροφής, πληρούσαν όλα τα κριτήρια. Παράλληλα προτιμήθηκαν διότι μπορούν να διατηρηθούν σε κατάψυξη, να μεταφερθούν με ευκολία και να ετοιμαστούν γρήγορα στις κουζίνες.
Σήμερα, τα εστιατόρια του ΙΚΕΑ προσφέρουν μία μεγάλη γκάμα από κεφτεδάκια, από κοτόπουλο μέχρι χορτοφαγικά. Το πιάτο κατάφερε να ανακάμψει μετά το έντονο επεισόδιο του 2013, όταν βρέθηκαν ίχνη από κρέας αλόγου σε μία παρτίδα στην Ευρώπη. Μάλιστα, κατά την πανδημία η ΙΚΕΑ υποχρεώθηκε να κλείσει τα καταστήματά της και δημοσίευσε την συνταγή, ώστε να μπορεί κανείς να τα φτιάχνει σπίτι του.
Τα εστιατόρια βρίσκονται συνήθως περίπου στην μέση του καταστήματος ούτε πολύ κοντά στην είσοδο ούτε κοντά στην έξοδο. Ουσιαστικά, στόχος είναι ο πελάτης αφενός να έχει πεινάσει αφετέρου να έχει αγοράσει κάτι πριν φτάσει στο εστιατόριο, όπως εξηγεί η Alison Jing Xu, επίκουρη καθηγήτρια marketing στο Carlson School of Management της Μινεσότα. Σύμφωνα με την έρευνά της, όταν κανείς πεινάει ξοδεύει 64% περισσότερα χρήματα σε σχέση με όσους κάνουν τις αγορές τους με γεμάτο στομάχι.
