Πέτρος Παπακωνσταντίνου
«Τα μισθοφορικά και επικουρικά στρατεύματα είναι άχρηστα και επικίνδυνα… Οι μισθοφόροι στρατηγοί, ακόμη κι αν είναι άριστοι στρατιωτικοί, δεν εμπνέουν εμπιστοσύνη γιατί πάντοτε θα επιδιώκουν την αύξηση της δικής τους δύναμης, είτε με το να πιέζουν εσένα, τον αφέντη τους, είτε με το να πιέζουν άλλους παρά τη θέλησή σου». Γραμμένες το 1513, οι συμβουλές του Νικολό Μακιαβέλι στον επίδοξο Ηγεμόνα επιβεβαιώνονται από σωρεία ιστορικών παραδειγμάτων, ξεκινώντας από τον Μισθοφορικό Πόλεμο της αρχαίας Καρχηδόνας και φτάνοντας μέχρι την εξέγερση των Γερμανών και Ιρλανδών μισθοφόρων στον πόλεμο Βραζιλίας- Αργεντινής του 1825 και τον μισθοφορικό πόλεμο του Κονγκό, το 1966-67.
Από χθες, οι σοφές υπομνήσεις του σπουδαίου Φλωρεντίνου ακούγονται τραγικά επίκαιρες για τον επιλήσμονα Βλαντίμιρ Πούτιν. Όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές, ο μισθοφορικός στρατός Wagner του Ρώσου ολιγάρχη Γεβγκένι Πριγκόζιν είχε εγκαταλείψει τον πόλεμο κατά των Ουκρανών για να περάσει τα ρωσικά σύνορα και να καταλάβει χωρίς αντίσταση στρατιωτικά και διοικητικά κέντρα της πόλης Ροστόφ, με τον αρχηγό του να αναγγέλλει «πορεία προς τη Μόσχα» για την ανατροπή της στρατιωτικής ηγεσίας. Το ενδεχόμενο αιματηρής σύγκρουσης με επίλεκτες δυνάμεις της Εθνοφρουράς, κάπου ανάμεσα στο Ροστόφ και τη Μόσχα, βρισκόταν στην ημερήσια διάταξη.
Την κρισιμότητα της κατάστασης αναγνώρισε ο Βλαντίμιρ Πούτιν στο χθεσινό, πεντάλεπτο τηλεοπτικό του διάγγελμα προς το έθνος. Ο Ρώσος πρόεδρος συνέκρινε την «προδοσία» της Wagner με την Επανάσταση του 1917 και τον εμφύλιο πόλεμο που την ακολούθησε. Αν η ενοχοποίηση της επανάστασης για την ήττα της Ρωσίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι αποκαλυπτική της λογικής του, ο παραλληλισμός της «Ορχήστρας» Wagner με τους μπολσεβίκους υποδηλώνει τρικυμία εν κρανίω ενός ηγέτη που συνειδητοποιεί ότι τις επόμενες ώρες και μέρες παίζεται κυριολεκτικά το κεφάλι του.
Η εσωτερική σύγκρουση στη Ρωσία δίνει φτερά στα πόδια της ουκρανικής αντεπίθεσης, που ξεκίνησε στις 4 Ιουνίου και μέχρι προχθές κατά γενική ομολογία των Δυτικών, καρκινοβατούσε- αν και σε ποιο βαθμό και πόσο γρήγορα θα επηρεαστεί η πορεία του πολέμου είναι πρόωρο να το προεξοφλήσει κανείς. Αλλά το άμεσο διακύβευμα αφορά το μέλλον της ίδιας της Ρωσίας και του ηγέτη της. Ακόμη κι αν καταφέρει να καταστείλει γρήγορα τη στάση του Πριγκόζιν, η θέση του διαγράφεται ιδιαίτερα ευάλωτη. Ισχυροί κύκλοι του στρατού και των μυστικών υπηρεσιών θα αναρωτηθούν αν μπορούν να εμπιστεύονται ακόμη έναν πρόεδρο που εξαπέλυσε μια εξαιρετικά επικίνδυνη σύγκρουση με την Ουκρανία και τη Δύση, διαχειρίστηκε με αλλοπρόσαλλο τρόπο αυτή την υπαρξιακή, για τη Ρωσία, σύγκρουση και άφηνε έναν ολιγάρχη που είχε στα χέρια του ιδιωτικό στρατό να λοιδορεί δημοσίως τον ρωσικό στρατό.
Στη Δύση, παρακολουθούν τις δραματικές εξελίξεις με μεγάλη, μέχρι στιγμής, επιφυλακτικότητα. Φυσικά, η προοπτική ήττας της Ρωσίας στον πόλεμο με την Ουκρανία και ανατροπής του Πούτιν είναι εξαιρετικά καλοδεχούμενη για την Ουάσιγκτον και τους συμμάχους της. Ωστόσο το ενδεχόμενο να βρεθεί στη θέση του Πούτιν ένας πιο επιθετικός εκπρόσωπος του πληγωμένου ρωσικού εθνικισμού ή και να επικρατήσει ένα διαλυτικό χάος σε μια αχανή χώρα που κατέχει το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο στον κόσμο, θα έπρεπε να επιβάλει στον ακρότατο βαθμό σύνεση. Ο Ρίχαρντ Βάγκνερ είναι γνωστός, μεταξύ άλλων, και για «Το Λυκόφως των Θεών».
Η «Ορχήστρα» του Πριγκόζιν βάλθηκε να παίξει το Λυκόφως του Πούτιν, αλλά για ποιους ακόμη χτυπάει η καμπάνα, θα‘ρθει καιρός να μας το πει.
