Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
Η ήττα είναι ορφανή, λένε, καθώς κανείς δεν την θέλει. Οι επιπτώσεις της ήττας είναι αναπόφευκτες ωστόσο για όσους μένουν πίσω, είτε εκείνοι θελήσουν να «αναλάβουν» την ευθύνη είτε όχι.
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, το ζητούμενο δεν μπορεί να είναι άλλο παρά η διαχείριση και η ανάκαμψη… στον δρόμο προς τις επόμενες – εν προκειμένω εκλογικές – αναμετρήσεις.
Η άλλοτε «ενωμένη» τουρκική αντιπολίτευση βρέθηκε αντιμέτωπη με μια ομολογουμένως δύσκολα διαχειρίσιμη ήττα στον δεύτερο γύρο των τουρκικών προεδρικών εκλογών της 28ης Μαΐου. Όταν ποντάρεις πολλά και ρισκάρεις, τότε προφανώς κινδυνεύεις και να χάσεις πολλά.
Παρά τα σημαντικά βήματα που έκανε προεκλογικά, φέρνοντας για πρώτη φορά κάτω από την ίδια στέγη της καλούμενης «Εθνικής Συμμαχίας» συνολικά έξι κόμματα (CHP, İYİ, Saadet, DP, DEVA, Gelecek) και αρκετούς πρώην υπουργούς (Μπαμπατζάν, Νταβούτογλου, Ακσενέρ), η πολυσυλλεκτική αντιπολίτευση των έξι (ή επτά, εάν συνυπολογίσουμε και τη στήριξη που παρέσχε το φιλοκουρδικό HDP στην προεδρική υποψηφιότητα του Κιλιτσντάρογλου) τελικώς δεν κατάφερε να πάρει την προεδρία μέσα από τα χέρια του Ερντογάν.
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου δεν φαίνεται, προς το παρόν, διατεθειμένος να παραδώσει τα κομματικά ηνία (AP Photo/Ali Unal)
Το σχεδόν 48% που συγκέντρωσε ο αντιπολιτευόμενος προεδρικός υποψήφιος Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στο β΄ γύρο ήταν μεν ρεκόρ για τον ίδιο, ένα ρεκόρ όμως «ανήμπορο» να τον κάνει πρόεδρο στη θέση του Ερντογάν.
«Ο 74χρονος Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου […] όλα δείχνουν πια ότι έχασε τη (μοναδική;) ευκαιρία που είχε να ανατρέψει τον Ερντογάν. Το κρίσιμο μετεκλογικό στοίχημα, για την τουρκική αντιπολίτευση, θα είναι πια […] να καταφέρει να διασώσει τη συνοχή της ποντάροντας σε νέες ηγετικές μορφές», γράφαμε στην «Κ» το βράδυ της 28ης Μαΐου.
Η συνοχή και οι ασυνέχειες
Περίπου εννέα εβδομάδες μετά, εκείνη η δύσκολα επιτεύξιμη συνοχή – μια συνοχή χωρίς την οποία δεν μπορεί κανείς να ελπίζει σε μελλοντικές εκλογικές νίκες – μετράει… ασυνέχειες.
Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου προωθεί αλλαγές… προσώπων στο CHP (AP Photo/Burhan Ozbilici)
Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου συγκρούεται πλέον, ανοιχτά ή σχεδόν ανοιχτά, με το περιβάλλον Κιλιτσντάρογλου για την ηγεσία αλλά και για τη μελλοντική κατεύθυνση του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP). Η Μεράλ Ακσενέρ (İYİ) δείχνει δημόσια τη δυσφορία της, κυρίως προς την πλευρά Κιλιτσντάρογλου, «απειλώντας» με διάρρηξη το αντιπολιτευόμενο μπλοκ ενόψει των αυτοδιοικητικών εκλογών του 2024 εάν δεν δρομολογηθούν αλλαγές… προσώπων. Μικρότερα κόμματα (όπως τα Saadet και Gelecek των Καραμολάογλου και Νταβούτογλου αντίστοιχα) συνενώνουν τις δυνάμεις τους στην εθνοσυνέλευση σε μια προσπάθεια να «επιβιώσουν». Πάλαι ποτέ αναδυόμενοι αστέρες της τουρκικής αντιπολίτευσης (όπως ο έγκλειστος Σελαχατίν Ντεμιρτάς του HDP) δηλώνουν ότι εγκαταλείπουν την ενεργό πολιτική δράση, και άλλοτε αναδυόμενα κομματικά στελέχη (όπως η Τζανάν Καφταντσίογλου του CHP) διαμηνύουν ότι ετοιμάζονται να εγκαταλείψουν την ενεργό κομματική δράση…
Κι όλα αυτά, μέσα σε διάστημα ολίγων μηνών (από τις τελευταίες εκλογές έχουν περάσεις μόλις εννέα εβδομάδες) αλλά και μόλις λίγους μήνες πριν από τις αυτοδιοικητικές εκλογές που αναμένονται στην Τουρκία τον Μάρτιο του 2024, οπότε πρόκειται να κριθούν και οι δημαρχίες σε Αγκυρα και Κωνσταντινούπολη τις οποίες ελέγχει, από το 2019 και έπειτα, το αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) με τους Εκρέμ Ιμάμογλου (στην Κωνσταντινούπολη) και Μανσούρ Γιαβάς (στην Άγκυρα).
Αναβρασμός
Στο επίκεντρο των εξελίξεων βρίσκεται, προφανώς, το CHP, το μεγαλύτερο κόμμα της τουρκικής αντιπολίτευσης, στο οποίο επικρατεί πια αναβρασμός, για να το θέσουμε κομψά.
Ο Ιμάμογλου προωθεί αλλαγές στο κόμμα (μέσω της διαδικτυακής εκστρατείας iktidaricindegisim.org που παρουσίασε πρόσφατα), ζητώντας επί της ουσίας να ανοίξει ο δρόμος για την έλευση ενός νέου ηγέτη στη θέση του Κιλιτσντάρογλου. Το άρθρο που δημοσίευσε στα τέλη Ιουλίου με τον τίτλο «Türkiye İçin Yeniden» («Για την Τουρκία ξανά») στην εφημερίδα Oksijen, παρουσιάζεται ως ενδεικτικό των ηγετικών του διαθέσεων. Προβεβλημένα στελέχη του CHP, όπως για παράδειγμα ο πρώην γενικός γραμματέας Εντέρ Σαβ, ο (δήμαρχος της Μπολού) Τάνζου Οζτζάν, η Τζανάν Καφταντσίογλου κ.ά. παρουσιάζονται να επιθυμούν μια αλλαγή φρουράς στην ηγεσία. Ο βετεράνος Οζγκουρ Οζέλ, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, προχώρησε μάλιστα ένα βήμα παραπέρα ανακοινώνοντας την πρόθεσή του να διεκδικήσει την ηγεσία της παράταξης εάν ανοίξει επισήμως ο δρόμος για μια τέτοια διαδικασία.
Αποκαλύψεις και παρασκήνιο
Σημειώνεται ότι, τις τελευταίες εβδομάδες, νέες αποκαλύψεις ήρθαν να επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο το κλίμα σε βάρος του Κιλιτσντάρογλου. Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, ο ηγέτη του CHP είχε διαμηνύσει προεκλογικά στον ακροδεξιό Ουμίτ Οζντάγ, ηγέτη του κόμματος της Νίκης (Zafer), ότι εάν τον στηρίξει στον β΄ γύρο των προεδρικών εκλογών και τελικώς κερδίσει, θα πάρει ως αντάλλαγμα τρία υπουργεία στην επόμενη κυβέρνηση, μεταξύ αυτών και το Εσωτερικών.
Οι εν λόγω αποκαλύψεις, ωστόσο, που δεν έχουν διαψευστεί από τον 74χρονο ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, θα προκαλούσαν με τη σειρά τους έναν νέο γύρο αντιδράσεων, επιβαρύνοντας το ήδη αρνητικό για τον Κιλιτσντάρογλου κλίμα στις τάξεις όχι μόνο του CHP αλλά και του Καλού Κόμματος της Μεράλ Ακσενέρ η οποία έχει λόγους πια να πιστεύει ότι ο 74χρονος πήγε να την αδειάσει μοιράζοντας υπουργεία πίσω από την πλάτη της.
«Ο κύκλος γύρω από τον Κιλιτσντάρογλου στενεύει μέσα και έξω από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, ασκώντας πίεση σε αυτόν και στο CHP», γράφει ο πολύπειρος – και συνήθως καλά ενημερωμένος – Τούρκος δημοσιογράφος Μουράτ Γετκίν.
Την ίδια ώρα ωστόσο, υπάρχει και η άλλη άποψη, καθώς «κεντρώα» στελέχη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος προειδοποιούν, κινούμενα σε διαφορετικό μήκος κύματος, ότι πιθανή παραίτηση του Κιλιτσντάρογλου θα μπορούσε να αφήσει πίσω δυσαναπλήρωτα «κενά».
Ιμάμογλου Vs Κιλιτσντάρογλου
Όσο για τον ίδιο τον 74χρονο ηγέτη του CHP, εκείνος επιμένει – προς το παρόν τουλάχιστον – να διεκδικεί την παραμονή του στην κομματική ηγεσία, στην οποία βρίσκεται από το 2010, επικαλούμενος μια σειρά από επιχειρήματα:
- την ανάγκη να υπάρξει κλίμα εσωκομματικής σταθερότητας στον δρόμο προς τις δημοτικές κάλπες του 2024
- την ανάγκη ο Ιμάμογλου να επικεντρωθεί, απερίσπαστος, στον στόχο της επανεκλογής του στη δημαρχία της Κωνσταντινούπολης
- την ανάγκη ο όποιος νέος ηγέτης να μην έχει στην πλάτη δικαστικές διώξεις και καταδίκες (όπως ο Ιμάμογλου) που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως πολιτικά εμπόδια για τον ίδιο και την παράταξη στο μέλλον
Για τον Τούρκο αναλυτή Ντέιβιντ Λεπέσκα (ο οποίος αρθρογραφεί πια στον ιστοχώρο της εμιρατινής εφημερίδας the National), ο Κιλιτσντάρογλου κάνει ό,τι είχαν κάνει και άλλοι Τούρκοι ηγέτες στο πρόσφατο παρελθόν (ο Ερντογάν το 2015, ο Μπαχτσελί το 2016) όταν αρνείται πεισματικά να προχωρήσει σε δημόσια αυτοκριτική.
Οι επόμενες κινήσεις της Ακσενέρ
Όσο για την Ακσενέρ και το δικό της Καλό Κόμμα, εκείνη μένει να φανεί εάν θα συνεχίσει να πορεύεται σε συμμαχία με το CHP στον δρόμο προς τις κάλπες του ερχόμενου Μαρτίου. «Εάν το İYİ και το CHP δεν συμμαχίσουν στις τοπικές εκλογές, τότε η Κωνσταντινούπολη, η Άγκυρα και πολλές άλλες μητροπόλεις μπορεί να πέσουν στα χέρια του AKP ή του MHP», έγραφε ο Μουράτ Γετκίν τον περασμένο Ιούνιο.
«Η αναστάτωση στις τάξεις της Εθνικής Συμμαχίας, και κυρίως η ρήξη στις σχέσεις του Καλού Κόμματος με το CHP, θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες μεγάλες ήττες», σημειώνει σε δική της – πιο πρόσφατη – ανάλυση η Daily Sabah η οποία όμως πρόσκειται στον Ερντογάν και το AKP.
«Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) διέρχεται έναν βαθύ μετασχηματισμό που χαρακτηρίζεται από μια συνεχιζόμενη μάχη εξουσίας για την ηγεσία. Αυτή η σύγκρουση πρέπει να επιλυθεί γρήγορα, καθώς έπονται οι δημοτικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τις 31 Μαρτίου του 2024. Αν δεν γίνει κάτι τέτοιο, τότε θα μπορούσε να απειληθεί η κυριαρχία του CHP σε κρίσιμες μητροπόλεις», γράφει η Αϊσε Γιουρεκλί στον ιστοχώρο του European Police Centre.
Η Ακσενέρ είναι πια σαφές ότι θα ήθελε να απαλλαγεί από τον Κιλιτσντάρογλου (Adem Altan/Pool photo via AP)
Η Ακσενέρ είναι, ωστόσο, πια σαφές ότι δεν επιθυμεί τη συμπόρευση με πολιτικούς όπως είναι ο Κιλιτσντάρογλου, πράγμα το οποίο υπενθυμίζεται, βέβαια, ότι είχε φανεί και κατά την φετινή προεκλογική περίοδο όταν εκείνη αμφισβήτησε – κατά τρόπο ηχηρό πλην όμως μόνο προσωρινό – την προεδρική υποψηφιότητα του ηγέτη του CHP.
Παζάρια
Ενόψει των τουρκικών δημοτικών εκλογών, έχουν ξεκινήσει πάντως τα παζάρια.
Σύμφωνα με τον Γετκίν, το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί θα μπορούσε να στηρίξει τους υποψηφίους του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν σε Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα και Σμύρνη… και το AKP θα μπορούσε, σε ανταπόδοση, να υποστηρίξει τους εκλεκτούς του ακροδεξιού MHP σε περιοχές όπως είναι τα Αδανα, η Μερσίνα, η Μανίσα και η Αττάλεια στις οποίες όμως φιλοδοξεί να κατεβάσεις υποψηφίους με αξιώσεις νίκης και το İYİ της Ακσενέρ το οποίο βέβαια ακόμη μένει να φανεί εάν θα στηρίξει το CHP και εάν θα υποστηριχθεί από αυτό στις τοπικές εκλογές του ερχόμενου Μαρτίου.
Το στοίχημα για Ερντογάν και αντιπολίτευση
Για τον Ερντογάν, το μεγάλο στοίχημα θα είναι να καταφέρει να ανακτήσει τον έλεγχο των δημαρχιακών θώκων που έχασε το 2019, για πρώτη φορά έπειτα από 25 χρόνια, σε Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη.
Για το CHP από την άλλη πλευρά, το στοίχημα θα είναι να μην επιτρέψει μια επανάληψη των τοπικών εκλογών του 1994, καθώς τότε ήταν που «έχασε» την Άγκυρα (από τον Μελίχ Γκιοκτσέκ) και την Κωνσταντινούπολη (από τον Ερντογάν ο οποίος πολιτευόταν τότε με το Κόμμα Ευημερίας του Ερμπακάν), δύο πόλεις που για να καταφέρει να τις «ανακτήσει» θα έπρεπε να περάσουν 25 χρόνια.
