Του Γιάννη Ιωάννου
Το βράδυ της Κυριακής οι σειρήνες χτύπησαν στη Μητροβίτσα, στη πόλη σύμβολο της σύγκρουσης στα late 90’s επί της γέφυρας, βορείως του Κοσόβου με αφορμή μια νέα εκδοχή του λεγόμενου «πολέμου των πινακίδων», μιας κρίσης η οποία πηγαίνει πίσω στον Σεπτέμβριο του 2021 και στο πως Σερβία και Δημοκρατία του Κοσόβου ερίζουν για ζητήματα αναγνώρισης κι αποαναγνώρισης με φόντο την κυκλοφορία των οχημάτων Σέρβων πολιτών που εισέρχονται στην επικράτεια του κράτους που δεν αναγνωρίζει το Βελιγράδι. Το operandi παραμένει το ίδιο με μπλόκα οχημάτων στους δρόμους από την Σερβία στις βόρειες επαρχίες της, εντάσεις με ανάπτυξη εκατέρωθεν αστυνομικών δυνάμεων και υψηλή ρητορική. Ωστόσο η κρίση, πριν ξεκινήσει το βράδυ της Κυριακής αποσοβήθηκε με τάχιστη διπλωματική παρέμβαση της Ουάσινγκτον, που μέσω του πρέσβη της στο Κόσοβο, Τζέφρι Χόνιεβερ οδήγησε την κυβέρνηση της Πρίστινα να άρει την απόφασή της. Αυτή την φορά στο επίκεντρο ήταν η θεώρηση εισόδου (με έγγραφο) για διάρκεια 90 ημερών, όποιου πολίτη με σερβικό δελτίο ταυτότητας εισέρχονταν στην επικράτεια του Κοσόβου. Κίνηση που η κυβέρνηση Κούρτι στο Κόσοβο απέδωσε στην λογική της αμοιβαιότητας (reciprocity) μιας και η Σερβία ασκεί την ίδια πρακτική για τους κατόχους ταυτοτήτων του Κοσόβου που εισέρχονται στην επικράτειά της -επειδή δεν αναγνωρίζει το κράτος. Υπό το βάρος των εξελίξεων του πολέμου στην Ουκρανία, της εγγύτητας στις σχέσεις Βελιγραδίου-Μόσχας αλλά και των δηλώσεων που προχώρησε ο Σέρβος πρωθυπουργός, Βούτσιτς, το βράδυ της Κυριακής το σημείο αυτό των δυτικών Βαλκανίων δημιουργεί, εύλογα, ανησυχίες διεθνώς.
Περιορισμένη, αλλά ένταση
Η «Κ» κάλυψε εκτενώς τον περασμένο μήνα τις τελευταίες εξελίξεις στο Κόσοβο σε αποστολή της εκεί ενώ χθες φιλοξένησε την συνέντευξη του Σέρβου ΥΠΕΞ, κ. Σελακόβιτς ο οποίος σήμερα πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στη Κυπριακή Δημοκρατία. Καθίσταται συνεπώς σαφές πως το ζήτημα του διαλόγου Πρίστινας-Βελιγραδίου παραμένει προβληματικό με μεγάλο μέρος των «μικρών-μικρών» εξελίξεων επί του εδάφους να δημιουργεί συγκείμενο εντάσεων αλλά όχι σε σημείο που θα οδηγούσε σε σύγκρουση με τους όρους του πολέμου στο Κόσοβο της περιόδου 1998-1999. Η διαχείριση της κρίσης χθες, από την κυβέρνηση Αλμπίν Κούρτι χαιρετίστηκε από την ΕΕ (σ.σ. τον ίδιο τον Ζοζέπ Μπορέλ) ωστόσο τόσο ο Κοσοβάρος ΠΘ όσο και ο Σέρβος Πρόεδρος, Αλεξάνταρ Βούτσιτς κινήθηκαν στην λογική του blame-game κατηγορώντας την άλλη πλευρά και παίζοντας το παιχνίδι της υψηλής, ως προς την ένταση, ρητορικής. Υπό το βάρος του πολέμου ωστόσο στην Ουκρανία, του αποτυπώματος της ρωσικής επιρροής στα Βαλκάνια και του ισχνού αποτελέσματος του διαλόγου μεταξύ Σέρβων και Κοσοβάρων μια κρίση σε αυτό το σημείο μιας παλιάς frozen-conflict σηματοδοτεί:
• Το πως η κυβέρνηση, τόσο στο Βελιγράδι όσο και στη Πριστίνα, επιδιώκουν να εμπλέξουν τον διεθνή παράγοντα προς όφελός τους σε σχέση με το αδιέξοδο του μεταξύ τους διαλόγου αλλά και με μικροπολιτικά οφέλη σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο. Το Κόσοβο, επιμένει σταθερά να ανταποδίδει τα εμπόδια τα οποία θέτει το Βελιγράδι ενώ η κυβέρνηση στο τελευταίο θέλει να δείχνει δημιουργική στάση προκειμένου να δέχεται λιγότερη πίεση -από ΕΕ και ΗΠΑ- για το θέμα προσπέρασης των ρωσικών κυρώσεων.
• Στο πως η ίδια η σύγχρονη ιστορία του Κοσόβου, η ανακήρυξη του σε κράτος το 2008 και η στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ, το 1999, έχει αποκτήσει -αντιστρόφως ανάλογο μάλιστα του ενδιαφέροντος της ΕΕ και του διεθνούς παράγοντα για την επίλυση των προβλημάτων στην περιοχή- ξανά βάρος ως επιχειρηματολογία στον άξονα της ιδεολογικής αντιπαράθεσης Δύσης-Ρωσίας με αφορμή την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Καθιστώντας αυτό το σημείο των δυτικών Βαλκανίων ως αφήγημα αιτιολόγησης αλλά και ως μέσο για την αποστολή σινιάλων σε διεθνές επίπεδο.
Το μόνο σίγουρο είναι πως τις επόμενες εβδομάδες θα υπάρχει κάποιου είδους ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα. Χωρίς αυτό ωστόσο να σημαίνει πως θα δούμε κάποια υπερχείλιση βίας -ως εκ τούτου, το ΝΑΤΟ μέσω της KFOR υπάρχει ήδη εδώ και χρόνια στη περιοχή καθιστώντας οποιαδήποτε επέμβαση των σερβικών ενόπλων δυνάμεων, απαγορευτική.
