Kathimerini.gr
Δημήτρης Αθηνάκης
Η Κλαρίσα Ουόρντ του CNN κατάφερε με ένα βίντεό της να επαναφέρει εκείνες τις στιγμές, κατά τις οποίες τα μέσα κρίνουν ως έγκυρες τις πληροφορίες που περιέρχονται σε αυτά, ειδικά σε μέρη όπου μαίνεται ο πόλεμος, με το χάος τριγύρω, δίχως να τις διασταυρώσουν. Η πολύπειρη δημοσιογράφος δεν θα έκανε το ίδιο λάθος εύκολα εάν ήταν υπό πιο ομαλές συνθήκες· αυτό, εξάλλου, το αποδεικνύει η καριέρα της στις εμπόλεμες ζώνες.
Ωστόσο, φαίνεται ότι παρασύρθηκε από όσα της μεταφέρθηκαν για την ταυτότητα του κρατουμένου που βρέθηκε στις φυλακές-κολαστήρια του έκπτωτου και διαφυγόντος στη Ρωσία Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ-Ασαντ. Η ίδια επιβεβαίωσε ότι ο «αντικαθεστωτικός Αντέλ Γκουρμπάλ» ήταν στην πραγματικότητα ο… καθεστωτικότατος Σαλάμα Μοχάμαντ Σαλάμα, αξιωματικός της διεύθυνσης πληροφοριών της πολεμικής αεροπορίας του καθεστώτος Ασαντ. Την αποκάλυψη της ταυτότητάς του, όπως όλα δείχνουν, την οφείλουμε στο ανεξάρτητο Verify-Si, που αποδύεται σε αγώνα δρόμου για την κατάρριψη των μύθων στην πολύπαθη Συρία.
Η δημοσιογράφος του CNN δεν είναι η πρώτη που παρασύρθηκε από τα στοιχεία που έδωσε ο ίδιος ο κρατούμενος. Συγκεντρώσαμε ορισμένες δυσμενείς στιγμές μεγάλων, μάλιστα, μέσων που παρασύρθηκαν από ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες και, πολλές φορές, προκάλεσαν ντόμινο γεγονότων, που επιδείνωσαν ήδη βεβαρημένες στιγμές της ανθρωπότητας.
Ποιοι βίαζαν και δολοφονούσαν κατά τον τυφώνα «Κατρίνα»;
Το στάδιο Superdome της Λουιζιάνα ήταν στο επίκεντρο των δημοσιευμάτων για δολοφονίες και βιασμούς μεταξύ των χιλιάδων πολιτών που είχαν οδηγηθεί εκεί για να γλιτώσουν από τον τυφώνα «Κατρίνα». (©AP Photo/Phil Coale)
Ο τυφώνας «Κατρίνα», ο οποίος είχε διαλύσει τη Νέα Ορλεάνη και τους κατοίκους της το 2005, είχε προκαλέσει πολλές «ειδήσεις» που αναφέρονταν σε βιασμούς και φόνους στα κέντρα όπου είχαν συγκεντρωθεί οι πληγέντες του ακραίου φαινομένου. Επίσημα χείλη διέδιδαν πληροφορίες και αυτόπτες μάρτυρες ισχυρίζονταν ότι είδαν φρικτά εγκλήματα να συμβαίνουν μπροστά στα μάτια τους.
Το CNN αλλά και οι New York Times είχαν φιλοξενήσει μαρτυρίες, οι οποίες αργότερα είχαν αποδειχθεί είτε λανθασμένες είτε υπερεκτιμημένες. Η νεοϋορκέζικη εφημερίδα, μάλιστα, είχε γράψει: «Πολλές περιπτώσεις στο τρελό λιμπρέτο των εκτεταμένων δολοφονιών, των ληστειών αυτοκινήτων, των βιασμών και των επιθέσεων που γέμισαν τα ερτζιανά και τις εφημερίδες δεν έχουν ακόμη αποδειχθεί, όσο μπορεί να προσδιορίσει κανείς. Και πολλοί από τους αστικούς θρύλους που ξεπήδησαν –ο συστηματικός βιασμός παιδιών, το κόψιμο του λαιμού ενός 7χρονου– φαίνονται μέχρι στιγμής να είναι ακριβώς αυτό. Το γεγονός ότι ορισμένες από αυτές τις φήμες επαναλήφθηκαν από συγκλονισμένους τοπικούς αξιωματούχους δεν δικαιολογεί διόλου τα μέσα ενημέρωσης».
Ποιοι ήταν οι βομβιστές της Βοστώνης;
Διασώστες σπεύδουν στο σημείο όπου εξερράγησαν οι αυτοσχέδιες βόμβες κατά τον Μαραθώνιο της Βοστώνης το 2013. (©AP Photo/Charles Krupa, File)
«Επιμένουμε στην εγκυρότητα του ρεπορτάζ μας. Η εικόνα εστάλη μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στις υπηρεσίες επιβολής του νόμου χθες το απόγευμα, με σκοπό τη συλλογή πληροφοριών για τους συγκεκριμένους άνδρες, όπως ανέφερε το ρεπορτάζ μας. Δεν τους χαρακτηρίσαμε υπόπτους».
Αυτά ήταν τα λόγια του Κολ Αλαν, εκδότη της New York Post, για τις κατηγορίες που είχε δεχθεί η εφημερίδα του ότι λανθασμένα έδειξε δύο άτομα ως υπόπτους για τις βόμβες που είχαν σκάσει στην τερματική γραμμή του Μαραθωνίου της Βοστώνης το 2013, όπου τρεις άνθρωποι σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 260 τραυματίστηκαν. Τα δύο άτομα που είχαν γίνει viral αργότερα προσπάθησαν μετά κόπων και βασάνων να καθαρίσουν το όνομά τους.
Από την άλλη, το Reddit, στο οποίο, προτού η Αστυνομία προβεί σε οποιαδήποτε σύλληψη ή ανθρωποκυνηγητό, είχε γίνει ένα μεγάλο πανηγύρι καταδεικνύοντας τους δύο «υπόπτους», προέβη σε δημόσια «συγγνώμη», αναφέροντας: «Ολοι πρέπει να αναλογιστούμε τι συνέβη και να διασφαλίσουμε ότι στο μέλλον θα κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας για να βοηθούμε και όχι να παρεμποδίζουμε την αντιμετώπιση κρίσιμων καταστάσεων. […] Αν και ξεκίνησε με καλές προθέσεις, ορισμένες δραστηριότητες στο Reddit τροφοδότησαν διαδικτυακό ανθρωποκυνηγητό και επικίνδυνες εικασίες, οι οποίες εξελίχθηκαν σε εξαιρετικά αρνητικές συνέπειες για αθώα πρόσωπα».
Σύμφωνα με το BBC, η τραγωδία στη Βοστώνη δημιούργησε τεράστιο όγκο επισκεψιμότητας στο Reddit, φτάνοντας σε κάποια στιγμή τούς περίπου 272.000 χρήστες, όπως είχε δείξει το Google Analytics.
Ποιος βίασε την Τζάκι;
Το θέμα για τον βιασμό στην πανεπιστημιούπολη της Βιρτζίνια, όπως είχε δημοσιευθεί το 2014 στο Rolling Stone.
«Δημοσιεύσαμε το ρεπορτάζ με την πεποίθηση ότι ήταν ακριβές. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλες αυτές τις αναφορές, ωστόσο, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι κάναμε λάθος σεβόμενοι το αίτημα της Τζάκι να μην επικοινωνήσει με τους φερόμενους ως επιτιθέμενους για να μάθουμε τη δική τους οπτική. Προσπαθώντας να είμαστε ευαίσθητοι στην άδικη ντροπή και την ταπείνωση που νιώθουν πολλές γυναίκες έπειτα από μια σεξουαλική επίθεση, λάβαμε μία απόφαση – το είδος της απόφασης που κάνουν οι δημοσιογράφοι και οι αρχισυντάκτες κάθε μέρα. Δεν έπρεπε να είχαμε κάνει αυτή τη συμφωνία με την Τζάκι και θα έπρεπε να είχαμε εργαστεί σκληρότερα για να την πείσουμε ότι η αλήθεια θα είχε υπηρετηθεί καλύτερα αν πάρουμε την άλλη πλευρά της ιστορίας. Αυτά τα λάθη βαρύνουν το Rolling Stone, όχι την Τζάκι. Ζητούμε συγγνώμη από όποιον επηρεάστηκε από την ιστορία και θα συνεχίσουμε να ερευνούμε τα γεγονότα εκείνης της βραδιάς».
Ετσι απολογήθηκε το δημοφιλές περιοδικό για ένα ρεπορτάζ που είχε δημοσιεύσει τον Νοέμβριο του 2014 για ομαδικό βιασμό που έλαβε χώρα στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια σε χώρο φοιτητικής αδελφότητας. Οπως φαίνεται, δεν αναζήτησε τους «βιαστές», ώστε να επιβεβαιώσει με κάθε τρόπο τις κατηγορίες της Τζάκι, σεβόμενο την επιθυμία της.
Παρά ταύτα, με βάση αυτό το ρεπορτάζ, είχε σηκωθεί κουρνιαχτός για τις αδελφότητες των πανεπιστημίων και τα –υποτιθέμενα ή μη– έκτροπα που λαμβάνουν χώρα εκεί. Η πρυτανεία του ανωτέρου ιδρύματος είχε βρεθεί στο στόχαστρο για μη λήψη μέτρων, συγκάλυψη του συμβάντος και γενικευμένη αδράνεια.
Ωστόσο μεγάλα μέσα, όπως, για παράδειγμα, η Washington Post, έβαλαν, καταπώς φαίνεται, τα πράγματα στη θέση τους. Αργότερα, το περιοδικό και η δημοσιογράφος Σαμπρίνα Ρούμπιν Ερντελι κρίθηκαν ένοχοι για συκοφαντική δυσφήμιση και διάδοση ψευδών ειδήσεων, αναγκαζόμενοι να καταβάλουν αρκετά εκατ. δολ. σε αποζημιώσεις.
Ηταν ο πατέρας του Αϊλάν διακινητής;
Διασώστης της τουρκικής Αστυνομίας μεταφέρει τον νεκρό Αϊλάν από την παραλία του Μπόντρουμ, τον Σεπτέμβριο του 2015. (©AP Photo/DHA/Nilufer Demir)
Τον Σεπτέμβριο του 2015, μέσα στη δίνη της προσφυγικής κρίσης με εφαλτήριο τη Μέση Ανατολή, είχε κυκλοφορήσει η συγκλονιστική φωτογραφία του Αϊλάν Κούρντι, του βρέφους που βρέθηκε νεκρό στις τουρκικές ακτές, στην προσπάθεια της οικογένειάς του να διαφύγει από το Κομπάνι της Συρίας αναζητώντας άσυλο στην Ευρώπη. Μαζί του, είχαν σκοτωθεί ο αδελφός και η μητέρα του.
Πέραν της βαθιάς συγκίνησης που προκάλεσε διεθνώς για το μαρτύριο των προσφύγων για μια θέση στον ευρωπαϊκό ήλιο, με τον Αϊλάν να καθίσταται το σύμβολο της ανθρωπιστικής κρίσης εκείνων των ετών, δημοσιογραφικά μέσα ανά τον κόσμο είχαν αρχίσει να διαδίδουν ισχυρισμούς ανθρώπων που ήταν στην ίδια βάρκα σχετικά με τον πατέρα του βρέφους, δίχως να διασταυρώσουν καμία πληροφορία. Και τι έλεγαν; Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Global News και του Russia Today, ο πατέρας του Αϊλάν, Αμπντουλάχ, ήταν ο ίδιος διακινητής ανθρώπων σε ανάγκη.
Σε συνέντευξή του στην Die Welt, ο Αμπντουλάχ Κούρντι, που είχε επιστρέψει μόνος κι έρημος στο Κομπάνι ματαιώνοντας κάθε σχέδιο διαφυγής, είπε ότι «αν ήμουν διακινητής, θα έβαζα την οικογένειά μου σε καλύτερο καράβι και θα τη μετέφερα με τον πιο ασφαλή τρόπο», συμπληρώνοντας ότι δεν τον ενδιαφέρει τι έχει γραφτεί στα μέσα, διότι, αφενός, ο γιος του έγινε παγκόσμιο σύμβολο και, αφετέρου, έχει βυθιστεί στο πένθος λόγω του ξεκληρίσματος της οικογένειάς του.
Η Wall Street Journal έχει επίσης δημοσιεύσει βίντεο αναδεικνύοντας όλες τις πτυχές του ζητήματος. Το ίδιο έχει κάνει και το Vice, αναφέροντας ότι η Ζαϊνάμπ Αμπάς και ο Αχμάντ Χαντί, των οποίων τα δύο μικρά παιδιά πέθαναν στο ίδιο τραγικό περιστατικό, δήλωσαν στους δημοσιογράφους στη Βαγδάτη ότι ο Αμπντουλάχ Κούρντι ήταν διακινητής που τους παρακάλεσε να μην πουν στην αστυνομία στην Τουρκία ότι ήταν ο καπετάνιος της βάρκας.
