Του Παύλου Νεοφύτου
Σε έναν φαύλο κύκλο αλληλοεπίρριψης ευθυνών βρίσκεται εδώ και χρόνια παγιδευμένο το πρόβλημα της ύπαρξης τριών παράνομων χωματερών στην περιοχή των κοινοτήτων του Ακάμα. Αν και το ζήτημα, κατόπιν καταγγελιών, βρίσκεται εις γνώσιν της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος και των επηρεαζόμενων τοπικών αρχών, συγκεκριμένα οι Πάνω και οι Κάτω Αρόδες, εντούτοις παραμένει άλυτο, με αποτέλεσμα χρόνο με τον χρόνο ο όγκος των αποβλήτων (κυρίως μπάζα, κλαδέματα και άλλα άχρηστα στερεά υλικά που θα έπρεπε να κατέληγαν στο Πράσινο Σημείο Πόλεως Χρυσοχούς) να αυξάνεται. Oι τοπικές αρχές, όχι μόνο των δύο κοινοτήτων, αλλά και των γειτονικών, Δρούσειας και Ίνειας, έχουν ζητήσει επανειλημμένα από την Πολιτεία τη δημιουργία πράσινου σημείου στην περιοχή, ώστε η λειτουργία του να αποτρέπει τους επιτηδείους από το να απορρίπτουν τα απορρίμματα στα τρία σημεία, όμως χωρίς αποτέλεσμα.
Όπως φάνηκε από την έρευνα της «Κ», συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις και λόγω της δυσκολίας εξεύρεσης μαρτύρων κατά των επιτηδείων, ο κρατικός μηχανισμός, δηλαδή το Τμήμα Περιβάλλοντος, περιορίζεται στην καταγραφή, μετά από επί τόπου έρευνα, των παράνομων χωματερών και την αποστολή επιστολής προς τις τοπικές αρχές, με κοινοποίηση στην Επαρχιακή Διοίκηση, για απομάκρυνσή τους. Από την πλευρά τους οι κοινότητες δηλώνουν ότι είναι μικρές και δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν οικονομικά για συνεχείς απομακρύνσεις των σκουπιδιών και τονίζουν ότι για να κλείσουν τις χωματερές απαιτείται η λύση της δημιουργίας πράσινου σημείου. Για τον συγκεκριμένο σκοπό αιτήθηκαν παραχώρηση τ/κ τεμαχίου από την Επαρχιακή Διοίκηση και εκκρεμεί η απάντηση. Την ίδια ώρα εκκρεμεί η υλοποίηση της υπόσχεσης της παρούσας κυβέρνησης, για δημιουργία Υπηρεσίας Περιβαλλοντικών Ελέγχων.
Το ζήτημα της παράνομης απόρριψης σκυβάλων βρίσκεται εις γνώσιν της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος και των επηρεαζόμενων τοπικών αρχών, εντούτοις παραμένει άλυτο.
Οι δύο παράνομες χωματερές βρίσκονται στα διοικητικά όρια των Πάνω Αρόδων και η τρίτη στις Κάτω Αρόδες. Για την περίπτωση των Πάνω Αρόδων, η πρώτη είναι ορατή από τον κύριο δρόμο Κάθηκα – Πόλεως Χρυσοχούς, ενώ η δεύτερη, που είναι η πιο μεγάλη, είναι δίπλα σε περιοχή Νatura 2000. Σύμφωνα με τις τοπικές αρχές, οι τρεις χωματερές χρησιμοποιούνται κυρίως από κατοίκους των γειτονικών χωριών, διότι ο πληθυσμός των δύο μικρών αυτών κοινοτήτων δεν δικαιολογεί τις μεγάλες ποσότητες συγκεντρωμένων απορριμμάτων.
Για τις παράνομες χωματερές δείτε βίντεο που εξασφάλισε η «Κ»:
Επιστολές συμμόρφωσης
«Σύμφωνα με τον Περί Κοινοτήτων Νόμο είναι ευθύνη των τοπικών αρχών να καθαρίσουν τις εν λόγω παράνομες χωματερές» δήλωσε στην «Κ» ο ανώτερος λειτουργός στο Γραφείο του Τμήματος Περιβάλλοντος στην Πάφο, Κώστας Βοσκός. Πρόσθεσε ότι η ύπαρξη των δύο χωματερών στις Πάνω Αρόδες είναι σε γνώση τους, διότι έγιναν καταγγελίες από πολίτες το 2022. Σε ερώτησή μας για τη διαδικασία που ακολουθήθηκε, είπε ότι το 2022, μετά από επιτόπια επίσκεψη και διαπίστωση του προβλήματος από λειτουργό, το Γραφείο έστειλε επιστολή συμμόρφωσης στο Κοινοτικό Συμβούλιο Πάνω Αρόδων, με κοινοποίηση στην Επαρχιακή Διοίκηση. Μια δεύτερη επιστολή συμμόρφωσης, έστειλαν και τον Απρίλιο του 2023. Σύμφωνα με τον κ. Βοσκό, η μία χωματερή βρίσκεται δίπλα σε περιοχή Natura 2000 και γι’ αυτό το Γραφείο κοινοποίησε τις επιστολές και στην Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας.
Οι κοινότητες της περιοχής συνδέουν τη διαιώνιση του προβλήματος με τη μη ικανοποίηση του κατ’ επανάληψιν αιτήματός τους για δημιουργία πράσινου σημείου μεταξύ των κοινοτήτων Ίνειας, Δρούσειας, Πάνω και Κάτω Αρόδων.
Το πράσινο σημείο
Από την πλευρά τους, οι κοινότητες της περιοχής συνδέουν τη διαιώνιση του προβλήματος με τη μη ικανοποίηση του κατ’ επανάληψιν αιτήματός τους για δημιουργία πράσινου σημείου μεταξύ των κοινοτήτων Ίνειας, Δρούσειας, Πάνω και Κάτω Αρόδων. Ο κοινοτάρχης Πάνω Αρόδων, Στέφανος Ματθαίου, που αναγνωρίζει το πρόβλημα εντός των ορίων της κοινότητάς του, τόνισε στην «Κ» ότι το να λάβει μέτρα το Κοινοτικό Συμβούλιο, ώστε να κλείσει μία χωματερή, είναι εύκολη ενέργεια, αλλά ζητάει να δώσει το κράτος την εναλλακτική λύση, που είναι η δημιουργία πράσινου σημείου. Κατά την άποψή του, σε αντίθετη περίπτωση, θα επιστρέψει η εικόνα που επικρατούσε πριν από τη δημιουργία των δύο χωματερών, που ήταν η απόρριψη σκουπιδιών οπουδήποτε εντός των ορίων της κοινότητας, διότι οι κάτοικοι της περιοχής λόγω της απόστασης διστάζουν να μεταφέρουν τα απορρίμματά μέχρι το πράσινο σημείο στην Πόλη Χρυσοχούς. Επεσήμανε ότι το Τμήμα Περιβάλλοντος και η Επαρχιακή Διοίκηση γνωρίζουν το πρόβλημα και πρέπει να προσπαθήσουν να βρουν τη λύση, επαναλαμβάνοντας ότι το θέμα δεν είναι απλώς να κλείσουν οι χωματερές, αλλά να βρεθεί και η λύση, για να μη γεμίσει με σκουπίδια η περιοχή, όπως παλιά.
«Πριν από τον Αύγουστο προχωρήσαμε σε καθαρισμό του σημείου με τα σκουπίδια στα όρια των Κάτω Αρόδων, αλλά πάλι κάτοικοι της περιοχής -γιατί, όπως φαίνεται η θέση της κοινότητάς μας βολεύει και άλλες κοινότητες- ήρθαν και πέταξαν απόβλητα. Και μάλιστα πολλοί νομίζουν ότι αυτό που κάνουν είναι νόμιμο, διότι πιστεύουν ότι έρχονται στο πράσινο σημείο της περιοχής», δήλωσε από την πλευρά της η κοινοτάρχης Κάτω Αρόδων, Μύρια Ιωάννου. «Πρέπει να βρεθεί μια λύση, διότι υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Κάθε μήνα πρέπει να απομακρύνουμε τα σκουπίδια. Όμως είμαστε μικρές κοινότητες και αδυνατούμε οικονομικά. Πρέπει να δημιουργηθεί ένα νόμιμο, πράσινο σημείο, να εξυπηρετεί τους κατοίκους», πρόσθεσε. Εξάλλου, σε δηλώσεις του στην «Κ», ο κοινοτάρχης Δρούσειας, Στέλιος Κουππάρης, είπε ότι στα γεωγραφικά όρια των κοινοτήτων δεν υπάρχει κρατική γη για τη δημιουργία πράσινου σημείου και για αυτόν τον σκοπό έχουν ζητήσει από την Επαρχιακή Διοίκηση Πάφου να τους παραχωρηθεί τουρκοκυπριακή γη, ώστε να αιτηθούν από το Τμήμα Περιβάλλοντος τη δημιουργία πράσινου σημείου, χωρίς να λάβουν μέχρι στιγμής απάντηση.
Όσον αφορά τις ανεξέλεγκτες απορρίψεις κλαδεμάτων στην ύπαιθρο, ο κ. Θεοπέμπτου είπε ότι είναι ένα ζήτημα για το οποίο σύντομα η Κυπριακή Δημοκρατία θα βρεθεί στο μικροσκόπιο της Ε.Ε.
«Έχουμε υποδείξει στις κοινότητες της περιοχής ότι δεν πρέπει να υπάρχουν παράνομες χωματερές και ότι πρέπει οι ίδιοι να αποταθούν και να εξασφαλίσουν άδεια για πράσινο σημείο από το Τμήμα Περιβάλλοντος και το Τμήμα Πολεοδομίας», δήλωσε στην «Κ» η έπαρχος Πάφου, Μαίρη Λάμπρου. «Πρέπει να εξετάσουν το θέμα οι αρμόδιες Υπηρεσίες, και από χωροθετικής πλευράς και από θέμα ασφάλειας, διότι μπορεί να υπάρξουν και θέματα παρενόχλησης, οχληρίας και πυρκαγιών», πρόσθεσε. Σύμφωνα με την κα Λάμπρου, εκτός από την περιοχή Πάνω και Κάτω Αρόδων, παρόμοιο καθεστώς παρανομίας υπήρχε και σε περιοχή της κοινότητας Χολετριών, της οποίας το Κοινοτικό Συμβούλιο μετακίνησε τη χωματερή, μετά από σύσταση της Επαρχιακής Διοίκησης.
Προβληματικοί έλεγχοι
Την πιο πάνω εικόνα μεταφέραμε για σχολιασμό στον πρόεδρο του Κινήματος Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών, Χαράλαμπο Θεοπέμπτου, ο οποίος ανέφερε πως το Τμήμα Περιβάλλοντος θα έπρεπε να κάνει ελέγχους στις μονάδες αποβλήτων, για τα οχήματα που πηγαίνουν για απόρριψη. Αν γινόταν αυτό συστηματικά, θα εντόπιζε τα οχήματα που δεν κάνουν απορρίψεις στα ενδεδειγμένα σημεία. Αναγνωρίζοντας την υποστελέχωση του Τμήματος Περιβάλλοντος, ο κ. Θεοπέμπτου τονίζει ότι σήμερα υπάρχουν ηλεκτρονικές - ψηφιακές λύσεις. «Υπάρχει νόμος που λέει ότι απαγορεύεται να πετάξεις απόβλητα, υπάρχουν τόποι που πρέπει να πηγαίνουν, αλλά δεν πάει κανένας να ελέγξει αν πήγαν εκεί». Ο κ. Θεοπέμπτου ανέφερε επίσης πως πριν από δύο περίπου χρόνια ψηφίστηκε νομοθεσία, η οποία, είτε χρησιμοποιείται από το υπουργείο Γεωργίας και τα Κοινοτικά Συμβούλια αδιαφορούν, είτε δεν χρησιμοποιείται, και δίνει το δικαίωμα στον υπουργό Γεωργίας να διορίσει οποιονδήποτε για επίβλεψη των αποβλήτων, ούτως ώστε, για παράδειγμα, να υποδείξει μία κοινότητα έναν υπάλληλό της, ο οποίος θα μπορεί επιβάλλει πρόστιμα, όπως προνοείται στον Περί Αποβλήτων Νόμο. Επίσης, ο αναφέρει πως αν και δόθηκαν υποσχέσεις, μέχρι σήμερα δεν συστάθηκε στο Τμήμα Περιβάλλοντος μία οργανωμένη δομή για περιβαλλοντικούς ελέγχους, με διορισμό των λεγόμενων «αστυνομικών περιβάλλοντος», τονίζοντας πως στην Κύπρο επικρατεί η κουλτούρα του «δεν καταγγέλλουμε κανέναν». Τέλος, όσον αφορά τις ανεξέλεγκτες απορρίψεις κλαδεμάτων στην ύπαιθρο, ο κ. Θεοπέμπτου είπε ότι είναι ένα ζήτημα για το οποίο σύντομα η Κυπριακή Δημοκρατία θα βρεθεί στο μικροσκόπιο της Ε.Ε., με δυσάρεστες συνέπειες, «διότι έχουμε στόχο το 2020 – 2025, να κάνουμε 55% ανακύκλωση και για αυτά τα υλικά, για τα οποία η προθεσμία πέρασε πριν 7 – 8 χρόνια και απλώς δεν έκανε κανένας καταγγελία. Όμως όταν θα έρθουν από την Ε.Ε. να ελέγξουν για τους στόχους που αφορούν τα άλλα απόβλητα, θα μας ‘‘παραλάβουν’’ και για τα κλαδέματα».
Έρχονται 50 λειτουργοί
«Όταν γίνεται μία καταγγελία στο Τμήμα Περιβάλλοντος, για παράνομες ρίψεις σκυβάλων, η διαδικασία που ακολουθούν οι λειτουργοί είναι να διαπιστώσουν και να καταγράψουν το πρόβλημα και ακολούθως, σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές, να κάνουν έρευνα, ώστε να εξακριβωθούν οι υπαίτιοι. Όμως αυτό απαιτεί χρόνο και μαρτυρία», δήλωσε στην «Κ» ο γενικός διευθυντής του Τμήματος Περιβάλλοντος, Κώστας Χατζηπαναγιώτου, εξηγώντας τη διαδικασία που ακολουθείται σε περιπτώσεις όπως αυτές στα χωριά του Ακάμα. Όταν του αναφέραμε ότι προφανώς κανένας πολίτης δεν δίνει μαρτυρία, με αποτέλεσμα να παραμένουν τα απόβλητα και να αυξάνονται, απάντησε πως όταν ισχύει αυτό και οι σωροί παραμένουν, η ευθύνη είναι στην τοπική αρχή: Πρώτον, να περιφρουρήσει το σημείο και να μη ρίχνουν άλλοι σκουπίδια, και δεύτερον, να τα μεταφέρει σε μονάδα αποβλήτων. Σύμφωνα με τον κ. Χατζηπαναγιώτου, αν η τοπική αρχή χρειάζεται οικονομική βοήθεια για τη μετακίνηση, μπορεί να την αιτηθεί από το Τμήμα Περιβάλλοντος, μόνο εάν πρόκειται για περιπτώσεις επικίνδυνων αποβλήτων και για απόβλητα εντός περιοχής Natura 2000.
Παράλληλα, τόνισε, ότι κάτι που απουσιάζει από την Κύπρο είναι η δημιουργία Υπηρεσίας Περιβαλλοντικών Ελέγχων. Σημείωσε ότι περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα διακυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, και σύμφωνα με το πλάνο, 50 λειτουργοί θα έχουν ως μόνη αρμοδιότητα τους ελέγχους, σε αντίθεση με το σημερινό καθεστώς, όπως ανάφερε, όπου οι έλεγχοι είναι ό,τι προλάβουν οι λειτουργοί του Τμήματος, μέσα στα άλλα τους καθήκοντα. Οι λειτουργοί θα έχουν έδρα τους τη Λευκωσία, και θα παρακολουθούν και θα «κυνηγούν» κύριες και επικίνδυνες περιπτώσεις, με επιβολές εξώδικων προστίμων και οδήγηση υπαιτίων σε δικαστήρια. Όσον αφορά τις χωματερές, διευκρίνισε ότι θα ασχολούνται μόνο με τις μεγάλες περιπτώσεις, ειδάλλως, θα πρέπει να αναλαμβάνουν δράση οι τοπικές αρχές.
