Kathimerini.gr
Η σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου, τέσσερις ημέρες πριν από τις εσωκομματικές εκλογές του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος της Τουρκίας (CHP), έχει άμεση σχέση με την ανάδειξη του υποψηφίου του κόμματος για τις προεδρικές εκλογές του ’28 στην Τουρκία, εξηγεί στην «Κ» ο διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων (IGA), Κωνσταντίνος Φίλης.
«Δεν υπάρχει άλλη εξήγηση για αυτήν τη βιασύνη, εκτός εάν ο Ερντογάν θέλει να πυροδοτήσει ή να επιταχύνει με αυτόν τον τρόπο τις πολιτικές εξελίξεις. Ο βασικός λόγος που έγινε αυτήν την περίοδο είναι για να προλάβουν αυτές τις εκλογές που ήταν προγραμματισμένες για την ερχόμενη Κυριακή. Είναι δεδομένο πως ο Ιμάμογλου θα αναδεικνυόταν ως ο προεδρικός υποψήφιος του CHP» τονίζει και αναφέρεται στη στοχοποίηση του δημάρχου Κωνσταντινούπολης από τον Ερντογάν, στην πρώτη του κιόλας εκλογή, το 2019.
«Είναι προφανές ότι στη δεύτερη εκλογή το καθεστώς κλονίστηκε γιατί ήταν η πρώτη φορά που ο Ερντογάν έχανε δύο συνεχόμενες φορές τον Δήμο της Κωνσταντινούπολης, ο οποίος είναι πάρα πολύ σημαντικός για αυτόν, τόσο συμβολικά, επειδή είχε διατελέσει και ο ίδιος δήμαρχος, όσο και ουσιαστικά καθώς στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2024 έχασε και σε επίπεδο ψήφων, σε εθνικό επίπεδο. Ηταν η πρώτη φορά που συνέβαινε κάτι τέτοιο από το 2002 και μετά όταν είχε πρωτοκερδίσει τις εκλογές».
Η εμμονή του Τούρκου προέδρου με τον Ιμάμογλου έχει, όμως, βαθύτερες ρίζες. Οπως λέει ο Κωνσταντίνος Φίλης, ο δήμαρχος της πόλης των 12 εκατομμυρίων κατοίκων παραπέμπει σε έναν «μικρό Ερντογάν» με πολλά ταυτόσημα χαρακτηριστικά.
«Ο Ιμάμογλου κινείται με αντίστοιχο τρόπο, χωρίς ωστόσο να είναι το ίδιο λαοφιλής, δηλαδή να έχει να κάνει το “γκελ” στην κοινωνία που έχει κάνει ο Ερντογάν. Σε κάθε περίπτωση, ακολουθεί τις μεθόδους του Τούρκου προέδρου: σε κάποια σημεία είναι αυταρχικός, χωρίς να έχει παρουσιάσει κανένα θεαματικό έργο στον Δήμο Κωνσταντινούπολης, έχει προσεγγίσει ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα, ενώ έχει καταφέρει να αναδειχθεί στον de facto ηγέτη της αντιπολίτευσης, πολλώ δε μάλλον μετά τη δεύτερη συνεχόμενη νίκη του στην Κωνσταντινούπολη, αλλά και σε de facto αντίπαλο του Ερντογάν. Ακόμη κι αν οι εκλογές καθυστερούν –έχουν προγραμματιστεί για το 2028– καθεστώτα όπως αυτό του Ερντογάν λαμβάνουν εγκαίρως τα μέτρα τους, χωρίς να αποκλείεται η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες».
Ποια θα είναι η επόμενη μέρα για τον Ιμάμογλου;
Εχοντας συλληφθεί με κατηγορίες, μεταξύ άλλων, για διαφθορά και οικονομικές σχέσεις με το PKK και αντιμετωπίζοντας δύο ξεχωριστές έρευνες οι οποίες περιλαμβάνουν κατηγορίες για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης, δωροληψία και χειραγώγηση διαγωνισμών, θα μπορέσει εν τέλει να υπάρξει διέξοδος για τον δήμαρχο Κωνσταντινούπολης;
«Ο Ιμάμογλου έχει προφυλακιστεί για τέσσερις μέρες. Ολα τα σενάρια μέχρι τότε είναι ανοιχτά. Μοιάζει απίθανο να μην προχωρήσει η δίκη, διότι τα αδικήματα για τα οποία κατηγορείται είναι πάρα πολύ σοβαρά. Μόνο εφόσον υποταχθεί και συνθηκολογήσει με τον Ερντογάν, κάτι το οποίο δεν φαίνεται διατεθειμένος να κάνει. Αν όμως, η λαϊκή αντίδραση είναι μαζική και κλιμακούμενη, το καθεστώς έχει δύο επιλογές: να την καταστείλει αν ξεφύγει ο έλεγχος ή να “ακούσει” τον λαό, έχοντας όμως εξουδετερώσει πολιτικά –με νομικά τερτίπια– τον Ιμάμογλου», σημειώνει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων, θυμίζοντας τις περιπτώσεις του Τούρκου επιχειρηματία Οσμάν Καβάλα και του συν-προέδρου του φιλοκουρδικού κόμματος Σελαχατίν Ντεμιρτάς.
«Σε κάποια καθεστώτα, δεν είναι δύσκολο να κατασκευάσεις στοιχεία και να επιρρίψεις ευθύνες για οικονομικές ατασθαλίες ή και σχέσεις με τρομοκρατικές ομάδες».
«Και οι δύο έχουν “σαπίσει” στη φυλακή. Για τον Ντεμιρτάς, ενδέχεται, ύστερα από ένα mondus operandi που βρέθηκε με τους Κούρδους, να υπάρξουν πιθανότητες να βγει κάποια στιγμή, όμως ο Καβάλα δεν θα τα καταφέρει.
»Θα έχει ενδιαφέρον και θα δείξει τον δρόμο και τη δυναμική των εξελίξεων εφόσον ισχύσουν άλλα μέτρα και σταθμά για τον Ιμάμογλου. Ο τελευταίος είναι δεδομένο ότι θα συσπειρώσει πολλές δυνάμεις της αντιπολίτευσης και έχει αξία να παρακολουθήσουμε τη στάση της νέας γενιάς, μεγάλο κομμάτι της οποίας θεωρεί τον Ερντογάν κατεστημένο».
Σύμφωνα με τον ίδιο, είναι πολύ νωρίς για να εκτιμήσει κανείς το διάστημα που ο Ιμάμογλου θα παραμείνει στη φυλακή. Το βέβαιο είναι, όπως λέει, ότι πλέον ο στόχος είναι να τεθεί εκτός πολιτικής μάχης. «Οι κατηγορίες είναι πολύ βαριές. Δεν ξέρω αν θα επιμείνουν οι εισαγγελείς σε όλες», εξηγεί. «Σε κάποια καθεστώτα, δεν είναι δύσκολο να κατασκευάσεις στοιχεία και να επιρρίψεις ευθύνες για οικονομικές ατασθαλίες ή και σχέσεις με τρομοκρατικές ομάδες. Πολύ περισσότερο, σε μια στιγμή που το κουρδικό στοιχείο είχε στηρίξει τον Ιμάμογλου έντονα και στις δύο αναμετρήσεις και ειδικά στην τελευταία. Παρά το γεγονός ότι οι Κούρδοι κατέβασαν δική τους υποψήφια, τελικά σύσσωμοι ψήφισαν υπέρ του Ιμάμογλου και ήταν εκείνοι που του χάρισαν τη νίκη».
«Φαίνεται πως αυτός ο συμβιβασμός με τους Κούρδους άνοιξε τον δρόμο στον Ερντογάν να στραφεί σε βάρος αυτού που θεωρεί ότι είναι ο πραγματικός του αντίπαλος και ο μοναδικός σοβαρός διεκδικητής από πλευράς αντιπολίτευσης του προεδρικού θώκου».
Οπως εξηγεί ο Κωνσταντίνος Φίλης, οι Κούρδοι προσώρας έχουν βγει από το στόχαστρο του Ερντογάν εξαιτίας της συμφωνίας που έχει επιτευχθεί με τον Οτσαλάν. «Φαίνεται πως αυτός ο συμβιβασμός με τους Κούρδους άνοιξε τον δρόμο στον Ερντογάν να στραφεί σε βάρος αυτού που θεωρεί ότι είναι ο πραγματικός του αντίπαλος και ο μοναδικός σοβαρός διεκδικητής από πλευράς αντιπολίτευσης του προεδρικού θώκου».
Ο φόβος μπροστά στις αντιδράσεις που αναμένονται στο εσωτερικό της Τουρκίας, μετά τη σύλληψη Ιμάμογλου, φαίνεται πως είναι ο κυριότερος λόγος για τον οποίο απαγορεύθηκαν οποιεσδήποτε διαδηλώσεις στην Κωνσταντινούπολη μέχρι την ερχόμενη Κυριακή και επιβλήθηκαν περιορισμοί στους χρήστες των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης. «Είναι μια απόφαση που ενδέχεται να παραταθεί», λέει ο κ. Φίλης και εξηγεί ότι η σύλληψη Ιμάμογλου θα οδηγήσει σε εσωτερικές περιπέτειες, κλονίζοντας κυρίως την οικονομία της χώρας, ενώ το πλήθος θα δοκιμάσει τις αντιστάσεις του καθεστώτος γιατί δεν θα υπακούσει στις απαγορεύσεις.
«Ο Ερντογάν είτε αυτά τα έχει μετρήσει και έχει εκτιμήσει ότι ο αντίκτυπος θα περιοριστεί στις πρώτες μέρες και μετά με κάποιο τρόπο θα εξανεμιστεί, είτε είναι τόσο μεγάλη η επιθυμία του να πάει σε συνταγματική αναθεώρηση –σε αυτή τη φάση που έχει στο πλευρό του ένα μέρος των Κούρδων– ώστε να μπορέσει να ξανακατέβει στις εκλογές το 2028 χωρίς αντίπαλο. Δεν τον ενδιαφέρει δηλαδή αν η τουρκική οικονομία θα επηρεαστεί».
Πώς θα αντιδράσουν ΗΠΑ και Ευρώπη;
Ο Τούρκος προέδρος, πάντως, όπως λέει ο κ. Φίλης, φαίνεται πως δεν ενδιαφέρεται ούτε για το αν θα επηρεαστούν οι σχέσεις του με την Αμερική και την Ευρώπη. «Εκτιμώ ότι ποντάρει στο ότι ο Τραμπ αδιαφορεί για ζητήματα κράτους δικαίου. Μάλιστα και ο σημερινός πρόεδρος της Αμερικής εάν μπορούσε θα ακολουθούσε στο εσωτερικό των ΗΠΑ τις ίδιες μεθόδους εξόντωσης των πολιτικών του αντιπάλων. Επομένως, επί Μπάιντεν θα ήταν σίγουρα πιο δύσκολο, θα υπήρχαν έντονες αντιδράσεις από πλευράς Αμερικανών γιατί στην περίοδό του τα ζητήματα δημοκρατίας και κράτους δικαίου ακόμη και σε σχέση με την Ουκρανία ήταν πολύ ψηλά στην ατζέντα», λέει και προσθέτει: «Μένει να δούμε αν θα αναγκαστεί ο Τραμπ να αντιδράσει εξαιτίας κάποιων πιέσεων που θα δεχθεί στο εσωτερικό, ίσως σε επίπεδο Κογκρέσου από κάποιους γερουσιαστές, εάν βέβαια αυτό τον απασχολεί έστω και ελάχιστα».
Ο κ. Φίλης εκτιμά ότι για τον Τούρκο πρόεδρο αυτή τη στιγμή «στη ζυγαριά» η εκκαθάριση του τοπίου στο εσωτερικό έχει μεγαλύτερο βάρος σε σχέση με όποιες αντιδράσεις μπορεί να δεχτεί από το διεθνές περιβάλλον. Αλλωστε αφενός ξέρει ότι η προσοχή είναι σήμερα στραμμένη σε άλλα μέτωπα και αφετέρου θεωρεί ότι η Τουρκία έχει πολύ μεγάλη αξία για πολλούς ισχυρούς του πλανήτη οι οποίοι θα προτιμήσουν να μη ρισκάρουν τη σχέση τους με τον Ερντογάν, αντιδρώντας για χάρη του Ιμάμογλου.
«Ο Τούρκος πρόεδρος ξέρει ότι η προσοχή είναι σήμερα στραμμένη σε άλλα μέτωπα και θεωρεί ότι η Τουρκία έχει πολύ μεγάλη αξία για πολλούς ισχυρούς του πλανήτη οι οποίοι θα προτιμήσουν να μη ρισκάρουν τη σχέση τους με τον Ερντογάν, αντιδρώντας για χάρη του Ιμάμογλου».
«Εκεί που περισσότερο ποντάρει ο Ερντογάν είναι ότι αυτή τη στιγμή το βλέμμα της διεθνούς κοινότητας είναι στραμμένο στην Ουκρανία και την ενδεχόμενη ειρηνευτική συμφωνία που όλο λέμε ότι θα έρθει και δεν έρχεται, στη Μέση Ανατολή που υπάρχει μια αναζωπύρωση, στις κινήσεις που κάνει ο Τραμπ στο Μεξικό, στον Καναδά, στον Παναμά κ.ο.κ. Οπότε θεωρεί πως είναι η ιδανική συγκυρία για να περάσει κάτι τέτοιο στο εσωτερικό το οποίο μπορεί να μην περάσει ακριβώς στα ψιλά, αλλά σίγουρα δεν θα είναι στις προτεραιότητες κανενός για να ασχοληθεί με αυτό», λέει ο κ. Φίλης, εξηγώντας πως ακόμη και από την Ευρώπη οι αντιδράσεις αναμένεται να είναι συγκρατημένες.
«Για τους Ευρωπαίους ποντάρει σε κάτι άλλο: πιστεύει πως είναι τόσο σημαντική η Τουρκία για την ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια, ώστε οι αντιδράσεις που θα προκύψουν, γιατί θα υπάρξουν αντιδράσεις σίγουρα, θα είναι μετριασμένες. Με λίγα λόγια θα καθαρίσει την μπουγάδα όσο οι άλλοι πιστεύει ότι θα δείχνουν ανοχή».
