Του Γιάννη Ιωάννου
Πέντε δεκαετίες εξουσίας στην Συρία από την αλαουιτική οικογένεια των Άσαντ κατέρρευσαν, σαν χάρτινος πύργος, μέσα σε δέκα ημέρες από την προέλαση των ανταρτών της ισλαμιστικής οργάνωσης Hayat Tahrir al Sham (HTS) μέχρι την Δαμασκό. Η τύχη του Μπασάρ αλ Άσαντ αγνοείται και οι εξελίξεις στο Συριακό κλείνουν τον ιστορικό κύκλο κατακερματισμένης βίας που ξεκίνησε στη πολύπαθη χώρα το 2011 με τις ταραχές στη Χαμά και την Χομς και ολοκληρώθηκε με την αλλαγή παραδείγματος, για πρώτη φορά με την απομάκρυνση Άσαντ από την εξουσία.
Η επόμενη μέρα στη Συρία είναι εξαιρετικά δύσκολη. Για την πολιτική μετάβαση, για το αν το κενό εξουσίας του Άσαντ θα μετατρέψει την χώρα στο Ιράκ του 2003 ή την Λιβύη του 2011, μετά την απομάκρυνση Σαντάμ Χουσείν και Καντάφι αντίστοιχα, για την διάδραση της HTS (και της Salvation Government με έδρα το Ίντλιμπ) με την συριακή αντιπολίτευση (Syrian Interim Government) που στηρίζει η Τουρκία με τους αντιπροσώπους της του Syrian National Army (SNA). Για το Κουρδικό, την τύχη των Αλαουιτών στα παράλια, την διεθνή αναγνώριση της χώρας, την αμερικανική παρουσία επί του εδάφους, το Ιράν. Πολλά κι εξαιρετικά πολύπλοκα ερωτήματα που αναζητούν απαντήσεις.
Το Συριακό την περίοδο 2011-2013 στα πλαίσια της Αραβικής Άνοιξης και την περίοδο της επίλυσής του, 2015-2018, προκάλεσε πολλαπλές κρίσεις. Προσφυγικό, επάνοδο της Ρωσίας στην ανατολική Μεσόγειο, άνοδο της ισλαμικής τρομοκρατίας, χρήση χημικών όπλων, δράμα για πολλούς Σύρους. Όλα αυτά μετά την 7η Οκτωβρίου επιταχύνθηκαν με τον χαμένο στην περιοχή να είναι η Τεχεράνη -και σε περιφερειακό βαθμό η Μόσχα, που αναζητούσε δορυφοριοποίηση της Συρίας για σκοπούς στρατιωτικής παρουσίας και προβολής ισχύος στην Μεσόγειο. Η επόμενη μέρα ωστόσο φαντάζει μακρά, περνά σίγουρα μέσα από πολλαπλές διπλωματικές διεργασίες και δεν εγγυάται πως στη Συρία θα υπάρξει, άμεσα, σταθερότητα.
Για την Κύπρο και την Ελλάδα, υπενθυμίζεται, πως η Τουρκία του Ερντογάν έχει αυξημένη επιρροή στις συνομιλίες της επόμενης ημέρας του Συριακού.
Ψύχραιμη η Λευκωσία
Η Λευκωσία παρακολουθεί με ψυχραιμία τις εξελίξεις στη Συρία. Μάλιστα οι καταιγιστικές εξελίξεις πτώσης του Άσαντ συνέπεσαν χρονικά με το Doha Forum στο Κατάρ όπου οι ΥΠΕΞ Ρωσίας, Ιράν και Τουρκίας συναντήθηκαν με αφορμή τα γεγονότα λανσάροντας ένα φορμάτ συνομιλιών για την επόμενη ημέρα. Ο υπουργός Εξωτερικών, κ. Κόμπος, βρέθηκε στο εν λόγω φόρουμ και είχε την ευκαιρία να συζητήσει τις εξελίξεις με τους ομόλογούς του από Αίγυπτο, Σαουδική Αραβία και Κατάρ. Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει η «Κ», η Λευκωσία παρακολουθεί το πως θα εξελιχθούν οι δυναμικές της πολιτικής μετάβασης στην αραβική χώρα και αν υπάρξουν προϋποθέσεις νομιμοποίησης μιας νέας συριακής κυβέρνησης θα εξετάσει τις επιλογές της. Εξάλλου το δεδομένο είναι πως η Λευκωσία τηρεί στάση αρχών και η ειρηνευτική διαδικασία του Συριακού απορρέει από το ίδιο του Συμβούλιο Ασφάλειας του ΟΗΕ (ψήφισμα 2254 του 2015 για κατάπαυση του πυρός και πολιτική επίλυση του θέματος).
Προσφυγικό
Ενδιαφέρον αποκτά πάντως ότι οι εξελίξεις στο Συριακό συμβαίνουν σε μια περίοδο που Λίβανος και Τουρκία φιλοξενούν, από κοινού, σχεδόν 3.5 εκατ. πρόσφυγες, που η μετάβαση στο Λίβανο από την Συρία για τους εσωτερικά εκτοπισμένους του Συριακού καθίσταται δύσκολη λόγω της εκεί κατάστασης μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ και πως την τουρκοσυριακή μεθόριο ελέγχουν στρατιωτικές militias που ελέγχει η Τουρκία. Οι εξελίξεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πιέσεις το καθεστώς Άσαντ (σ.σ. ο ΠΘ της χώρας βρίσκεται στη Δαμασκό( να δεχτεί μεγάλο αριθμό Σύρων από την Τουρκία, πτυχή που τέθηκε και στις υποβοηθούμενες από την Ρωσία προσεγγίσεις μεταξύ Άσαντ και Ερντογάν -πριν τα γεγονότα του Χαλεπίου που οδήγησαν στην πτώση Άσαντ. Ένα τέτοιο σενάριο αμβλύνει τις ανησυχίες της Λευκωσίας για μαζικές ροές προς τη Κύπρο και μπορεί, μεσοπρόθεσμα, να οδηγήσει σε επανατρισμό Σύρων από ολόκληρη την Ευρώπη προς την Συρία.
Σύροι στη Κύπρο
Οι κοινότητες Σύρων στη Κύπρο έχουν αυξηθεί πληθυσμιακά σε σχέση με τα γεγονότα της περιόδου 2011-2016, έχουν πολλαπλά εθνοθρησκευτικά χαρακτηριστικά (σουνίτες, αλαουίτες, υπέρ ή εναντίον του Άσαντ) και πλέον συγκεκριμένο αποτύπωμα ως προς την ενσωμάτωση τους γεωγραφικά, το επαγγελματικό τους αποτύπωμα (εργάτες στον κατασκευαστικό τομέα, μικροεπιχειρηματίες σε εστίαση, κομμωτήρια και λιανική πώληση) και την προέλευση τους (σ.σ. η πλειοψηφία είναι από την πόλη Νταραά, στο Νότο, περίχωρο πλέον της Δαμασκού αλλά και από το Χαλέπι και την Ίντλιμπ που έλεγξαν οι αντικαθεστωτικές δυνάμεις στην δυναμική πορεία τους προς την Δαμασκό). Τα γεγονότα της Χλώρακας και της Λεμεσού, το καλοκαίρι του 2023, ανέδειξαν αρκετές προβληματικές διαστάσεις σε επιμέρους πτυχές της διάδρασης Σύρων με Ελληνοκύπριους αλλά και ενδοσυριακούς ανταγωνισμούς με αφορμή την καταγωγή τους ή αναφορικά με το πως διέπονται σε σχέση με τις εξελίξεις στη Συρία.
Η πτώση του Άσαντ πάντως έτυχε θερμού καλωσορίσματος από κοινότητες Σύρων σε Λεμεσό, Πάφο και Λευκωσία που πανηγύρισαν με σημαίες της συριακής αντιπολίτευσης σε Λευκωσία, Λεμεσό και Πάφο, ειρηνικά, χωρίς ωστόσο να υπάρξουν έκτροπα με καλά ενημερωμένες πηγές να αναφέρουν στην «Κ» πως η κατάσταση παρακολουθείται αρκετά στενά από τις αρμόδιες αστυνομικές αρχές. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν πως η Αστυνομία Κύπρου παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις με φόντο το Συριακό ενισχύοντας μάλιστα κινητές περιπολίες και μέτρα φύλαξης.
