Καύσωνας στη Χιλή, ρεκόρ θερμοκρασίας στην επιφάνεια των ωκεανών και ξηρασία στον Αμαζόνιο. Οι δυσοίωνες ενδείξεις της κλιματικής αλλαγής συνεχίζονται, καθώς η πρωτεύουσα της Αργεντινής, Μπουένος Αϊρες, ζει τον θερμότερο Αύγουστο των τελευταίων 117 ετών, αν και η θερμοκρασία θα έπρεπε κανονικά να είναι πολύ πιο ήπια με δεδομένο ότι το νότιο ημισφαίριο διανύει την περίοδο του χειμώνα. Οι συνέπειες, όμως, δεν είναι ορατές μόνο στην ξηρά. Στη διάρκεια του Ιουλίου, πολλές ωκεάνιες περιοχές κατέγραφαν θερμοκρασίες έως και 38 βαθμούς Κελσίου. Σύμφωνα, τέλος, με τα δεδομένα του Copernicus, κάθε προηγούμενο ρεκόρ έσπασε η μέση ημερήσια παγκόσμια θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας.
Υπό εξαφάνιση ο χειμώνας στη Ν. Αμερική
Aν και αυτή τη στιγμή θα έπρεπε να βρισκόμαστε στα μέσα του χειμώνα της Νότιας Αμερικής, πολλά μέρη της ηπείρου βιώνουν ένα σκληρό κύμα καύσωνα εκτός εποχής που οι επιστήμονες πιστεύουν ότι προσφέρει μια δυσοίωνη πρώτη ματιά σε ένα μέλλον ακόμα πιο ακραίων καιρικών συνθηκών.
Η παραποτάμια πρωτεύουσα της Αργεντινής, το Μπουένος Αϊρες, κατέγραψε τη θερμότερη εβδομάδα για Αύγουστο των τελευταίων 117 ετών. Η Σίντι Φερνάντες, εκπρόσωπος της μετεωρολογικής υπηρεσία της χώρας, δήλωσε ότι η Αργεντινή αντιμετωπίζει «μια χρονιά ακραίας ζέστης».
«Οι χειμερινές θερμοκρασίες ξεπερνούν κάθε όριο – όχι μόνο στην κεντρική περιοχή όπου βρίσκεται το Μπουένος Αϊρες, αλλά και στις βόρειες περιοχές που συνορεύουν με τη Βολιβία και την Παραγουάη, όπου οι θερμοκρασίες έφτασαν μεταξύ 37 και 39 βαθμούς Κελσίου αυτή την εβδομάδα», πρόσθεσε.
Εκατοντάδες χιλιόμετρα δυτικότερα, στη Χιλή, οι θερμοκρασίες αυξήθηκαν ακόμη περισσότερο, αγγίζοντας τους 40 βαθμούς Κελσίου. «Ο Ιούλιος ήταν ο θερμότερος μήνας στην ιστορία του πλανήτη και οι Ανδεις περνούν αυτές τις μέρες τη δική τους δοκιμασία», ανακοίνωσε η εφημερίδα La Tercera με έδρα το Σαντιάγο. «Αν και βρισκόμαστε στον χειμώνα, η Χιλή ζει μια μικρή κόλαση».
Η ξηρασία χτύπησε και τον Αμαζόνιο, επηρεάζοντας τη ζωή κατοίκων και τουριστών. Η στάθμη του παραποτάμου Μαδέιρα στο Πόρτο Βέλιο, την πρωτεύουσα της Ροντόνια, στη δυτική Βραζιλία, έχει κατέβει επικίνδυνα. [REUTERS/Leonardo Benassatto]
Ο Ραούλ Κορδέρο, ειδικός σε θέματα κλίματος από το Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο, δήλωσε στην εφημερίδα ερωτηθείς σχετικά με τις θερμοκρασίες και τις πολυαναμενόμενες βροχοπτώσεις, ότι «ο χιλιανός χειμώνας βρίσκεται υπό εξαφάνιση». «Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι σημειώνονται ακραίες θερμοκρασίες σε όλο τον κόσμο. Η κλιματική αλλαγή εξασφαλίζει ότι αυτά τα ρεκόρ θα σπάνε όλο και πιο συχνά», δηλώνει με ανησυχία ο Κορδέρο.
Το κύμα καύσωνα στη Νότια Αμερική –το οποίο οι ειδικοί αποδίδουν στο φαινόμενο Ελ Νίνιο αλλά παραδέχονται πως δεν θα είχε φτάσει ποτέ σε αυτά τα επίπεδα χωρίς την ανθρωπογενή επίδραση– έρχεται την ώρα που Λατινοαμερικανοί πολιτικοί ετοιμάζονται να συγκεντρωθούν στην πόλη Μπελέμ της Βραζιλίας για μια μεγάλη διήμερη σύνοδο κορυφής σχετικά με το μέλλον του τροπικού δάσους του Αμαζονίου και την κλιματική κατάσταση «έκτακτης ανάγκης». Ο οικοδεσπότης της εκδήλωσης, ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, υποστήριξε ότι η συγκέντρωση θα αποτελέσει «ορόσημο» για τις προσπάθειες καταπολέμησης της παγκόσμιας θέρμανσης πριν από τη σύνοδο κορυφής για το κλίμα Cop28 στο Ντουμπάι στα τέλη του 2023.
«Αυτές τις μέρες, το κλίμα δεν είναι μόνο ένα ζήτημα για τους οικολόγους ή τους περιβαλλοντολόγους. Είναι ένα ζήτημα για οποιονδήποτε έχει λίγη νοημοσύνη και μπορεί να δει ότι τα πράγματα αλλάζουν σε όλο τον κόσμο», δήλωσε ο Λούλα στους ξένους ανταποκριτές αυτή την εβδομάδα πριν από τη σύνοδο κορυφής, στην οποία θα συμμετάσχουν οι ηγέτες των «κρατών του Αμαζονίου», όπως η Βολιβία, η Κολομβία, το Περού και η Βενεζουέλα.
Αν και η ξηρασία επεκτείνεται με ραγδαίους ρυθμούς στο τροπικό δάσος, πολλοί είναι εκείνοι στη Βραζιλία που υποβαθμίζουν τη σοβαρότητα της κατάστασης. Ο Λούλα υποσχέθηκε να εντάξει την κλιματική κρίση στο εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα, ώστε τα οκτάχρονα και εννιάχρονα παιδιά να μπορούν να διαφωτίζουν τους αμφισβητούντες γονείς τους για τους κινδύνους της.
Ο Μάρτσιο Ατρίνι, γραμματέας της ομάδας Climate Observatory, δήλωσε στον βρετανικό Guardian πως ευελπιστεί ότι η παγκόσμια εστίαση στα ακραία καιρικά φαινόμενα θα ενισχύσει την εκστρατεία του Λούλα να καταστήσει τη Βραζιλία βασικό κράτος-κλειδί στην προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, ύστερα από τέσσερα χρόνια υπό τον πρόεδρο Ζαΐρ Μπολσονάρο, ο οποίος αρνούνταν την κλιματική αλλαγή –στα χνάρια του Ντόναλντ Τραμπ– και επί κυβερνήσεως του οποίου αδειοδοτήθηκαν καταστροφικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες στον μεγαλύτερο «πνεύμονα» του πλανήτη.
Ιστορικό ρεκόρ θερμοκρασίας στους ωκεανούς
Η επιφάνεια της Γης καταγράφει φέτος την υψηλότερη θερμοκρασία στην ιστορία της και σε πολλές επιμέρους περιοχές ο υδράργυρος ξεπέρασε ρεκόρ αιώνων. Ομως τα αποτελέσματα της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής δεν είναι ορατά μόνο στην ξηρά. Η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας των ωκεανών ανέβηκε επίσης φέτος στο υψηλότερο σημείο που έχει καταγραφεί ποτέ. Συγκεκριμένα, το ιστορικό ρεκόρ καταρρίφθηκε ήδη τον Απρίλιο και έκτοτε οι ωκεανοί έχουν παραμείνει ιδιαίτερα θερμοί για ένα πρωτόγνωρο χρονικό διάστημα που βάζει τους μελετητές σε «αχαρογράφητα ύδατα».
Αυτή την εβδομάδα οι ωκεανοί σημείωσαν την υψηλότερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί ποτέ, με τη μέση παγκόσμια θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας να αγγίζει τους 20,96 βαθμούς Κελσίου, σύμφωνα με τα δεδομένα του ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου Copernicus. Συγκεκριμένα, η μέση ημερήσια παγκόσμια θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας «έφθασε τους 20,96 βαθμούς Κελσίου στις 30 Ιουλίου 2023», σύμφωνα με τη βάση δεδομένων ERA5, ενώ «το προηγούμενο ρεκόρ ήταν 20,95 βαθμοί Κελσίου τον Μάρτιο του 2016», δήλωσε μία εκπρόσωπος του παρατηρητηρίου στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Τον Ιούλιο πολλές ωκεάνιες περιοχές κατέγραφαν έως και 38 βαθμούς Κελσίου στην επιφάνειά τους. «Μου φαίνεται εντυπωσιακό», δήλωσε ο Γκρέγκορι Τζόνσον, ωκεανογράφος στην Εθνική Υπηρεσία Ωκεανογραφίας και Ατμοσφαιρικής Μελέτης των ΗΠΑ. «Εχει γίνει πραγματικά μία τεράστια αλλαγή». Οπως επισημαίνουν οι New York Times, η φετινή κορύφωση της θερμοκρασίας των ωκεανών είναι οπωσδήποτε ανησυχητική, δεν είναι όμως εντελώς απρόβλεπτη. Τα μοντέλα που έχουν χρησιμοποιηθεί για να προβλέψουν την αλλαγή της θερμοκρασίας τις επόμενες δεκαετίες είχαν περίπου προβλέψει και τους φετινούς αριθμούς.
Ωστόσο, η αύξηση της θερμοκρασίας των υδάτων του βόρειου Ατλαντικού είναι μεγαλύτερη από ό,τι προέβλεψε οποιοδήποτε μοντέλο. «Αυτό δείχνει πως κάτι περίεργο συμβαίνει εδώ», δηλώνει ο δρ Ζέκε Χαουσφάδερ, ερευνητής στον ανεξάρτητο οργανισμό Berkeley Earth. Κι είναι αλήθεια ότι οι ειδικοί δεν μπόρεσαν ακριβώς να εξηγήσουν το φαινόμενο. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ίσως έχει να κάνει με την ασυνήθιστη απουσία της σκόνης από τη Σαχάρα, η οποία εμποδίζει το ηλιακό φως κι έτσι συμβάλλει στη μείωση της θαλάσσιας θερμοκρασίας. Αλλοι υποστηρίζουν πως οι διεθνείς κανόνες για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που προκαλούν οι ναυτικοί στόλοι μπορεί να είχε απρόβλεπτα αρνητικά αποτελέσματα σε αυτό το ζήτημα.
Ακόμη κι αν όλα αυτά όμως έχουν παίξει τον ρόλο τους, είναι πλέον εντελώς αυταπόδεικτο ότι ο βασικός παράγοντας για την αύξηση της θερμοκρασίας σε στεριά και θάλασσα, είναι η ανθρώπινη δραστηριότητα. «Τα επίπεδα της ζέστης που βλέπουμε σήμερα δεν θα ήταν δυνατό να υπάρξουν χωρίς την αύξηση της θερμοκρασίας που λαμβάνει χώρα τα τελευταία 150 χρόνια λόγω του τρόπου ζωής και παραγωγής των ανθρώπινων κοινωνιών», σχολιάζει ο δρ Χαουσφάδερ.
Αποθηκεύει θερμότητα
Αν και οι μετρήσεις στην επιφάνεια των ωκεανών δίνουν τα παραπάνω συμπεράσματα, οι επιστήμονες αναρωτιούνται πόση θερμότητα απορροφούν τα υδάτινα στρώματα που βρίσκονται βαθύτερα. Η απάντηση: πολλή. Οι ωκεανοί, που καλύπτουν περίπου το 70% της Γης, απορροφούν περισσότερο από το 90% της θερμότητας που παράγει η καύση ορυκτών καυσίμων, η αποψίλωση των δασών και άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες. Ο ωκεανός «μάς έχει προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες καθυστερώντας σημαντικά την υπερθέρμανση του πλανήτη», λέει ο δρ Τζόνσον, «αλλά αυτό έχει κόστος». Καθώς ο ωκεανός αποθηκεύει περισσότερη θερμότητα, το νερό του διαστέλλεται, συμβάλλοντας στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
