Ολγα Στεφανίσινα στην «Κ»: Η Ουκρανία να νικήσει και η Ρωσία να λογοδοτήσει

Γιάννης Παλαιολόγος

Η ρωσική εισβολή κατέστησε σαφές ότι «πρέπει να υπερασπιστούμε τη δημοκρατία και τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής στο πεδίο της μάχης», δηλώνει στην «Κ» η Oλγα Στεφανίσινα, αναπληρώτρια πρωθυπουργός της Ουκρανίας με ευθύνη για την ευρωπαϊκή και ευρωατλαντική ένταξη. Στην αποκλειστική αυτή συνέντευξη, η κ. Στεφανίσινα μιλάει για το σθένος του ουκρανικού λαού, τη σημασία της επίσκεψης Μπάιντεν, τις προοπτικές ένταξης της Ουκρανίας στην Ε.Ε. και άλλα πολλά.

– Eναν χρόνο μετά την εισβολή, πώς έχει αλλάξει η Ουκρανία;

– Η ζωή όλων των Ουκρανών δεν θα είναι ποτέ ξανά η ίδια. Ως κυβέρνηση, όμως, παραμένουμε πλήρως λειτουργικοί και ανθεκτικοί εν καιρώ πολέμου, σε όλα τα επίπεδα και σε όλα τα πεδία. Hταν ένα πολύ σημαντικό μήνυμα που θέλαμε να στείλουμε στον ουκρανικό λαό: ότι παρά τις επιθέσεις και τους βομβαρδισμούς, θα συνεχίσουμε να παρέχουμε τις απαραίτητες υπηρεσίες. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας έχει γίνει πραγματικό σύμβολο αυτής της ανθεκτικότητας, του σθένους του ουκρανικού λαού. Μας κράτησε ενωμένους και αποφασισμένους να συνεχίσουμε τη μάχη όλο το περασμένο έτος. Αλλά πιστεύω επίσης ότι αυτός ο πόλεμος και η αποφασιστικότητα της Ουκρανίας έχουν αλλάξει τον κόσμο ευρύτερα. Είναι πλέον σαφές ότι πρέπει να υπερασπιστούμε τη δημοκρατία και τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής στο πεδίο της μάχης. Oλος ο δημοκρατικός κόσμος είναι ενωμένος, όπως δεν έχει υπάρξει εδώ και πολύ καιρό.

– Πώς έχετε αλλάξει εσείς η ίδια τον τελευταίο χρόνο;

– Η μεγάλη δική μου απόφαση ελήφθη στις 23 του περυσινού Φεβρουαρίου, όταν ήταν σαφές ότι θα ξεκινούσε η εισβολή. Αποφάσισα να αποχωριστώ τα παιδιά μου, ώστε να μη βρεθούν υπό την απειλή του πολέμου. Hταν μια πολύ δύσκολη απόφαση. Αλλά αφού την έλαβα, ήμουν αποκλειστικά μια αναπληρώτρια πρωθυπουργός ταγμένη στην υπηρεσία της πατρίδας μου. Eναν χρόνο μετά, παραμένω γεμάτη ενέργεια, δεν υπάρχει κόπωση, προσωπική ή επαγγελματική. Αυτή είναι η δική μου μεταμόρφωση: δεν νιώθω τίποτα, εκτός από το μαύρο και το άσπρο και την επιθυμία να παραμείνω στη σωστή πλευρά της Ιστορίας.

– Ποια ήταν η σημασία της επίσκεψης Μπάιντεν στο Κίεβο; Πώς κρίνετε τις ομιλίες του Αμερικανού προέδρου και του Βλαντιμίρ Πούτιν την περασμένη εβδομάδα;

– Οι ομιλίες του Ρώσου προέδρου δεν ενδιαφέρουν κανέναν στην Ουκρανία. Στοχεύουν στο εγχώριο ακροατήριο, στη συντήρηση των ψευδών και της προπαγάνδας της ρωσικής ηγεσίας. Το μήνυμα της επίσκεψης Μπάιντεν είναι ότι η Ουκρανία κερδίζει τον πόλεμο, αποκαθιστώντας την εδαφική της ακεραιότητα και την κυριαρχία της, αλλά και τη δημοκρατική ισορροπία και την ασφάλεια στην Ευρώπη.

– Eχει λάβει το μήνυμα η Δύση σχετικά με την ανάγκη επιτάχυνσης της στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία; Εχετε αυτά που χρειάζεστε για να αντιμετωπίσετε τη νέα ρωσική επίθεση, που έχει ήδη ξεκινήσει;

– Η στρατιωτική μας ηγεσία και οι υπηρεσίες πληροφοριών βρίσκονται σε συνεχή επαφή με τα αντίστοιχα επιτελεία των συμμαχικών χωρών. Βάσει των επαφών αυτών, ο πρόεδρος Ζελένσκι επικοινωνεί με τους ομολόγους του ώστε να πετύχει την επιτάχυνση και την κλιμάκωση της στρατιωτικής βοήθειας. Και έχει εισακουστεί: η Γερμανία δεσμεύτηκε για την παροχή τανκς και για επιτάχυνση της αποστολής τους, ενώ μετά την επίσκεψή του στις Βρυξέλλες και την πρόσφατη συνάντηση της ομάδας του Ράμσταϊν, είχαμε ανακοινώσεις νέας βοήθειας από τη Σουηδία και το Βέλγιο. Χρειαζόμαστε όμως ακόμη περισσότερα, πυραύλους μεγάλης εμβέλειας και μαχητικά αεροσκάφη για να μειώσουμε τις στρατιωτικές μας απώλειες, να προστατεύσουμε τον άμαχο πληθυσμό και τις υποδομές και να ενισχύσουμε τις δυνάμεις μας στο πεδίο της μάχης.

– Μπορεί η Κίνα να αποτελέσει έντιμο μεσολαβητή σε ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις; Ανησυχείτε για το ενδεχόμενο κινεζικής στρατιωτικής βοήθειας προς τη Ρωσία, στο οποίο αναφέρθηκε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ;

– Είναι θετικό ότι έχει ξεκινήσει ένας διάλογος με την Κίνα, αλλά είναι πολύ νωρίς για μια εκτίμηση σχετικά με τον ρόλο της. Εμείς, έχοντας στο πλευρό μας τη δυτική συμμαχία, πάντα επιδιώκαμε την επαφή με χώρες από την Ασία και την Αφρική, ώστε να τους πείσουμε να μη στηρίζουν τη Ρωσία. Αυτή η γραμμή επικοινωνίας, συνεπώς, είναι ζωτική και θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο καμπής για τη δημιουργία ενός ευρύτερου συνασπισμού κρατών που δραστηριοποιούνται για τον τερματισμό του πολέμου. Για το ζήτημα της πιθανής στρατιωτικής βοήθειας της Κίνας προς τη Ρωσία δεν μπορώ να σχολιάσω σε αυτή τη φάση.

– Η Ε.Ε. είναι πολύ κοντά στην υιοθέτηση του δέκατου πακέτου κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Είναι αρκετά ισχυρό; Γίνονται αρκετά για την αποτροπή παράκαμψης των κυρώσεων;

– Δεν περιμέναμε ότι όλες οι εισηγήσεις μας θα υιοθετούνταν σε αυτό το πακέτο. Θα υπάρξουν κι άλλα. Είναι πολύ σημαντικό ότι περιλαμβάνονται μέτρα κατά του Ιράν. Επιπλέον, σημειώσαμε ότι επιβάλλονται περιοριστικά μέτρα σε μεσαία στελέχη της Rosatom – αν και προσδοκούμε αυτά μελλοντικά να επεκταθούν και στα κορυφαία στελέχη. Είναι σημαντικό να συνεχίσουν οι κυρώσεις κατά ατόμων στον στενό κύκλο του Κρεμλίνου, αλλά και όσων χρηματοδοτούν ή εμπλέκονται στη διεξαγωγή του πολέμου. Σχετικά με την παράκαμψη των κυρώσεων, με την πρόσφατη συνάντηση κορυφής Ε.Ε. – Ουκρανίας συμφωνήσαμε να υπάρξει στενότερος συντονισμός μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του μηχανισμού που έχει συστήσει για τον σκοπό αυτό με τη δική μας ομάδα, με επικεφαλής τους Γέρμακ και Μακφόλ (σ.σ.: του προσωπάρχη του Β. Ζελένσκι και του πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στη Μόσχα).

– Πόσο αποτελεσματικές έχουν υπάρξει οι κυρώσεις μέχρι σήμερα;

– Το κόστος για τη Ρωσία αυξάνεται. Εχει χάσει την ευρωπαϊκή αγορά για τις ενεργειακές της εξαγωγές. Είναι δύσκολος και δαπανηρός ο αναπροσανατολισμός τους –ειδικά του αερίου– προς άλλες γεωγραφικές περιοχές. Επιπλέον, εκτίθενται Ρώσοι πολιτικοί με μεγάλα περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό, δημιουργώντας προϋποθέσεις μετασχηματισμού της κοινωνίας.

– Τι μπορείτε να μας πείτε για την πρόοδο της Ουκρανίας στην εκπλήρωση των όρων που έχει θέσει η Κομισιόν για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων; Αισιοδοξείτε ότι είναι επιτεύξιμος ο στόχος που έθεσε ο πρόεδρος Ζελένσκι για έναρξή τους πριν από το τέλος του 2023;

– Αυτή τη στιγμή έχουμε ολοκληρώσει τα αναγκαία βήματα στα επτά σχετικά πεδία (καταπολέμηση διαφθοράς, κράτος δικαίου, μέσα ενημέρωσης και καθετί που σχετίζεται με ανθρώπινα δικαιώματα). Τώρα αναμένουμε την αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τις περαιτέρω συστάσεις. Την άνοιξη θα έχουμε την προσωρινή έκθεση της Κομισιόν και, βάσει αυτής, ό,τι πρέπει να κάνουμε εμείς από την πλευρά μας θα γίνει έως το τέλος του χρόνου. Ελπίζουμε ότι αυτό θα δημιουργήσει το αναγκαίο πολιτικό momentum ώστε να ξεκινήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις.

– Τι είδους συνύπαρξη βλέπετε με τη Ρωσία μετά το τέλος του πολέμου; Τι θα έπρεπε να συμβεί για να υπάρξει εξομάλυνση των σχέσεων;

– Η Ουκρανία πριν από το 2014 δεν είχε ποτέ προβλήματα με τη Ρωσία. Ούτε θα έχουμε περαιτέρω αιτιάσεις μετά το τέλος του πολέμου και την αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας. Το ζήτημα είναι πώς θα μοιάζει η Ρωσία μετά τον πόλεμο. Από τη δική μας πλευρά, απαραίτητοι όροι της όποιας εξομάλυνσης είναι η νίκη της Ουκρανίας, η λογοδοσία της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της Ρωσικής Ομοσπονδίας για τις θηριωδίες και τα εγκλήματα πολέμου που έχουν διαπραχθεί και η καταβολή πολεμικών αποζημιώσεων. Κατά τα άλλα, ό,τι και να συμβεί στη Ρωσία, η Ουκρανία θα συνεχίσει να ενισχύει την άμυνά της, ώστε να μην ανοίξει κανενός η όρεξη για περαιτέρω επιθέσεις.