Γιώργος Σκαφιδάς
Καταξιωμένος επιχειρηματίας, με περιουσία κοντά στο 1 δισ. δολ. και μακρά πείρα στην επίτευξη συμφωνιών (dealmaking), αλλά και στενός προσωπικός φίλος του Ντόναλντ Τραμπ ήδη από τη δεκαετία του 1980. Ο 77χρονος Τομ Μπάρακ από την Καλιφόρνια επελέγη από τον νικητή των αμερικανικών εκλογών για τη θέση του νέου πρεσβευτή των Ηνωμένων Πολιτειών στην Τουρκία.
«Είμαι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσω ότι ο Τομ Μπάρακ θα είναι ο επόμενος πρεσβευτής μας στην Τουρκία», έγραψε ο Τραμπ σε ανάρτησή του στο δίκτυο Truth Social, παρουσιάζοντας τον εκλεκτό του ως «ευυπόληπτη φωνή της λογικής» που έχει τον σεβασμό πολιτικών και επιχειρηματιών.
Σε αντίθεση ωστόσο με τους περισσότερους από τους προκατόχους του στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αγκυρα, ο επερχόμενος Αμερικανός πρέσβης δεν έχει διπλωματική ή άλλη πολιτική πείρα.
Ο ίδιος παρουσιάζεται ωστόσο να έχει αξιοσημείωτες πολιτικές και επιχειρηματικές διασυνδέσεις καθώς και ένα προσωπικό προφίλ το οποίο θα μπορούσε να «κουμπώσει» στα επιχειρηματικού τύπου συναλλακτικά (transactional) σχέδια του Τραμπ για την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, με σημείο αναφοράς τις «Συμφωνίες του Αβραάμ» που είχαν προηγηθεί κατά την πρώτη τετραετία Τραμπ στον Λευκό Οίκο και όσα μπορεί τώρα να ακολουθήσουν.
Ο Τομ Μπάρακ γεννήθηκε στην Καλιφόρνια στα τέλη της δεκαετίας του 1940, αλλά έχει καταγωγή από τον Λίβανο (από χριστιανούς του Λιβάνου, για την ακρίβεια) και ως εκ τούτου, λόγω της καταγωγής του, μιλάει άπταιστα τα αραβικά.
Ειρήσθω εν παρόδω, καταγωγή από τον Λίβανο (και δη, από χριστιανούς του Λιβάνου) έχει και ο συμπέθερος του Τραμπ, Μασάντ Μπούλος, τον οποίο ο νεοεκλεγείς Αμερικανός πρόεδρος προορίζει για τη θέση του επικεφαλής προεδρικού συμβούλου για την περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Ο Μασάντ Μπούλος δίπλα στον Ντ. Τραμπ (REUTERS/Brian Snyder/File Photo)
Ο Τομ Μπάρακ γνωρίστηκε με τον Ντόναλντ Τραμπ τη δεκαετία του ’80, όταν αμφότεροι δραστηριοποιούνταν στην αγορά ακινήτων της Νέας Υόρκης. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι μεγάλο μέρος της δεκαετίας του ’70, ο Μπάρακ το είχε περάσει εργαζόμενος στη Σαουδική Αραβία… μεταξύ άλλων αναπτύσσοντας προσωπικές σχέσεις με τη βασιλική οικογένεια του οίκου των Σαούντ. Αν και επιχειρηματίας, ο ίδιος βρέθηκε ως σύμβουλος στο πλευρό του Τραμπ από το 2016 και έπειτα, ενώ παράλληλα ανέπτυσσε σχέσεις με χώρες του αραβικού κόσμου.
Πριν από την πρώτη εκλογή Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ τον Νοέμβριο του 2016, ο Μπάρακ είχε λειτουργήσει ως μεσάζοντας, προγραμματίζοντας συναντήσεις της πλευράς Τραμπ (του ιδίου του Ντόναλντ αλλά και του γαμπρού του, Τζάρεντ Κούσνερ) με Αραβες αξιωματούχους από το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Επειτα από την πρώτη εκλογή Τραμπ, ο Τομ Μπάρακ ενέτεινε τις επαφές του αυτές, κυρίως με την πλευρά των ΗΑΕ. Χρόνια αργότερα, το 2021, επί προεδρίας Μπάιντεν δηλαδή, κατηγορήθηκε ότι είχε δράσει ως «αδήλωτος» λομπίστας των ΗΑΕ, ωστόσο στο τέλος (το 2022) αθωώθηκε.
Πλέον, ο 77χρονος επιστρέφει στο προσκήνιο μέσω Τουρκίας. Σημειώνεται ωστόσο ότι είχε στο παρελθόν πιο πολλές επαφές με Αραβες, και όχι με Τούρκους.
Εάν «σκάψει» ωστόσο κανείς βαθύτερα, θα δει ότι ο Τομ Μπάρακ είχε παρουσιαστεί προ ετών να προωθεί μια αμφιλεγόμενη συμφωνία μεταφοράς πυρηνικής τεχνολογίας στη Σαουδική Αραβία μαζί με τον βραχύβιο σύμβουλο εθνικής ασφάλειας της διοίκησης Τραμπ (και λομπίστα της Τουρκίας) Μάικλ Φλιν, ενώ εκείνος είχε εμπλοκή και στη First Republic Bank από την οποία όμως προήλθε η πρώτη γυναίκα επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας, Χαφιζέ Γκαγιέ Ερκάν.
Η τουρκική ηγεσία, από τη δική της πλευρά, δεν είχε ιδιαίτερα παράπονα από τους προηγούμενους Αμερικανούς πρεσβευτές. Με τον Τζεφ Φλέικ ειδικότερα, που ήταν πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία ως και τον περασμένο Σεπτέμβριο, η πλευρά των κ.κ. Ερντογάν και Φιντάν είχε μια μάλλον καλή συνεργασία την οποία θα ήθελε να διατηρήσει παρά τις αλλαγές προσώπων.
Ο Τομ Μπάρακ φανερώνει από την πλευρά του, ως επιλογή, την προεδροκεντρική και συναλλακτική διάθεση με την οποία αναμένεται να κινηθεί ο Τραμπ στο μέτωπο των διεθνών σχέσεων από τον Ιανουάριο του 2025 οπότε επιστρέφει στον Λευκό Οίκο και έπειτα.
Ο Ρ.Τ. Ερντογάν (REUTERS/Pilar Olivares)
Η πλευρά Ερντογάν παρουσιάζεται, επί της αρχής, ικανοποιημένη από μια τέτοια προσέγγιση. Θεωρεί ότι μέσω του Τομ Μπάρακ θα μπορεί να έχει απευθείας πρόσβαση στον ίδιο τον Τραμπ, ενώ παράλληλα εκτιμά ότι μπορεί να διαπραγματευτεί με την πλευρά Τραμπ σε μια συναλλακτική βάση τύπου «τι μου δίνεις, τι σου δίνω».
Υπενθυμίζεται, ωστόσο, ότι τα ίδια θεωρούσε η πλευρά Ερντογάν και παλαιότερα, πίσω στις αρχές του 2017, προτού αρχίσει να «συγκρούεται» με τη διοίκηση Τραμπ για την υπόθεση του πάστορα Αντριου Μπράνσον, τους ρωσικούς S-400, την τουρκική Halkbank, τα αμερικανικά F-35, τον Γκιουλέν και τους Κούρδους της Συρίας.
Περίπου μια πενταετία μετά, από εκείνα τα αγκάθια άλλα έχουν πια φύγει από το προσκήνιο (βλ. Μπράνσον, Γκιουλέν) και άλλα παραμένουν (S-400, Κούρδοι).
Με φόντο πια την πτώση του Μπασάρ αλ Ασαντ και την εν εξελίξει αναδιαμόρφωση των συσχετισμών εντός της Συρίας, η τουρκική πλευρά παρουσιάζεται τώρα να εστιάζει κυρίως στους Κούρδους (SDF) τους οποίους και πιέζει στρατιωτικά με πολιορκητικό κριό τον καλούμενο Συριακό Εθνικό Στρατό (SNA).
Σύμφωνα με όσα αναφέρει η Αμπεριν Ζαμάν στο Al-Monitor, η πλευρά των ΗΠΑ, η οποία διατηρεί περίπου 900 στρατιώτες στα υπό κουρδικό έλεγχο εδάφη της βορειοανατολικής Συρίας, φέρεται να έστειλε μήνυμα οπισθοχώρησης τα περασμένα 24ωρα στις υπό κουρδική διοίκηση Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), τις οποίες κάλεσε να μετακινηθούν ανατολικά του ποταμού Ευφράτη «παραδίδοντας» έτσι τη Μανμπίτζ στους «Τούρκους» του SNA.
Τι θα κάνουν, ωστόσο, το επόμενο διάστημα οι proxies της Τουρκίας; Είναι διατεθειμένη η Αγκυρα να αποδεχθεί περιοχές κουρδικού ελέγχου ανατολικά του Ευφράτη ή θα χτυπήσει κι εκεί; Και αν επιχειρήσει να χτυπήσει, τι θα κάνουν οι Αμερικανοί;
Την προηγούμενη φορά πάντως που συνέβη κάτι παρόμοιο, ο Τραμπ, από εκεί που έλεγε ότι θα αποσύρει τις αμερικανικές δυνάμεις από τη Συρία, τελικώς έκανε στροφή 180 μοιρών και τις διατήρησε στο πλευρό των Κούρδων, προς μεγάλη απογοήτευση της Αγκυρας.
Οσο για την επερχόμενη διοίκηση Τραμπ, σε αυτήν αναμένεται να συμμετάσχουν πρόσωπα (Μάρκο Ρούμπιο, Τούλσι Γκάμπαρντ, Πιτ Χέγκσεθ, Μάικ Γουόλτς) που είτε έχουν ασκήσει κριτική στην Τουρκία, είτε έχουν ταχθεί υπέρ των Κούρδων, είτε και τα δύο…
