Το κοινοβούλιο της Σερβίας έκανε επισήμως αποδεκτή χθες την παραίτηση του πρωθυπουργού Μίλος Βούτσεβιτς ενεργοποιώντας μια προθεσμία 30 ημερών για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης, ενώ ο πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο διενέργειας νέων εκλογών στις αρχές Ιουνίου.
Παρόλο που ο Βούτσεβιτς ανακοίνωσε την πρόθεσή του να παραιτηθεί στα τέλη Ιανουαρίου, το κοινοβούλιο του Βελιγραδίου επιβεβαίωσε την παραίτησή του πολλές ημέρες αργότερα, και κάτω από την πίεση των μεγαλύτερων διαδηλώσεων διαμαρτυρίας που έχει δει τις τελευταίες δεκαετίες η χώρα. Οι κινητοποιήσεις ξέσπασαν μετά την κατάρρευση ενός στεγάστρου σε σιδηροδρομικό σταθμό στην πόλη Νόβι Σαντ τον περασμένο Νοέμβριο, που είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 15 άνθρωποι.
Ο πρόεδρος της χώρας μπορεί να δει την προσφυγή σε κάλπες ως ευκαιρία για να ανανεώσει τη θητεία του, αλλά η έκδηλη λαϊκή δυσαρέσκεια ενέχει ρίσκο
Περισσότεροι από 100.000 διαδηλωτές (σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών) συγκεντρώθηκαν στο Βελιγράδι το Σάββατο, σε μία από τις μεγαλύτερες κινητοποιήσεις που έχει ζήσει η πρωτεύουσα. Οι διαδηλωτές υποστηρίζουν ότι η σιδηροδρομική τραγωδία είναι σύμπτωμα εκτεταμένης διαφθοράς και κακοδιαχείρισης, κάτι το οποίο η κυβέρνηση αρνείται.
Ο Βούτσιτς επιχείρησε με διάφορους τρόπους να αντιμετωπίσει τις θυελλώδεις αντιδράσεις. Υποστήριξε ότι οι διαδηλώσεις χρηματοδοτούνται από ξένες δυνάμεις και επιχείρησε να κατευνάσει τους φοιτητές με οικονομικά στεγαστικά δάνεια για νέους.
Οι διαδηλωτές θεωρούν ότι η κατάρρευση προκλήθηκε λόγω αδιαφανών συμβάσεων και έλλειψης εποπτείας από εμπειρογνώμονες κατά τις εργασίες εκσυγχρονισμού του σταθμού στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Belt and Road της Κίνας, που έχει στόχο την ανάπτυξη έργων υποδομών σε διάφορες περιοχές ανά τον κόσμο. Πιστεύουν ότι η καταστροφή αντικατοπτρίζει πάνω από μια δεκαετία διακυβέρνησης από το Προοδευτικό Κόμμα του Βούτσιτς, ο οποίος συνδέθηκε στενά με την πρόσφατη ανακαίνιση του σταθμού.
Σύμφωνα με το σύνταγμα, ο πρόεδρος Βούτσιτς έχει τώρα 30 ημέρες για να προτείνει έναν νέο πρωθυπουργό, διορισμένο για να ηγηθεί της κυβέρνησης μέχρι το 2027, όταν είναι προγραμματισμένες οι βουλευτικές και προεδρικές εκλογές. «Η σερβική Βουλή έχει αναγνωρίσει την παραίτηση του πρωθυπουργού και η εντολή της κυβέρνησης λήγει», δήλωσε η πρόεδρος της Βουλής Ανα Μπρνάμπιτς. «Η προθεσμία για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης ολοκληρώνεται τα μεσάνυχτα της 18ης Απριλίου».
Αν ο Βούτσιτς δεν καταφέρει να βρει νέο πρωθυπουργό εντός της προθεσμίας, θα προκληθούν εκλογές εντός 45 έως 60 ημερών. Η συνεδρίαση της Βουλής, που ξεκίνησε στις 4 Μαρτίου και είχε την παραίτηση του Βούτσεβιτς ως τελευταίο θέμα στην ημερήσια διάταξη, έχει στιγματιστεί από βία καθώς οι βουλευτές της αντιπολίτευσης διαμαρτυρήθηκαν κατά της κυβέρνησης και υπέρ των διαδηλωτών φοιτητών με καπνογόνα, συνθήματα και ρίψη αντικειμένων.
Αν και οι ογκώδεις διαδηλώσεις είναι σαφές πως έχουν πλέον αποκτήσει σημαντική δυναμική, τα κόμματα της αντιπολίτευσης δυσκολεύονται να παρουσιάσουν ενιαία απάντηση ή εναλλακτική ηγεσία για να αμφισβητήσουν το κυβερνών εθνικιστικό Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα (SNS). Αυτός ο πολιτικός κατακερματισμός θα μπορούσε να ενθαρρύνει τον Βούτσιτς να προκηρύξει εκλογές ως μέσο επιβεβαίωσης της πολιτικής του νομιμότητας, παρά τον κίνδυνο να χάσει την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία.
Ο Βούτσιτς, γνωστός για τη συχνή χρήση πρόωρων εκλογών για την ενίσχυση της εξουσίας του, μπορεί να δει τις εκλογές ως μια ευκαιρία να ανανεώσει τη θητεία του. Ωστόσο, αυτή η επιλογή ενέχει στην παρούσα φάση σοβαρούς κινδύνους.
Η απογοήτευση του κοινού θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση της υποστήριξης των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Βεβαίως, ο Βούτσιτς εξακολουθεί να διατηρεί στις πρόσφατες δημοσκοπήσεις ποσοστό της τάξεως του 44%.
Παρά το γεγονός ότι η σερβική νεολαία έχει κινητοποιηθεί για τη δικαιοσύνη και τα αιτήματα κατά της διαφθοράς, η ένταξη στην Ε.Ε. (κεντρικό ζήτημα στην ατζέντα αντιπολιτευόμενων κομμάτων) δεν αποτελεί καίριο αίτημα για πολλούς, οι οποίοι φαίνεται να θεωρούν επίσης ότι η απάντηση της Ε.Ε. στις καταγγελίες τους για δημοκρατική διάβρωση και συστηματική καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις διαδηλώσεις ήταν αδύναμη, πράγμα που τροφοδοτεί τον ευρωσκεπτικισμό στις νεότερες γενιές.
