«Με τους Ευρωπαίους σοσιαλιστές να παραπαίουν εξαιτίας του σκανδάλου Qatargate, οι συντηρητικοί σχεδιάζουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους με ακροδεξιούς πολιτικούς, ελπίζοντας ότι θα τους βοηθήσουν να διατηρήσουν την εξουσία στις Βρυξέλλες για τα επόμενα χρόνια. Κανείς δεν είναι πιο νευραλγικός στα σχέδιά τους από την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι», σχολιάζει σε ανάλυσή του το Politico.
Ενώ η 46χρονη πρωθυπουργός «έχει ταρακουνήσει τους “mainstream πολιτικούς”, λόγω της σκληρής στάσης της στο μεταναστευτικό, των σχολίων της που εξυμνούσαν τον φασισμό όταν ήταν νεότερη και των δεσμών της με σκληροπυρηνικές δεξιές φιγούρες, οι κορυφαίοι συντηρητικοί πολιτικοί της ΕΕ ξεπερνούν γρήγορα τους ενδοιασμούς τους, με το βλέμμα στραμμένο στο 2024, οπότε το μπλοκ θα εκλέξει νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναδιατάσσοντας τα ανώτερα κλιμάκια.»
Τους τελευταίους μήνες, κορυφαίοι συντηρητικοί, μεταξύ των οποίων η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) Μάνφρεντ Βέμπερ και η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα, έχουν περάσει ώρες σε κατ’ ιδίαν συναντήσεις με την Ιταλίδα πρωθυπουργό, και μάλιστα οι περισσότερες από αυτές έχουν γίνει στη Ρώμη.
Το σκεπτικό τους, σύμφωνα με Ευρωπαίους συντηρητικούς και ανθρώπους προερχόμενους από το περιβάλλον της Μελόνι, είναι να την εντάξουν σε μια δεξιά συμμαχία που θα έχει αρκετή επιρροή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ώστε να επηρεάσει την επιλογή προσώπων στις κορυφαίες θέσεις της ΕΕ, αντισταθμίζοντας παράλληλα (εν μέρει) την απώλεια της Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ από το συντηρητικό στρατόπεδο.
Είναι μεγάλο το «έπαθλο» που τους περιμένει, αν τα καταφέρουν: οι περισσότερες από τις κορυφαίες θέσεις στα βασικά θεσμικά όργανα της ΕΕ θα είναι ανοιχτές μετά τις εκλογές – από τον προεδρικό θώκο της Επιτροπής έως τον επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, και από την ηγεσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έως τον επικεφαλής του διπλωματικού βραχίονα της ΕΕ.
Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα / ΕΛΚ – η ομάδα «ομπρέλα» των κεντροδεξιών πολιτικών κομμάτων, που περιλαμβάνει διάφορες δυνάμεις – από τους Χριστιανοδημοκράτες της πρώην καγκελαρίου της Γερμανίας Άνγκελας Μέρκελ έως το Forza Italia του πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας Σίλβιο Μπερλουσκόνι – παραδοσιακά διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική της ΕΕ.
Παρά την απώλεια της Μέρκελ, το κόμμα εξακολουθεί να ελέγχει την Κομισιόν και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου αποτελεί τη μεγαλύτερη δύναμη και μοιράζεται την εξουσία με τους Σοσιαλιστές αλλά και με την κεντρώα, φιλελεύθερη ομάδα Renew και τους Πράσινους.
«Η Μελόνι, από την άλλη πλευρά, είναι πρόεδρος των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR). Το ECR ιδρύθηκε το 2009 και είναι πιο δεξιό από το μεγαλύτερο ΕΛΚ, περιλαμβάνοντας κόμματα όπως οι ακροδεξιοί Σουηδοί Δημοκράτες, το ισπανικό Vox και τα «Αδέλφια της Ιταλίας» της Μελόνι, κόμματα με σκληροπυρηνική στάση κατά της μετανάστευσης.
Η ευκαιρία και ο κίνδυνος για το ΕΛΚ
Ενώ το ΕΛΚ έχει υποστεί μεγάλες απώλειες, μεταξύ άλλων στη Γαλλία και τη Γερμανία, η ευρωομάδα των Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών – ECR μεγαλώνει. Για το ΕΛΚ, ο εναγκαλισμός με το νεότερο ECR θα είναι μια ευκαιρία να ανακτήσει μέρος της χαμένης ισχύος. Αλλά αποτελεί επίσης κίνδυνο, εάν αυτή η επερχόμενη συμμαχία ενισχύσει ηχηρές, ριζοσπαστικές φωνές – σκεφτείτε τον Ντόναλντ Τραμπ και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα στις ΗΠΑ – που θα καταπνίξουν την κεντρώα ηγεσία.
Προς το παρόν, τα κορυφαία στελέχη του ΕΛΚ δεν φαίνεται να ανησυχούν, σχολιάζει το Politico.
«Σίγουρα μπορεί να υπάρξει συμμαχία, ίσως επεκταθεί και στους φιλελεύθερους», εκτιμούσε προ ημερών ο Ιταλός αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Αντόνιο Ταγιάνι, αναφερόμενος στο ΕΛΚ και το ECR, καθώς και στους φιλελεύθερους της ομάδας Renew, της οποίας ισχυρότερο μέλος είναι ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν.
Σύμφωνα με το Politico, σε αυτό το σενάριο «βοηθά το γεγονός πως η συμμαχία μεταξύ του ECR και του ΕΛΚ είναι ήδη πραγματικότητα στην Ιταλία και, ως ένα βαθμό, στη Σουηδία. Η Μελόνι μοιράζεται την κυβέρνησή της με το Forza Italia, καθώς και με τη Λέγκα, το ακροδεξιό κόμμα του Ματέο Σαλβίνι, ενώ ο συντηρητικός Σουηδός πρωθυπουργός Ουλφ Κρίστερσον κυβερνά με την υποστήριξη των Σουηδών Δημοκρατών. Και στην Τσεχία, ο πρωθυπουργός Πετρ Φιάλα, που πρόσκειται στο ECR, κυβερνά με την υποστήριξη δύο κομμάτων του ΕΛΚ.»
Ερωτηθείς σχετικά με το ενδεχόμενο μιας «σύνδεσης» με τη Μελόνι, ο γενικός γραμματέας του ΕΛΚ Θανάσης Μπακόλας δήλωσε στο Politico ότι παραμένει ανοιχτόμυαλος: «Θέλω να μεγαλώσει η ομπρέλα… Δεν καταλαβαίνω γιατί δεν μπορώ να παίξω αυτό το πολιτικό παιχνίδι όπως παίζεται σε κάθε άλλη χώρα».
«Γκρίνια και επιφυλακτικότητα»
Άλλα μέλη του ΕΛΚ εμφανίζονται πιο επιφυλακτικά. Για τους Πολωνούς συντηρητικούς του ΕΛΚ, για παράδειγμα, μια ένωση δυνάμεων με το ECR θα ισοδυναμούσε με πολιτική «αυτοκτονία», καθώς θα σήμαινε ότι θα συμμαχούσαν με τους αντιπάλους τους, το σκληρό δεξιό Κόμμα Νόμου και Δικαιοσύνης πριν τις εκλογές του φθινοπώρου. «Θέλουμε μια ισχυρότερη Ευρώπη», δήλωσε ο Αντρέι Χάλιτσκι, επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Πολωνίας στο ΕΛΚ. «Αυτοί (σ.σ το κόμμα “Νόμος και Δικαιοσύνη”) θέλουν μια πιο αδύναμη Ευρώπη. Δεν υπάρχει γέφυρα».
Οι Χριστιανοδημοκράτες της Γερμανίας είναι επίσης επιφυλακτικοί απέναντι σε μια ενδεχόμενη σύνδεση.
Ορισμένοι από όσους δηλώνουν αντίθετοι, ανησυχούν ότι μια συμμαχία ΕΛΚ-ECR θα μπορούσε να επιτρέψει σε ευρωσκεπτικιστές πολιτικούς να διεκδικήσουν κορυφαίες θέσεις στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, «ανοίγοντας την πόρτα στην αλεπού για να μπει κοτέτσι», μετά από δεκαετίες κατά τις οποίες ακροδεξιές προσωπικότητες κρατήθηκαν μακριά από θέσεις εξουσίας στα ευρωπαϊκά όργανα.
Σε αυτό αποδίδεται και η προσεκτική διατύπωση από συντηρητικούς αξιωματούχους, σχετικά με μια πιθανή συμμαχία. Δεν θέλουν να αρπάξουν την Μελόνι από το ECR, λένε. Ούτε θέλουν μια επίσημη συμμαχία, όσο το «Νόμος και η Δικαιοσύνη» παραμένει στο προσκήνιο. Αντίθετα, σύμφωνα με ανώτερο στέλεχος του ΕΛΚ που ζήτησε να μην κατονομαστεί, «το ερώτημα είναι αν πρέπει να της μιλήσουμε».
Μια συνεργασία ΕΛΚ-ECR θα μπορούσε να μετατοπίσει την ισορροπία δυνάμεων τόσο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου συναντώνται οι ηγέτες των κρατών-μελών.
«Στην πρώτη της συμμετοχή στο Συμβούλιο, τάχθηκε υπέρ της περικοπής χρημάτων για τον Βίκτορ Όρμπαν», επισήμανε ο ανώτερος αξιωματούχος του ΕΛΚ, αναφερόμενος στον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, που βρίσκεται σε διαμάχη με την ΕΕ για ζητήματα κράτους δικαίου. «Πραγματικά πιστεύω ότι πρέπει να το εξετάσουμε αυτό, για να κινηθούμε προς το κέντρο και να δούμε πώς μπορούμε να συνεννοηθούμε.»
Όποια και αν είναι η φύση οποιασδήποτε συμμαχίας, είναι σαφές πως στην Ιταλία η Μελόνι κρατά το «τιμόνι», και ακολουθούν οι mainstream συντηρητικοί. Και παρόλο που κάτι τέτοιο θα είναι δύσκολο να επαναληφθεί σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου το ΕΛΚ αναμένεται να παραμείνει ισχυρότερο από το ECR, η κίνησή της προς το κέντρο «αποσκοπεί στην αλλαγή της φύσης της ΕΕ», εκτιμά το Politico.
Τα κρίσιμα ζητήματα: Ουκρανία και μετανάστευση
Η Ιταλία έχει γίνει το εργαστήριο της κεντροδεξιάς, όπου η δεξιά ηγείται, «τραβώντας τους μετριοπαθείς του ΕΛΚ», σχολίασε ο Μάρκο Νταμιλάνο, πολιτικός αναλυτής με εκπομπή στο κρατικό ιταλικό κανάλι Rai.
«Οι εθνικιστές όπως η Μελόνι κινούνται προς την ΕΕ – αλλά προς την ΕΕ όπως την έχουν εκείνοι στο μυαλό τους», πρόσθεσε. Με άλλα λόγια: περιορισμένες εξουσίες για τις Βρυξέλλες και λιγότερος φεντεραλισμός.
Πριν προχωρήσουν περαιτέρω με τη Μελόνι, ωστόσο, οι συντηρητικοί είναι αποφασισμένοι να διασφαλίσουν ότι εκείνη είναι ευθυγραμμισμένη σε ό,τι αφορά τη συνεχή υποστήριξη της ΕΕ στην εμπόλεμη Ουκρανία και το «τόσο σημαντικό ζήτημα της μετανάστευσης».
Για το πρώτο θέμα, οι αξιωματούχοι του ΕΛΚ καθησυχάζονται από το γεγονός ότι η Μελόνι έχει διορίσει έναν πρώην πρέσβη του ΝΑΤΟ, τον Φραντσέσκο Ταλό, ως σύμβουλό της.
Όσον αφορά τη μετανάστευση, η «εξίσωση» είναι πιο δύσκολη. Η ΕΕ προετοιμάζεται για περαιτέρω κύματα μεταναστών τους επόμενους μήνες, «εν μέσω αμφιλεγόμενων σχεδίων για τη μεταρρύθμιση των κανόνων ασύλου που θα διαμορφώσουν τον τρόπο προστασίας των εξωτερικών συνόρων του μπλοκ και τον τρόπο με τον οποίο οι μετανάστες που εισέρχονται κατανέμονται στα κράτη μέλη».
Εάν η Μελόνι διαφωνήσει με τους ηγέτες του ΕΛΚ στο μεταναστευτικό, δημιουργώντας, για παράδειγμα, μια νέα κρίση σχετικά με τις αφίξεις μεταναστών, η σύγκρουση θα μπορούσε να δυναμιτίσει τα καλοσχεδιασμένα πλάνα τους για μια συμμαχία. Υπάρχουν, επίσης, ανησυχίες σχετικά με το γεγονός ότι ανήκει σε ένα σκληρό δεξιό κόμμα, τα Αδέλφια της Ιταλίας, που θα μπορούσε να την τραβήξει προς τα δεξιά σε θέματα όπως τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ, καθώς και για την εγγύτητά της με το «τρομερό παιδί» της Ευρώπης, τον Όρμπαν.
Έτσι εξηγούνται οι εντατικές προσπάθειες των συντηρητικών ηγετών να επικοινωνήσουν μαζί της πριν από τη σύνοδο του Συμβουλίου της ΕΕ στις Βρυξέλλες στις 9 και 10 Φεβρουαρίου.
Κατά τη διάρκεια ενός πρόσφατου ταξιδιού στη Ρώμη, για να εκφωνήσει ομιλία για τον πρώην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Νταβίντ Σασόλι, η φον Ντερ Λάιεν πέρασε πάνω από μία ώρα με τη Μελόνι. Το γραφείο της Ιταλίδας χαιρέτισε τη συνάντηση ως «εξαιρετική ευκαιρία για ανταλλαγή απόψεων» ενόψει της συνάντησης των Ευρωπαίων ηγετών τον Φεβρουάριο, και η πρόεδρος της Επιτροπής χαρακτήρισε το τετ α τετ «ευχάριστο».
Η συνάντηση έγινε λίγες ημέρες αφότου ο Βέμπερ, επικεφαλής του ΕΛΚ, είχε συναντηθεί με τη Μελόνι στο περιθώριο της κηδείας του Πάπα Βενέδικτου στη Ρώμη, και μόλις λίγες εβδομάδες μετά τη συνάντηση της Μελόνι με την πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μέτσολα, στις Βρυξέλλες. Και για τα δύο μεγαλοστελέχη των Βρυξελλών, ήταν η δεύτερη συνάντηση με την Ιταλίδα πρωθυπουργό.
Σύμφωνα με ανθρώπους από το περιβάλλον της Μελόνι, η Μέτσολα είναι πρόσωπο «κλειδί» για κάθε πιθανή σύνδεση μεταξύ του ΕΛΚ με το ECR. «Η Μέτσολα είναι μια προσωπικότητα “γέφυρα” σε επίπεδο αξιών. Είναι συντηρητική και είναι εύκολο να αποτελέσει την ισορροπημένη επιλογή μεταξύ της ομάδας μας και του ΕΛΚ», δήλωσε ο Νικόλα Προκατσίνι, ευρωβουλευτής της παράταξης Αδέλφια της Ιταλίας. Πολλοί αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες λένε ότι εκτιμούν πως θα είναι η υποψήφια των ECR και ΕΛΚ για τη θέση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – μια συμμαχία που έχει ήδη αποδείξει την σημασία της στο Κοινοβούλιο. Η Μέτσολα εξελέγη με την υποστήριξη του ECR, όπως και ο πρώην προσωπάρχης της, Αλεσάντρο Τσιοτσέτι για τη θέση του γενικού γραμματέα του Κοινοβουλίου.
Τέλος της ΕΕ όπως την ξέρουμε;
Το μεγάλο ερώτημα που παραμένει αναπάντητο, είναι αν η υποστήριξη στελεχών του ECR, όπως η Μελόνι, θα ήταν αρκετή για να εδραιώσει τη δύναμη της δεξιάς στις Βρυξέλλες – ή αν θα πρέπει να αναζητηθεί ενίσχυση και από «μακρύτερα». Στο Κοινοβούλιο, ακόμη και με το κόμμα της Μελόνι συσπειρωμένο, το ΕΛΚ πάλι δεν θα εξασφάλιζε την πλειοψηφία, σύμφωνα με τις τρέχουσες προβλέψεις των μετρήσεων Poll of Polls του Politico.
Το δεξιό μπλοκ θα χρειαζόταν ευρύτερη υποστήριξη – για παράδειγμα από το κεντρώο Renew του Μακρόν.
Εκπρόσωπος της ομάδας Renew ωστόσο απέκλεισε το ενδεχόμενο: «Θα αγωνιζόμαστε πάντα για έναν φιλοευρωπαϊκό συνασπισμό. Αυτό δεν είναι διαπραγματεύσιμο (…) Παρά την άνοδο των λαϊκιστικών κομμάτων, το Renew Europe πιστεύει ότι οι εκλογές κερδίζονται στο κέντρο.»
Σε κάθε περίπτωση, η διαχείριση μιας τόσο ευρείας συμμαχίας θα μπορούσε να αποδειχθεί πρόκληση. Οι σχέσεις μεταξύ της κυβέρνησης της Μελόνι και της Γαλλίας έχουν κακή αφετηρία εξαιτίας μιας διαμάχης για ένα πλοίο με μετανάστες που η Μελόνι δεν είχε επιτρέψει να δέσει στην Ιταλία. Παρόλα αυτά, υπάρχουν σημάδια κινητικότητας μετά από τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν την περασμένη εβδομάδα ο Μακρόν και η Μελόνι.
Η Ιταλίδα πρωθυπουργός θα μπορούσε να εξασφαλίσει ένα πλεονέκτημα από μια συμμαχία με το ΕΛΚ. «Με δημόσιο χρέος ρεκόρ, η Ιταλία χρειάζεται τη στήριξη της ΕΕ.» Το να είναι ισχυρή στη Ρώμη και αδύναμη στις Βρυξέλλες «θα μπορούσε να αποδειχθεί ολέθριο» για εκείνη, εκτιμά ο Ιταλός πολιτικός αναλυτής Νταμιλάνο.
Πηγή Politico
