ΠΗΓΗ: AP
Καθώς έμπαινε στη Δαμασκό την Κυριακή, στα μετόπισθεν της πανηγυρικής πομπής του, ο Αμπού Μοχάμεντ αλ-Γκολάνι απεκδύθηκε ακόμη και το «nom de guerre», το αγωνιστικό του ψευδώνυμο, αναφερόμενος στο πραγματικό του όνομα, Αχμάντ Αλ-Σαράα.
Ο ηγέτης των τζιχαντιστών, της οργάνωσης HTS (Hayat Tehrir al Sham), τον οποίο οι Αμερικανοί είχαν επικηρύξει το 2018 αντί 10 εκατομμυρίων δολαρίων, πέρασε χρόνια για την αναμόρφωση της δημόσιας εικόνας του, αποκηρύσσοντας τους μακροχρόνιους δεσμούς του με την Αλ Κάιντα και παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως υπέρμαχο του πλουραλισμού και της ανεκτικότητας.
Οπως σχολιάζει το Associated Press, το εύρος της αναμόρφωσης αυτής, από ακραίο τζιχαντιστή σε επίδοξο διαμορφωτή της μετά Ασαντ εποχής τίθεται πλέον σε δοκιμασία σε ρεαλιστικές συνθήκες: Οι αντάρτες ελέγχουν τη Δαμασκό, ο Ασαντ έχει τραπεί σε φυγή και, για πρώτη φορά μετά από 50 χρόνια σιδηράς κυριαρχίας της οικογένειάς του, η διακυβέρνηση της Συρίας είναι το μεγάλο ζητούμενο.
Ο Αμπού Μοχάμεντ αλ Γκολάνι χαιρετά το πλήθος στο εμβληματικό τζαμί Ummayad στη Δαμασκό, χθες, Κυριακή – Φωτ.: REUTERS/Mahmoud Hassano
Η Συρία είναι χωνευτήρι πολλαπλών εθνοτικών και θρησκευτικών κοινοτήτων, συχνά σε σύγκρουση η μία με την άλλη λόγω του καθεστώτος Ασαντ και του πολυκαιρισμένου εμφυλίου. Πολλές από αυτές φοβούνται την πιθανότητα να αναλάβουν την εξουσία σουνίτες ισλαμιστές εξτρεμιστές. Η χώρα είναι επίσης κατακερματισμένη μεταξύ διαφορετικών ένοπλων φατριών, ενώ ο ξένος δάκτυλος, από τη Ρωσία και το Ιράν μέχρι τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Τουρκία και το Ισραήλ, έχουν διαμορφώσει κατά καιρούς τις εξελίξεις.
Λίγες ώρες μετά την κατάληψη της Δαμασκού, ο 42χρονος αλ-Σαράα έκανε την πρώτη του εμφάνιση στο τζαμί Umayyad, εμβληματικό τοπόσημο της συριακής πρωτεύουσας, δηλώνοντας ότι η πτώση του Ασαντ είναι «μια νίκη για το ισλαμικό έθνος».
Αναμόρφωση της εικόνας του
Για χρόνια, ο αλ Γκολάνι, ενώ βρισκόταν εγκλωβισμένος στην επαρχία Ιντλίμπ στη βορειοδυτική γωνία της Συρίας, εργaζόταν μεθοδικά για την εδραίωση της εξουσίας του, ενόσω η υποστηριζόμενη από το Ιράν και τη Ρωσία κυριαρχία του Ασαντ στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας φαινόταν αμετακίνητη.
Ελισσόταν ανάμεσα σε εξτρεμιστικές οργανώσεις, ενώ εξουδετέρωσε ανταγωνιστές και πρώην συμμάχους. Σταθερά, στο πλαίσιο της βελτίωσης της εικόνας της de facto «κυβέρνησης σωτηρίας» του που διοικούσε την Ιντλίμπ, δημιούργησε δεσμούς με διάφορες φυλές και φατρίες, καθησύχασε τις θρησκευτικές και εθνοτικές μειονότητες, κερδίζοντας σταδιακά έδαφος εσωτερικά.
Στην πορεία, απεκδύθηκε τη στολή του σκληροπυρηνικού ισλαμιστή και φόρεσε έως και κοστούμια για συνεντεύξεις στον Τύπο, έφτασε στο σημείο να μιλά στο CNN, διακηρύσσοντας οικοδόμηση κρατικών θεσμών και αποκέντρωση της εξουσίας ώστε να αντανακλά τον θρησκευτικό και πολιτικό πλουραλισμό της Συρίας.
«Η Συρία αξίζει ένα σύστημα διακυβέρνησης θεσμικό, όχι ένα όπου ένας μόνο κυβερνήτης λαμβάνει αυθαίρετες αποφάσεις», δήλωσε σε συνέντευξή του στο CNN την περασμένη εβδομάδα, λίγα 24ωρα πριν την προέλαση των ανταρτών στη Δαμασκό, αφήνοντας μάλιστα ανοιχτό το ενδεχόμενο διάλυσης της HTS μετά την πτώση του Άσαντ.
«Μην κρίνετε από τα λόγια, αλλά από τις πράξεις», διεμήνυσε.
Ο ηγέτης των Σύρων ανταρτών λέει ότι «ζούμε τις τελευταίες στιγμές της απελευθέρωσης της Χομς» – Φωτ.: Media Branch of Syrian Rebel Operations Room/via REUTERS
Ξεκίνημα από το Ιράκ
Κατά τη διάρκεια της ανέλιξής του στις τάξεις των εξτρεμιστών, ο αλ-Σαράα ήταν γνωστός μόνο με το τζιχαντιστικό ψευδώνυμό του, το Αμπού Μοχάμεντ αλ-Γκολάνι. Οι δεσμοί του με την Αλ Κάιντα χρονολογούνται από το 2003, όταν εντάχθηκε στους κύκλους που πολεμούσαν τα αμερικανικά στρατεύματα στο Ιράκ.
Ο γεννημένος στη Συρία συνελήφθη από τον αμερικανικό στρατό, αλλά παρέμεινε στο Ιράκ. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, η αλ Κάιντα σφετερίστηκε μικρότερες οργανώσεις ομοϊδεατών και σχημάτισε το εξτρεμιστικό Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ, υπό την ηγεσία του Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι.
Το 2011, η λαϊκή εξέγερση στη Συρία κατά του Άσαντ προκάλεσε τη βίαιη καταστολή από την κυβέρνηση και οδήγησε σε ολοκληρωτικό πόλεμο. Η επιρροή του Αλ Γκολάνι εκτοξεύτηκε, όταν ο Αλ Μπαγκντάντι τον έστειλε στη Συρία για να ιδρύσει ένα παρακλάδι της Αλ Κάιντα που ονομάστηκε Μέτωπο Νούσρα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ενέταξαν τη νέα οργάνωση στις τρομοκρατικές. Ο χαρακτηρισμός αυτός παραμένει ακόμη σε ισχύ και η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει επικηρύξει τον ίδιο με 10 εκατομμύρια δολάρια.
Το Μέτωπο αλ Νούσρα
Καθώς ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία εντάθηκε το 2013, μεγάλωσαν και οι φιλοδοξίες του αλ Γκολάνι. Αψήφησε τις εκκλήσεις του αλ Μπαγκντάντι να διαλύσει το Μέτωπο Αλ Νούσρα (ANF) και να το συγνωνεύσει στην επιχείρηση της αλ Κάιντα στο Ιράκ, ώστε να σχηματίσει το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της Συρίας ή ISIS.
#Syria
— Shivan Chanana (@ShivanChanana) December 9, 2024
Former Al Qaeda affiliate, Abu Al-Golani is Syria’s next leader.
While the West rejoices:
- Biden: “historic opportunity”
- Macron: “Barbaric state has fallen” (to a terrorist)
- Canada: “opportunity to rebuild a Syria where all citizens can live with dignity”… pic.twitter.com/R6dO0v7d2f
Ο Αλ Γκολάνι, ωστόσο, ορκίστηκε πίστη στην Αλ Κάιντα, η οποία αργότερα διαχώρισε τη θέση της από το ISIS. Το Μέτωπο Αλ Νούσρα πολέμησε κατά του Ισλαμικού Κράτους και εξουδετέρωσε μεγάλο μέρος των ανταγωνιστικών ομάδων μεταξύ της Σύρων αντικαθεστωτικών.
Στην πρώτη του συνέντευξη το 2014, ο αλ Γκολάνι κράτησε καλυμμένο το πρόσωπό του, λέγοντας σε δημοσιογράφο του καταριανού δικτύου Αλ Τζαζίρα ότι απέρριψε τις πολιτικές συνομιλίες στη Γενεύη για τον τερματισμό της σύγκρουσης. Είπε ότι στόχος του ήταν να δει τη Συρία να κυβερνάται υπό τον ισλαμικό νόμο, ξεκαθαρίζοντας πως δεν υπήρχε χώρος για τις μεινότητες Αλεβιτών, Σιιτών, Δρούζων και Χριστιανών της χώρας.
«Rebranding» και εδραίωση ισχύος
Το 2016, ο αλ Γκολάνι αποκάλυψε για πρώτη φορά το πρόσωπό του δημοσίως σε ένα βιντεοσκοπημένο μήνυμα με το οποίο ανακοίνωνε ότι η οργάνωσή του μετονομάζεται σε Jabhat Fateh al-Sham -Μέτωπο κατάκτησης της Συρίας- και διακόπτει τους δεσμούς της με την αλ Κάιντα.
«Αυτή η νέα οργάνωση δεν έχει καμία σχέση με καμία εξωτερική οντότητα», διεμήνυε στο βίντεο, όπου εμφανίστηκε με στρατιωτική περιβολή και τουρμπάνι.
Ο τότε ηγέτης της συριακής ισλαμιστικής αντάρτικης οργάνωσης Μέτωπο Νούσρα, Αμπού Μοχάμεντ αλ Γκολάνι (στη μέση), μιλάει από άγνωστη τοποθεσία το 2016 – Φωτ.: Orient TV/Reuters TV μέσω REUTERS
Η κίνηση αυτή άνοιξε τον δρόμο στον αλ Γκολάνι για τον πλήρη έλεγχο των πολυδιασπασμένων μαχητικών ομάδων. Ένα χρόνο αργότερα, καθώς οι ομάδες συγχωνεύτηκαν, ο συνασπισμός εκείνος δυνάμεων μετονομάστηκε εκ νέου σε Hayat Tahrir al-Sham -Οργάνωση για την απελευθέρωση της Συρίας-, εδραιώνοντας την εξουσία του αλ-Γκολάνι στην επαρχία Ιντλίμπ της βορειοδυτικής Συρίας.
Η HTS συγκρούστηκε αργότερα με ανεξάρτητους τζιχαντιστές που αντιτάσσονταν στη συγχώνευση, ενισχύοντας περαιτέρω τον αλ Γκολάνι και την οργάνωσή του ως την ηγετική δύναμη στη βορειοδυτική Συρία, ικανή να κυβερνήσει με σιδηρά πυγμή.
Με την εδραίωση της εξουσίας του, ο αλ Γκολάνι έθεσε σε εφαρμογή μία αλλαγή ταυτότητας που λίγοι θα μπορούσαν να διανοηθούν: Αντικαθιστώντας τη στρατιωτική του ενδυμασία με πουκάμισο και παντελόνι, άρχισε να καλεί για θρησκευτική ανεκτικότητα και πλουραλισμό.
Εκανε άνοιγμα στην κοινότητα των Δρούζων στην Ιντλίμπ, κοινότητα στοχοποιημένη μέχρι πρότινος από το Μέτωπο Αλ Νούσρα, και επισκέφθηκε τις οικογένειες των Κούρδων που σκοτώθηκαν από πολιτοφυλακές που υποστηρίζονταν από την Τουρκία.
Το 2021 έδωσε την πρώτη του συνέντευξη σε Αμερικανό δημοσιογράφο στο PBS. Φορώντας σακάκι, με τα κοντά μαλλιά του χτενισμένα επιμελώς και με φωνή ήπια, ο ηγέτης της HTS διεμήνυσε πως η οργάνωσή του δεν συνιστούσε απειλή για τη Δύση και ότι οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί εναντίον της είναι άδικες.
«Ναι, έχουμε επικρίνει τις δυτικές πολιτικές», είπε. «Αλλά το ότι διεξάγουμε πόλεμο κατά των Ηνωμένων Πολιτειών ή της Ευρώπης από τη Συρία, αυτό δεν αληθεύει».
