Kathimerini.gr
Ελένη Τζαννάτου
Αυστηρά πρωτόκολλα, αιώνες ιστορίας, δεκάδες διάδοχοι, η ιστορία της βρετανικής μοναρχίας είναι δαιδαλώδης και σχεδόν αδύνατο για κάποιον να γνωρίζει κάθε πλευρά και λεπτομέρειά της.
Παρακάτω, πάντως, συγκεντρώσαμε μερικές εύλογες απορίες που πιθανόν να έχουν πολλοί σχετικά με το Παλάτι και τις απαντήσαμε.
Ποιοι ακολουθούν τον Κάρολο σε σειρά διαδοχής;
Μετά τον Κάρολο Γ’ τον θρόνο διεκδικούν με τη σειρά οι: Πρίγκιπας Ουίλιαμ, Πρίγκιπας Γεώργιος (γιος του Ουίλιαμ), Πριγκίπισσα Σαρλότ (κόρη του Ουίλιαμ), Πρίγκιπας Λούις (γιος του Ουίλιαμ), Πρίγκιπας Χάρι, ενώ ακολουθούν δεκάδες ακόμα μέλη της βασιλικής οικογένειας.
Προηγούνται οι άντρες διάδοχοι έναντι των γυναικών διαδόχων αδερφών τους ακόμα κι αν αυτές είναι μεγαλύτερες σε ηλικία;
Όχι πλέον. Μέχρι πριν και μερικά χρόνια, βέβαια, ανάμεσα σε αδέρφια διαδόχους προηγούνταν οι άντρες έναντι των γυναικών, ακόμα κι αν αυτές ήταν μεγαλύτερες στην ηλικία: κάπως έτσι, o Πρίγκιπας Άντριου και ο Πρίγκιπας Έντουαρντ είναι πιο ψηλά στη σειρά διαδοχής από την αδερφή τους, Πριγκίπισσα Άννα, ακόμα κι αν αυτή είναι μεγαλύτερη σε ηλικία.
Όμως, από το 2013 ο νόμος διαδοχής προβλέπει το παραπάνω να μην ισχύει σε όσους διαδόχους έχουν γεννηθεί από το 2011 και ύστερα. Έτσι, αν το πρωτότοκο παιδί είναι κορίτσι κι όχι αγόρι, παίρνει πρώτο τη σειρά διαδοχής. Παρ’ όλα αυτά, το πρώτο παιδί της βασιλικής οικογένειας που γεννήθηκε μετά την αλλαγή αυτή στη σειρά διαδοχής ήταν αγόρι, ο Πρίγκιπας Τζορτζ, έτσι δεν τέθηκε σε ισχύ.
Στον θρόνο μπορούν να βρεθούν μόνο Προτεστάντες;
Σύμφωνα με διακανονισμό του 1701, μόνο οι Προτεστάντες, κι όχι Καθολικοί ή παντρεμένοι με Καθολικούς, μπορούσαν να διεκδικήσουν τον θρόνο. Επίσης, μονάρχης δεν μπορούσε να γίνει κάποιος γεννημένος εκτός γάμου. Όμως, με τον νόμο περί διαδοχής του 2013, ο γάμος με κάποιον Καθολικό δεν εμποδίζει κάποιον να αναλάβει βασιλικά καθήκοντα. Βέβαια, δεν μπορεί να είναι ο ίδιος ο μονάρχης Καθολικός, δεδομένου ότι ηγείται της Προτεσταντικής Εκκλησίας της Αγγλίας.
O Κάρολος είναι ο γηραιότερος κατά την ανάληψη καθηκόντων μονάρχης στην ιστορία της Βρετανίας. Φωτ.: ΑΡ
Ποιος ήταν ο νεότερος μονάρχης που ανέβηκε ποτέ στον θρόνο;
Όπως γνωρίζουμε, ο γηραιότερος μονάρχης κατά τη διαδοχή ως τώρα υπήρξε ο Κάρολος που στις 8 Σεπτεμβρίου του 2022 ανέλαβε βασιλικά καθήκοντα στα 73 του χρόνια. Από την άλλη, η νεότερη Βασίλισσα κατά την ανάληψη καθηκόντων ήταν η Μαρία Α’ της Σκωτίας, που έγινε Βασίλισσα όταν ήταν μόλις 6 ημερών, στις 14 Σεπτεμβρίου του 1542, και διαδέχτηκε τον πατέρα της, Ιάκωβο Ε’ της Σκωτίας μετά τον θάνατό του.
Ποιος μονάρχης της Βρετανίας έμεινε λιγότερο διάστημα στον θρόνο;
Τον περασμένο Ιούνιο, η Βρετανία γιόρτασε το Πλατινένιο Ιωβηλαίο, δηλαδή, τα 70 χρόνια της Βασίλισσας Ελισάβετ στον θρόνο, κάτι που την έκανε τη μακροβιότερη μονάρχη της Βρετανίας. Η πιο βραχύβια «θητεία» στον θρόνο πάλι ήταν αυτή της Λαίδης Τζέιν Γκρέι, της «Βασίλισσας των Εννέα Ημερών». Ναι, η 16χρονη στις 10 Ιουλίου του 1553 έγινε η ντε φάκτο Βασίλισσα της Αγγλίας και της Ιρλανδίας. Ο Εδουάρδος ΣΤ΄ την ίδια χρονιά όρισε ως διάδοχο του θρόνου την Τζέιν και τους άντρες απογόνους, μιας και η ετεροθαλής αδερφή του Μαρία ήταν Καθολική. Σύντομα όμως, το Συμβούλιο του Στέμματος της Αγγλίας αποφάσισε ότι Βασίλισσα της Αγγλίας θα γίνει ο Μαρία Α’ στις 19 Ιουλίου του 1953, μόλις 9 ημέρες δηλαδή από την ανάληψη καθηκόντων από την Τζέιν η οποία καθαιρέθηκε.
Ποιος μονάρχης της Βρετανίας είχε τα περισσότερα παιδιά;
Ο Βασιλιάς Ερρίκος Α’ της Αγγλίας είχε 28 παιδιά, αν και μόνο τα 4 από αυτά ήταν εντός γάμου: απέκτησε την πρώτη του σύζυγο Ματθίλδη της Σκωτίας απέκτησε τη Ματθίλδη, τον Ερρίκο Β’, τον Γουλιέλμο Άντελιν και τον Ριχάρδο, που πέθανε γρήγορα. Τα υπόλοιπα παιδιά του ήταν καρπός εξωσυζυγικών σχέσεων.
Ποιος Βασιλιάς παντρεύτηκε περισσότερες φορές;
Ο Ερρίκος Η’ (στον θρόνο από το 1509-1547) που παντρεύτηκε 6 φορές: την Αικατερίνη της Αραγονίας, την Άννα Μπολέιν, την Τζέιν Σέιμουρ, την Άννα της Κλέβης, την Αικατερίνη Χάουαρντ και την Αικατερίνη Παρ.
Ο γάμος της Ελισάβετ και του Φίλιππου ήταν ο μακροβιότερος στην ιστορία του Παλατιού. Φωτ.: Reuters
Ποιος ήταν ο μακροβιότερος βασιλικός γάμος;
Αυτός ανάμεσα στην Ελισάβετ και τον Φίλιππο που διήρκησε 73 χρόνια και 139 ημέρες.
Υπάρχουν μονάρχες που δεν παντρεύτηκαν ποτέ;
Ναι, ο Γουλιέλμος Β’, ο Εδουάρδος Ε’, ο Εδουάρδος ΣΤ’ και η Ελίζαμπεθ Α’ δεν παντρεύτηκαν ποτέ. Ο Εδουάρδος Η’ πάλι, δεν παντρεύτηκε κατά τη διάρκεια παραμονής του στον θρόνο (Ιανουάριος με Δεκέμβριο του 1936) αλλά παντρεύτηκε τη Αμερικανίδα Γουάλις Σίμπσον μετά την παραίτησή του. Άλλωστε, παραιτήθηκε για αυτόν ακριβώς τον λόγο, μιας και η σύζυγός του δεν θα γινόταν δεκτή από την αγγλική κοινωνία.
Γιατί ο Φίλιππος ήταν Πρίγκιπας και όχι Βασιλιάς;
Ο σύζυγος μιας Βασίλισσας δεν αποκτά ποτέ τον τίτλο του Βασιλιά. Αντιθέτως, οι γυναίκες σύζυγοι Βασιλιά παίρνουν τον τίτλο της βασιλικής συζύγου, όπως ακριβώς έγινε δηλαδή με την Καμίλα και σύζυγο του Καρόλου.
Η Νταϊάνα, Πριγκίπισσα της Ουαλίας (κι όχι «Πριγκίπισσα Νταϊάνα) με τον Κάρολο. Φωτ.: ΑΡ
Γιατί ο όρος «Πριγκίπισσα Νταϊάνα» είναι λάθος;
Αν και έχει επικρατήσει να λέμε την Νταϊάνα έτσι, αυτός δεν ήταν στην πραγματικότητα ο επίσημος τίτλος της. Ήταν η Νταϊάνα, η Πριγκίπισσα της Ουαλίας, δεδομένου ότι έλαβε τον τίτλο αφού παντρεύτηκε τον τότε Πρίγκιπα Κάρολο.
Γιατί τα παιδιά του Ουίλιαμ έχουν πριγκιπικούς τίτλους ενώ αυτά του Χάρι δεν είχαν μέχρι πρόσφατα;
Σύμφωνα με το πρωτόκολλο, τα δισέγγονα ενός μονάρχη δεν παίρνουν πριγκιπικό τίτλο, με εξαίρεση τα παιδιά του πρωτότοκου τέκνου του πρωτότοκου τέκνου του μονάρχη. Έτσι, ο Τζορτζ, η Σαρλότ και ο Λούις, παιδιά του Ουίλιαμ και της Κέιτ Μίντλετον είναι Πρίγκιπες και Πριγκίπισσες αλλά, με τα ως τώρα δεδομένα, αυτό δεν ίσχυε για τον Άρτσι και τη Λίλιμπετ, παιδιά του Χάρι και της Μέγκαν Μαρκλ. Με τον θάνατο, όμως, της Ελισάβετ και την αλλαγή στη σειρά διαδοχής, η Άρτσι και Λίλιμπετ τυπικά και αυτόματα μπορούν να έχουν τους τίτλους του Πρίγκιπα και της Πριγκίπισσας, αντίστοιχα. Δεδομένου, όμως, ότι ο Χάρι και η Μέγκαν Μαρκλ έχουν παραιτηθεί από τα βασιλικά τους καθήκοντα, είναι στη δικαιοδοσία του Καρόλου το αν αυτό θα συμβεί.
Πληρώνει ο μονάρχης φόρους;
Με συμφωνία του 1993, η Ελισάβετ και ο Κάρολος προσφέρθηκαν να πληρώσουν εθελοντικά φόρους στο βρετανικό κράτος. Έκτοτε, τα προσωπικά έσοδα και της Βασίλισσας ήταν φορολογήσιμα. Παρ’ όλα αυτά, ο Βασιλιάς Κάρολος δεν υποχρεούται να πληρώσει φόρους για την τεράστια περιουσία που κληρονομεί τώρα από τη μητέρα του, με βάση πάλι τη συμφωνία του 1993 που έγινε με τον τότε πρωθυπουργό της Βρετανίας Τζον Μέιτζορ.
Το κάστρο Μπαλμόραλ στη Σκωτία, δεν ανήκε στη βασιλική αλλά στην προσωπική περιουσία της Βασίλισσας Ελισάβετ. Φωτ.: Reuters
Πόσο αξίζει η περιουσία του Στέμματος;
H αξία της περιουσίας του Στέμματος, που δεν υπάγεται ούτε στο Βρετανικό Κράτος ούτε στην προσωπική περιουσία του εκάστοτε μονάρχη, ανέρχεται στα 14,1 δισ. λίρες και αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες περιουσίες στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Και η προσωπική περιουσία της Ελισάβετ;
Αυτή ανερχόταν περίπου στα 500 εκατ. λίρες και σε αυτή περιλαμβάνεται και το κάστρο του Μπαλμόραλ στη Σκωτία, στα οποίο και πέθανε. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της περιουσίας αναμένεται να περάσει στο όνομα του Καρόλου.
Πέρασε η Βρετανία διάστημα χωρίς μονάρχη;
Ναι, την περίοδο από το 1649 μέχρι το 1660, γνωστή και ως περίοδος της «μεσοβασιλείας». Στις 30 Ιανουαρίου του 1649, κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου της Αγγλίας, ο Βασιλιάς Κάρολος A’ εκτελέστηκε. Τότε η Αγγλία κυβερνήθηκε ως Δημοκρατία, αρχικά ως Κοινοπολιτεία της Αγγλίας, της Σκωτίας και της Ιρλανδίας, για να ακολουθήσει στη συνέχεια η περίοδος του Προτεκτοράτου από το 1653, με Λόρδο Προστάτη τον Όλιβερ Κρόμγουελ. Το 1660 ήρθε η παλινόρθωση της μοναρχίας, με τον εξόριστο γιο του Καρόλου, τον Κάρολο Β’ να επιστρέφει και να γίνεται Βασιλιάς στις 29 Μαΐου του 1660.
